Yönlendirme, teşvik etme, özendirme...
Şekerli yiyecekler. Meyveler. Tadana haz veren içerikteler. Bu nedenle doğada bu lezzetle karşılaşan hayvanlar o besinlere ilgi duyuyorlar. Eğer bir çiçek, şekerli bir lezzet veriyorsa (Ki renk çeşitliliği de benzer etkidedir) o çiçeğe daha fazla uçan böcek gelir ve o bitkinin tozlanması ve üremesi daha kolay olur. Eğer bir meyve daha leziz ise, o meyveyi daha fazla hayvan yer ve o tohum, yiyen hayvanın dışkısı ile daha fazla dağıtılır.
Benzer şeyi cinsel haz için de söyleyebiliriz. Cinsel ilişki ve orgazm, haz veren bir eylem olduğu için bireyler ne kadar haz alırlarsa, üreme şansları o kadar artar.
İnsan da dünyadaki evrimin bir parçası olduğu için haz duyulan eylemler insanı da belirli yönlere teşvik etmiştir. İnsan da haz duyduğu şeylere meyil etmiştir.
Ancak sorunuzdaki denklik biraz flu. Yani hayvanlar (ve insanlar tabi) haz aldıkça/verdikçe mi evrimleşiyor ve doğaya daha iyi uyum sağlıyorlar ya da evrimleştikçe ve doğaya uyum sağladıkça mı haz alma/verme becerileri artıyor gibi bir denklik soruyor iseniz orası biraz karmaşık.
Aslında elbette insan ya da zekası gelişkin hayvanlar, haz alma/vermenin farkında olup bunu bilinçli biçimde kullanıyor ve hayatta kalma ve nesilleri aktarmada bir bileşen olarak kullanıyorlar olabilirler. Yani zeka sahibi canlılar, kendilerine haz veren besinlere ve bireylere daha fazla ilgi duyuyorlar ise ve bu ilgileri onları evrimsel olarak avantajlı kılıyor ise haz verme gibi bir vasfı da fiziksel güç, zeka, çekicilik, yetenek/beceri gibi vasıfların arasına sokabiliriz.
Ancak bu denklikler genelde elbette tersi yöndedir. Yani rastgelelikten beslenmiştir. Bir çiçek diğer çiçeğe göre daha fazla leziz sıvı üretmiştir ve onun genleri daha hızlı yayılmıştır. Bilindiği gibi evrimsel avantajların hiç biri (ya da büyük kısmı diyelim) bilinç ile, farkındalık ile gelişmiş vasıflar değil. Bu bağlamda sorunuza cevap vermek zor. Bunun sebebi, hazzın denklemdeki rolü değil, denklemin hangi tarafında yer aldığını netleştirmenin ya da sizin bu soruda, hazzı, denklemin neresinde konumlandırdığınız. Sorunuzda, insanlarız haz alma becerisinden bahsediyorsunuz anladığım kadarı ile. Yani haz alma bir beceri midir, rastgele bir şey midir? Doğada haz alma merakıyla başını derde sokan canlılar da olabilir. Ama haz alma eğilimi ile daha fazla cinsel ilişkide bulunan bireyler da muhtemelen daha fazla ürerler. Yani bu konu, evrimsel avantaj olsa da haz alma/alabilme/verme, haz peşinde koşma gibi bir yaklaşımla özetlenebilir mi emin değilim. Bal yemek için arı kolonisi tarafından saldırıya uğrayan ayı yavrusu iyi bir şey mi yapmıştır? Ya da bir maymun kabilesinde, liderin en gözde dişisinin çekici bulup onunla cinsel ilişkiye girmek için topluluktan kovulmayı göze alan maymun evrimsel olarak avantajlı mıdır emin olamadım.
Ama temel olarak doğada haz bildiğim kadarı ile bir teşvik mekanizması. Ne kadar avantajdır, ne kadar dezavantajdır bunu netleştirmek zor gibi.
