Yeşil Enerji Devrimi: Elektrik Harcamanız İçin Size Para Ödenmesini İster miydiniz?

Yıllar geçtikçe şu tip haberleri giderek artan sayıda duymaya başladık: "Şu Avrupa ülkesi, o kadar fazla elektrik üretti ki, fazladan üretilen elektriğin harcanması için devlet tüketicilere para ödedi." Bu, gerçekten de sanılandan çok daha sık olmaya başlayan bir durum. Nedeni ise yeşil enerji devrimi. Yani yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının, özellikle gelişmiş Avrupa ülkelerinde giderek artması. 

Örneğin 2017'den 2018'e geçişteki tatil sezonunda Almanya, rüzgar ve güneş enerjisi kaynaklarını kullanarak o kadar fazla elektrik üretti ki, çeşitli ofisler ve üretim fabrikalarının fazladan elektrik tüketmesi için kendilerine megawatt-saat (MWh) başına 60 Amerikan Doları devlet desteği ödendi. Normalin üzerinde güneşli günler ve tatil sezonu dolayısıyla kısmen düşük olan elektrik talebinden ötürü, 2018'in başında Almanya genelinde toplamda 31 saat boyunca "ücretsizin altında", yani negatif masrafla, yani üzerine para ödenerek elektrik tüketildi! Peki neden?

Çünkü günümüzde halen en yaygın elektrik kaynağı olan kömür ve karbon-temelli enerji kaynaklarını kullanan santraller, talebi karşılayacak kadar arz yaratacak şekilde tasarlanabilmektedir. Bunun sebebini çok basit terimlerle düşünecek olursak, enerji ihtiyacını karşılayacak miktarda kömür kullanmayı seçebiliriz. Ancak yeşil enerji kaynaklarında böyle bir durum şimdilik söz konusu değil. Tüketimin ve ihtiyacın ötesine geçen miktarda Güneş veya rüzgar alınan günlerde, santraller elektrik ağına halkın ihtiyacından daha fazla elektrik pompalar. Ne yazık ki mega-batarya teknolojileri henüz yeterli düzeyde olmadığı için, fazladan elektriği depolayıp sonradan kullanmanın etkili bir yolu bulunmamaktadır.

İşte bu şekilde aşırı üretimin olduğu durumlarda, temel market dinamikleri çerçevesinde; arz, talebi abartılı miktarda geçerek fiyatların negatif (sıfırın altında) değerlere düşmesine neden olur. Böylece insanlar, "elektrik kullandıkları için para ödemek" yerine, "elektrik kullanmaları için para kazanırlar". Gelişmiş Avrupa ülkelerinde bu, giderek artan sıklıkta yaşanmaya başladı. Örneğin Birleşik Krallık'ta, Haziran 2017'de, aşırı güçlü rüzgarlar ve kısmen düşük talep nedeniyle İngiltere vatandaşları birkaç saat boyunca "negatif ücretli" elektrik kullandılar. 

Halk, elektrik kullanmaktan kazandıkları parayı banka hesaplarına yatırılan paralar olarak görmüyor. Bunun yerine, negatif masraf miktarı kadar para, elektrik faturasına yıl boyunca yansıtılıyor. Böylece Almanya vatandaşlarının, normalin çok daha altında masrafla yıl boyunca elektrik kullanmaları mümkün oluyor.

Almanya, son birkaç on yılda yenilenebilir enerji teknolojilerine 200 milyar dolardan fazla yatırım yaptı. Ancak yeşil enerji kaynakları yaygınlaştıkça, bu kaynakların henüz çözülmemiş problemleri de göze çarpıyor. Batarya (veya genel olarak "depolama") sorunu, bunların en önde gelenlerinden birisi. Energy Brainpool'un idari sorumlusu Tobias Kurth, şöyle diyor:

Fosil yakıtlarla üretilen elektriğin aksine, yeşil enerji kaynaklarından üretilen elektriğin en büyük sorunu, doğal kaynakların davranışlarına bağımlı olması. Yani yeşil kaynaklarda elektrik üretimi, hava durumundan doğrudan etkileniyor. Bu, enerji marketini toptan yenilenebilir enerjiye dönüştürmenin önündeki en büyük engellerden birisi.

Ne yazık ki elektrik depolama araçlarımızın verimliliği, yeşil enerji kaynaklarının verimliliğinin gerisinde. Bu durum devam ettikçe, negatif ücretli elektrik olayları da daha sık yaşanacak.

Ancak ne olursa olsun, yeşil enerji devrimi durdurulamaz gibi gözüküyor. Uluslararası Enerji Ajansı'nın yaptığı bir çalışmaya göre, 2040 yılı itibariyle yenilenebilir enerji kaynakları Dünya'nın enerji ihtiyacının %40'ını tek başına karşılayacak. Önümüzdeki 5 sene boyunca ise yenilenebilir enerjinin diğer tüm enerji teknolojilerinden daha hızlı büyümesi bekleniyor. Örneğin 2017 yılında Birleşik Krallık'ta yenilenebilir enerji kaynakları, kömürün ürettiği elektrikten 3 kat fazla elektrik üretti ve bu durumun giderek artması bekleniyor.