Yılanlar, diğer birçok hayvan gibi burun delikleri aracılığıyla nefes alırlar, ancak koku alma konusunda farklı bir yönteme sahiptirler. Yılanların dilleri aracılığıyla koku almalarının sebebi, bu canlıların koku alma sisteminin yapısında yatar. Yılanlar, sizin de bahsettiğiniz üzere, çevrelerindeki koku moleküllerini dillerini dışarı çıkararak toplarlar ve sonra dilini ağzına geri çekerek bu molekülleri üst damaklarındaki Jacobson organına (Vomeronazal organ) taşırlar.
İnsanlar ve diğer birçok hayvanın koku alma yeteneği, burunlarındaki koku alma reseptörlerine bağlıdır. Bu reseptörler, havadaki koku moleküllerini algılayarak beyne sinyaller gönderir ve bu sayede koku duyusunu sağlarlar. Yani aslında yılanların koku reseptörleri ağırlıklı olarak burunlarında değil de Jackobson organlarında bulunur bu sayede de burun delikleri esas koku işlevini üstlenmez. Aslında yılanlar da burun delikleri ile bazı temel kokuları algılayabilirler, ancak koku alma konusunda asıl işlevsellik Jacobson organından gelir.
Yılanların dili, havadan ve yüzeylerden koku moleküllerini toplar. Dilini dışarı çıkardığında, dil üzerindeki reseptörler minik kimyasal parçacıkları toplar ve bunları koku olarak algılar. Dil geri çekildiğinde, dilin uçları Jacobson organına uygun şekilde yerleşir ve toplanan kimyasal bilgileri organa iletir. Bu bilgiler daha sonra beyin tarafından işlenir ve analiz edilir, böylece yılan hızlı bir şekilde tepki verebilir. Yılanların dillerinin çatallı olmasının nedeni, dilin bir tarafında toplanan kimyasal parçacıkların diğer tarafa göre yoğunluğunun farklı olmasıdır. Bu durum, yılanın avını takip ederken hangi yöne gitmesi gerektiğine karar vermesine yardımcı olur. Bu koku alma yöntemi, avcı yaşam tarzlarına uyum sağlama şekilleriyle bağlantılıdır da diyebiliriz.
Öte yandan, yılanların burun delikleri, özellikle solunum için önemlidir. İlginç bir bilgi vermek açısından: yılanların çoğu, solunum için genellikle tek bir akciğeri kullanır; sol akciğer genellikle daha küçük veya tamamen eksiktir ve solunum için kullanılmaz.
Kaynaklar
- Encyclopedia Britannica. Reptile - Chemoreception, Senses, Adaptations. Alındığı Tarih: 9 Aralık 2023. Alındığı Yer: Encyclopedia Britannica | Arşiv Bağlantısı
- College of Arts and Sciences. Dr. Universe: If Snakes Smell With Their Tongues, What Do They Do With Their Noses?. (25 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 9 Aralık 2023. Alındığı Yer: College of Arts and Sciences | Arşiv Bağlantısı
- H. B. Lillywhite, et al. (2012). Gravity And The Evolution Of Cardiopulmonary Morphology In Snakes. Comparative Biochemistry and Physiology Part A: Molecular & Integrative Physiology, sf: 230-242. doi: 10.1016/j.cbpa.2011.10.029. | Arşiv Bağlantısı
- J. Bryner. Can Snakes Smell Anything?. (14 Haziran 2016). Alındığı Tarih: 9 Aralık 2023. Alındığı Yer: Live Science | Arşiv Bağlantısı
