Beta Balıklarına Dair Bilmeniz Gereken Temel Bilgiler

Coğrafi kökeni Asya ve Latince adı Betta splendens olan, yaklaşık 4-6 cm boyunda bir akvaryum balığı olarak bilinen Beta balıkları, özellikle erkeklerin yüzgeçlerinin ve kuyruklarının görkem güzellikleriyle pet-shop'larda hemen göze çarparlar. Beta balıkları, amatör bir akvaryum meraklısının besleyebileceği en kolay balıklardan biridir. Fakat kendi türlerine davranışı aşırı agresif ve diğer türlere ise davranışı orta derecede agresif olduğu için bu balıklar genelde yalnız başlarına beslenirler.

Yalnız başlarına beslenmeleri gerektiğinden ve uç şartlarda bile ölmediği için bu muhteşem balıklara öncelikle bilinçsiz pet-shop sahipleri ve bilinçsiz akvaryum meraklıları büyük haksızlık etmektedirler. Zaten eğer bir pet-shop'a Beta balığı almak için gittiğinizde bu balıkların küçük pet bardaklar içerisine adeta ''sıkıştırılmış'' olduğunu görürsünüz.

Beta balıkları sırf ''ölmedikleri'' için, bu sağlıksız pet bardaklarına konulurlar. Fakat bir Beta balığının beslenmesi gereken en az akvaryum hacmi 30 Litre kadardır. Pet bardaklarda, kavanozlarda veya fanuslarda uzun süre yaşayamazlar. Bu şartlar altında bu narin balıklar, çoğu akvaryum balığının ölümünde ana etken olan strese maruz kalırlar. 

Betaların doğal yaşam alanları; sık bitki örtüsüne sahip bataklıklar, yavaş akan veya tamamen durgun sulardır. Sığ ve nispeten kirli sular, daha büyük balık türlerinin ve büyük boyutlu diğer sucul yırtıcıların yaşamasını zorlaştırır. Ayrıca, sık bitki örtüsü betaları kuşlar ve sürüngenlerin dikkatli gözlerinden saklar.

Betalar bu bölgelerdeki sularda yeterince oksijen bulamazlar. Bu balıkların milyonlarca yıl boyunca, sudaki oksijen miktarı çok düştüğünde hayatta kalmalarını sağlayan, labirent adı verilen ek solunum organları evrimleşmiştir. Labirent organları sayesinde bu balıklar, havadaki serbest oksijeni solunum için kullanabilirler. Ve bu sayede az oksijenli, bulanık, kirli sularda bile yaşamlarını sürdürebilirler. Diğer çoğu akvaryum balığında bu şekilde bir solunum sistemi gelişmediği için oksijensiz suda çabucak ölürler.

Beta balıklarını küçük bir bardağa veya fanusa koyulduğunda ne hissettiğini anlamak zor değildir. Düşünelim ki, sizden onlarca kat daha büyük ve kuvvetli, amaçlarının ne olduğunu anlayamadığınız devler tarafından yaşam alanınızdan kaçırıldınız ve küçük, sizin için oldukça huzursuz bir odaya zorla hapsedildiniz. Bu odada size yaşamak için gerekli bütün olanaklar sağlanıyor. Yemeğiniz veriliyor (en lezzetlisinden), su içmek için ise biraz enerji harcayıp odanın dışına bir boşluktan elinizi uzatarak su bardaklarını almak zorundasınız. Bunu Beta'ların gerektiğinde yüzeye çıkıp oksijen almasına benzetebilirsiniz.

Evet, bu şekilde yıllarca yaşayabilirsiniz. Fakat bu şekilde yaşarken mutlu ve hayattan zevk alan biri olabilmeniz mümkün müdür? Tabii ki hayır. Bu devlerin ellerinden kaçıp tekrar yaşam alanınıza dönmenizin imkânsız olduğunu biliyorsunuz.

Peki bu devlerden biri alıp, sizi yaşadığınız küçük odadan kat kat daha büyük ve eski yaşam alanınıza çok benzeyen bir yere koysa (ağaçlar, bitkiler ve gezip dolaşmak için çok daha fazla alan) biraz daha mutlu ve sağlıklı olurdunuz, öyle değil mi?

İşte aslında sadece Beta balıkları için değil, tüm akvaryum balıkları içinde yaşamı böyle tasvir edebilirsiniz. Balıkların doğal yaşam alanlarından koparılıp, ticari amaçlarla satılması kesinlikle doğru bir davranış değildir. Fakat ne yazık ki, bugün dünyanın her yerinde pet-shop'larda doğal yaşam alanlarından kaçırılmış mutsuz, sağlıksız ve huzursuz hayvanlar bulabilirsiniz. 

Beta Balıklarını Doğru Şekilde Beslemek Adına Temel Bilgiler

Öncelikle bu balıklar bir akvaryumda yalnız başlarına bakılmalıdırlar. Agresif balıklardır ve diğer balıklarla mutlaka kavga ederler. Bu özelliklerinden dolayı dünyanın farklı yerlerinde bilerek ''Beta Dövüşleri'' yaptırılmaktadır ve bu son derece yanlış bir davranıştır. Çünkü bu kavgaların sonunda mutlaka bir Beta ölür. 

Beta balıklarının bakımı aslında çok basittir fakat bazı kişiler bunu çok abartıp, balıkları fanusta, kavanozda ya da bardakta beslerler. Önemle belirtelim ki Beta balıkları kesinlikle fanusta, kavanozda ya da bardakta beslenmez. Bu balıklar ne kadar geniş alan olursa o kadar dirençli ve güzel görünüm kazanırlar. İyi bitkilendirilmiş, küçük veya orta büyüklükteki akvaryumlar (25-30 litre), Betalar için uygun olur. Her akvaryum balığı için, hacim ne kadar büyükse o kadar iyidir. İsteğe göre Beta akvaryumlarına şelale filtre konulabilir; ancak bu önerilmez. Filtreler özellikle, suyu çok hareketlendirmeyen filtreler olmalıdır. Çünkü Betalar hareketli ve dalgalı suyu sevmezler.

Beta çiftleştirmek için akvaryuma dişi Beta koymak yine çok yanlış bir davranıştır. Balıklardan biri ölür; çünkü Beta üretimi sanıldığı gibi kolay bir iş değildir. Beta üretimi, tecrübeli akvaristler tarafından gerçekleştirilir. Tecrübesiz ve bilgisiz bir şekilde Beta üretimi yapılmaya çalışılırsa, bu Betaların ölümüne sebep olur.

Beta balıklarının, diğer akvaryum balıklarının gerçekleştirmediği tuhaf bir tepkisi vardır. Eğer bu balıklar aynada kendilerini görürlerse çok sinirlenirler ve ''aynadaki'' balığa saldırmaya çalışırlar. Bunu yaparken görsel açıdan çok hoş görünürler. Yüzgeçlerini açarlar ve renkleri daha çok belli olur. Ayna egzersizi balığın sağlığı açısından da önemlidir. Her gün sabah-akşam 5'er dakika ayna egzersizi, hem balığın fiziksel açıdan zinde kalmasını sağlar hem de bunu izlemek çok hoş olur. Fakat ayna egzersizi süresini çok abartmak, balığın stres yapmasına sebep olur ki bu kesinlikle önerilmez.  

Bir hayvanın hayatını kurtarabilmek için mutlaka profesyonel bir hayvan bakıcısı veya veteriner olmanız gerekmiyor. Şimdi gidip mutsuz, huzursuz bir Beta balığını alıp bu makaledeki bilgiler ışığında besleyebilirsiniz. Bu sayede, hem şanslı bir Beta balığının hayatını kurtarmış, hem de odanızın bir köşesinde izledikçe huzur bulacağınız güzel bir yaşam alanı oluşturmuş olursunuz.