Ayrışma veya çürüme, organik maddelerin, maddenin daha basit formlarına ayrıldığı süreçtir. Bu süreç biyomda yer kaplayan sonlu maddelerin geri dönüşümü için gereklidir. Canlı organizmaların organları ölümünden kısa bir süre sonra ayrıştırmaya başlar. Bütün organizmalar aynı yolla ayrışmamalarına rağmen, ölümden sonra aynı aşamalardan geçerler.
Canlıların ayrıştırılmasından cansız maddeler ayırt edilebilir (biodegradation). İlk yol "kimyasal veya fiziksel işlemlerle bir maddenin yapı taşlarına bozunmasıdir", örneğin hidroliz. İkinci bir yol ise tipik olarak mikroorganizmalar tarafından canlı organizmalar tarafından metabolik olarak maddenin daha basit bileşenlerine ayrışmasıdir.
Ayrışma ölüm anında başlar, iki faktör buna neden olur: otoliz; vücudun kendi iç kimyasal reaksiyonları ve enzimleri tarafından dokuların ayrıştırılması, ve kokuşma; dokuların bakteriler tarafından ayrıştırılması. Bu ayrıştırmalar sonucunda kokular meydana gelir.
Birincil ayrıştırıcılar bakteriler ve mantarlardır. Böcek, akar ve diğer leş yiyen canlılar da vucuda erişebilir olduklarında bu ayrıştırma işleminde önemli rol aynayabilirler. Yaz aylarında görülen leş böcekleri, akarlar, leş sinekeleri (Sarcophagidae) ve Göksinekler (Calliphoridae) ayrıştırma sürecine katılan en önemli eklembacaklılardır. Bu sürece dahil olabilen en önemli böcek olmayan hayvanlar ise tipik olarak memeliler ve leş yiyen kuşlardır, örneğin kır kurdu, köpekler, kurtlar, tilkiler, kemeler, kargalar ve akbabalar. Bu leş yiyenlerden bazıları daha sonra yemek üzere kemikleri parçalayıp saklayabilirler. Su ve deniz ortamları bakteriler, balıklar, kabuklular, Diptera larvaları ve leş yiyiciler gibi ayrıştırıcılar içerir.
Ileri okuma icin Wikipedia: https://tr.wikipedia.org/wiki/Ayr%C4%B1%C5%9Fma_(biyoloji)
Kaynaklar
- Wikipedia. Çürüme/Ayrisma. (29 Eylül 2021). Alındığı Tarih: 29 Eylül 2021. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı
