Determinizm demek, herseyin onceden belirlenmis bir neden-sonuc zincirine bagli olmasi demek. Fakat bu demek degil ki determinizm kanunlari icerisinde de olsa, degisim yoktur. Degisim hep vardir. Eger evrenin ilk olustugu andaki butun olasiliklari hesaplayabilseydik, 15000 yil sonra insan beyni ne hale gelirdi bunu hesaplayabilirdik. Temelinde determinizm bunu soyluyor. Hic bir seyin rastgele olmadigini, aksine, kendinden once gelen sebebe bagli oldugunu soyluyor. Deterministik bir evrende de olsa, evrim islemeye devam edebilir.
Cok basit bir sekilde soyle ozetlemeye calisayim;
Big Bang sirasinda enerji ve madde evrene belirli bir duzende ve acida sacildi. Bu sacilma sekli, kozmik yapinin temelini atti. Kozmik yapi, galaksileri, galaksiler yildiz sistemlerini, yildiz sistemleri gezegenleri, gezegenler yasami, yasam ise insanı doğurdu. Bu sürecin hicbir asamasi rastgele degildir. Hepsi zincirleme nedenlere bağlı olarak meydana gelmiştir.
Diger bir deyisle, determinizm, insanin dusunmesine engel olan bir konsept degildir. Tam aksine, insanin dusunmesine vesile olan yapilari meydana getiren sebebin ta kendisidir.
