Şöyle bi düşünelim, bir sabah Dünya'nın yörüngesine devasa bir uzay gemisi yaklaşıyor; hani şu bilimkurgu filmlerindeki gibi şatafatlı, belki 300 metre çapında, üstünde kocaman antenler var. Öncelikle bu uzay gemisi gizlenmiyorsa, yani görünmezlik kalkanı ya da radar soğurucu kaplamalar kullanmıyorsa, tıpkı komşunun bahçesine fil girmesi gibi bariz bir şekilde fark edilme ihtimali yüksek.
Örneklendirelim: AN/FPS-85 gibi yüksek güçlü bir radar Dünya'dan gökyüzünü tarıyor. Bu radar, basketbol topu (~24 cm çap) kadar küçük objeleri bile 35.700 km (jeosenkron) mesafede yakalayabiliyor. Kaldı ki, bizim hayali gemi 300 metre çapında. Daha gemi Ay yörüngesinin yarısına gelmeden ("Ay yörüngesi" derken, tabii yaklaşık 384.000 km uzaktan bahsediyoruz) devasa bir radar yansıması yaratacaktır. Bir nevi koca bir gökdelenin radyoteleskoptan "merhaba" demesi gibi.
Radar sistemlerinin cisim tespitinde kullandığı temel formül şu şekilde yazılabilir diye düşünüyorum:
Burada
radar alıcısına geri dönen gücü,
radar vericisinin gönderdiği gücü,
ve verici ve alıcı anten kazançlarını,
dalga boyunu,
hedefin radar kesit alanını (RCS),
hedefin radara olan uzaklığını temsil ediyor.
Şimdi, (Radar Cross Section) dediğimiz şey çok önemli. 300 metre çapında metal alaşımlardan yapılmış bir gövde, basketbol topundan onlarca, yüzlerce, belki binlerce kat büyük RCS değerine sahip olur. Yani gemi hiç kamufle olmuyorsa, epey büyük olur. Dolayısıyla da artar. Anlayacağınız radar için bu objeyi yakalamak, sabah kahvaltıda çay doldurmak kadar basit hale gelir.[1]
Optik gözlemevleri, mesela GEODSS (Ground-based Electro-Optical Deep Space Surveillance), 20.000 mil (yaklaşık 32.000 km) ötesinde basketbol topu kadar objeleri görebiliyor. Hadi diyelim biraz sağa sola kaçtı, hareketini kestiremedik; yine de kocaman bir gemiyi, Güneş ışığını yansıtan dev bir metal kütleyi, "renkli balon gibi gökyüzünde süzülürken" fark etmemek neredeyse imkânsız. Hele ki Space Surveillance Telescope (SST) gibi sistemler, parlaklık sınırını 20.5'e kadar indirebiliyor. Yani çıplak gözle asla göremeyeceğimiz kadar sönük cisimleri bile tespit edebiliyor. SST, basitçe söylemek gerekirse, "Ben gökyüzüne bakarım, karanlıkta parlayan zerreyi bile bulurum" diyor.
Işık şiddetini astronomik kadire dönüştürme için kullanılan kabaca formül de şuna benziyor:
Burada gözlemcinin parlaklık değeri, cisimden gelen akı (flux yani), ise sisteme göre sabit bir değer. Eğer cisim büyükse veya yansıtıcılığı yüksekse (albedo), artıyor, dolayısıyla da büyüyor ve daha küçük çıkıyor (yani daha parlak görünüyor). 300 metrelik "parlak metalik" bir gövde de Güneş'ten gelen ışığı iyi yansıtıyorsa, gecenin bir vakti NASA'daki arkadaşlar dürbünle baksalar bile "Yahu orada ne var öyle!?" diyecek kadar belirgin olabilir.
Örneğin NASA, ESA veya diğer savunma kurumlarının radar-uydu ağları, sivil/askeri teleskoplar durmaksızın gökyüzünü tarıyor. Uyduların yörüngelerini, uzay çöpü durumlarını, yakın dünyaya yaklaşan asteroit ve cüce gezegenleri düzenli takip ediyorlar. Tabii ki %100 her şeyi görüyorlar demek doğru değil. Ama "gizemli bir gemi yaklaşacak ve kimse farkına varamayacak" senaryosu, en azından hiç gizlenmeyen bir dev için, epey düşük ihtimal. Uzay boşluğunda kocaman bir metal yığınını saklamak, dev bir orkestrayı apartman dairesine sığdırmaya çalışmaya benziyor. Yani her yerden ses gelir, bir noktada mutlaka biri duyar.
Böyle bir gemi, gizlenmiyorsa ve normal bir yaklaşma rotasıyla geliyorsa, büyük ihtimalle on binlerce kilometre uzaktan tespit edilir. Hatta yörünge hesapları, Doppler kayması, radardan gelen yankılar derken gelen veriler çığ gibi büyür, "Acaba bu garip cisim nedir?" diyerek alarm zilleri çalmaya başlar. Örneğin AN/FPS-85, 35.700 km civarında basketbol topunu görüyorsa, üç-beş yüz metre çapında bir gemiyi ~50.000 km, belki daha ötesinde bile ilk "ping" sesiyle yakalaması işten bile değil.
Ama tabii bu "hiç gizlenmiyorsa" koşulunda geçerli. Stealth teknolojileri ya da örnek vermek gerekirse, "Radar soğurucu paneller, ısıl izini silen sistemler, lazerle parıltı giderici" gibi yöntemler kullanan bir gemi, tespit süresini geciktirebilir. Ama o da apayrı bir mevzu.
Bir de unutmadan, "2001: Bir Uzay Destanı" filminde kocaman monolitleri gözden kaçırmışlardı, gerçi o bir film ama. Gerçek hayatta bu kadar büyük objeler, hele 21. yüzyılda radarlar, teleskoplar ve yapay zekâ destekli veri analiz sistemleri ile kolay kolay saklanamaz. Yani elinizi kolunuzu sallaya sallaya gelip çaktırmadan Dünya'ya park etmeniz biraz hayal. Malum, bir yerde dev bir UFO var, kimse anlamadı deseler, biraz "masa üstünde kalmış çay bardağı gibi" göze batar.
Kaynaklar
- spacesymposium. A Systematic Examination Of Ground-Based And Space-Based Approaches To Optical Detection And Tracking Of Satellites. Alındığı Tarih: 25 Aralık 2024. Alındığı Yer: spacesymposium | Arşiv Bağlantısı
