Antik Keçi Ürini ve Anadolulu Erken Çiftçilerinin Sürüleri Evcilleştirmesi

İç Anadolu'da bulunan Türkiye'deki en eski yerleşimlerden biri olan Aşıklı Höyük'te, taş aletlerin ve çöplerin yanında bu köyde 10 bin yıl önce yaşamış olan insanların - ve keçilerin - dışkıları ve idrarlarına ait kalıntılar da bulunmakta. Gübre, yakıt ve inşaat malzemesi olarak kullanılırken, idrardan gelen tuzlar, çökelti tabakaları olarak köyün altında günümüze kadar korundu. Şu anda ise, arkeologlar bu tuzları kullanarak, 500 yıllık kısmi evcilleştirmenin de uygulandığı köyün 1000 yıllık tarihini yeniden canlandırmaya çalışıyorlar.

Normalde ürin tuzlarına bakmak arkeologlar arasında çok yaygın olmasa da İç Anadolu'nun kuru iklimi ve eski yapıların sıvalı zeminlerinin altındaki toprağı koruması, Aşıklı Höyük'te bu tür bir çalışmayı olası hale getirdi.

Yapılan çalışmalar sonucunda, köyde, günümüzden 10450 - 9450 yıl önce bu köyü yaşam alanı edinmiş, insan ve insan olmayan memelilere ait idrar tuzu örnekleri elde edildi. Araştırıcılar, her tabakada bulunan ev sayısına göre ne kadar insan idrarı üretilmiş olabileceğine dair bir hesaplama yaptılar, kalanlarının ise köy civarında yaşayan koyun ve keçilere ait olması gerektiğini düşündüler.

İnsanların göçebe avcı-toplayıcılığı bırakmaya başladığı köyün ilk birkaç yüz yılında, ek idrar tuzu oranının oldukça az, sadece birkaç hayvana ait olabilecek kadar olduğu gözlendi. Fakat sonraki 400 yılda, koyun ve keçilerin köy çevresinde yaşamaya başlamasıyla ek idrar tuzu oranının 10 katına çıktığı görüldü.

İnsanların sürülerini köyün sınırlarına kadar taşıdığı, başlangıcı günümüzden önce yaklaşık 9900 yıl öncesine tarihlenen en geç tabakada, koyun ve keçi nüfusunun, köyün tahmin edilen insan nüfusu olan 500-1000'den daha fazla olduğu tespit edildi.

Bulgular, Anadolu'nun erken köylülerinin, birkaç hayvanı yakalamaktan, yarı evcil hayvan sürülerini gütme ve yetiştirme davranışına yavaş bir şekilde geçişlerine dair bir ipucu veriyor.