Kabusun sebebi var mı?

Kâbus en genel olarak uyurken kişiye güçlü bir duygusal rahatsızlık veren rüyalardır. Hayalet, canavar, cadı, vahşi hayvan gibi korku ve terör ögeleri içerebilirler. Acı çekme, düşme, boğulma ve ölme de sık rastlanan kâbuslardandır. Yüksek ateş gibi fizyolojik nedenlerden olabilecekleri gibi, kâbusu görenin hayatındaki beklenmedik bir stres ya da travma gibi psikolojik nedenleri de olabilir. Kimi zaman nedensiz yere görüldükleri de olabilir. Bazen kâbuslar o kadar etkili olur ki, uyuyan kişiyi halen yaşadığı duyguları taşır bir halde uyandırır, ve kişi uzun bir süre etkisinden kurtulamaz.

Uykuda kâbus görme, kişinin REM uykusunda iken yoğunlaşan hisleri sonucunda kişiyi uykusundan kaldıracak aşamaya varabilen aşırı korku ve kaygı yaratan durumları rüyasında görmesi ve yaşamasıdır. Kabus esnasında yaşananlar uyanıldığında kısmen ya da çok net bir biçimde hatırlanabilir.

Gece terörleri ise, gece uzun süre boyunca aşırı derecede korkulu rüyalar görüp, uyanıldığında ise hatırlanmayan zihinsel deneyimlerdir. Gece terörleri, REM uykusunun dışında olan zamanda yaşanır, kişi bağırarak, ağlayarak ve terler içinde uyanabilir. Kişinin sakinleşmesi ve olanları anlamaya çalışması 10-15 dakikayı bulabilir.

Kabus görmenin nedenleri ile ilgili çeşitli görüşler vardır. Bazı ilaçların yan etkileri korkulu rüyalar görmeye sebep olabilmektedir. Antibiyotikler, antidepresanlar ve parkinson tedavisinde kullanılan ilaçlar kâbus görmeye neden olabilir. Çok fazla alkol alma sonucunda da kabuslar yaşanabilmektedir. Psikolojik travmalar ve çözülmeyen bilinçaltı sorunlar kabus görmenin en çok rastlanılan nedenleri olarak karşımıza çıkar. Bu duruma alkolün kendisinden ziyade, aşırı ve düzenli alkol almaya iten psikolojik sıkıntıların kabus görmeye yol açtığı alkollü olmanın da bu durumu kolaylaştırdığı söylenebilir. Klinik çalışmalarımızda, alkol alma davranışının bağımlılık seviyesinde olduğu ya da normalin üstünde aşırı ve düzenli alkol kullanımı olduğu kişilerde büyük oranda stres yükü olduğunu görürüz. Dolayısıyla aşırı ve düzenli alkol alma durumunda kabusların daha çok yaşanmasının nedeni altta yatan psikolojik sıkıntılar olur.

Çocukların gelişim süreçleri boyunca belli bir dönemde rüyalarında canavarlarla, cadılarla, korkutucu hayvanlarla uğraşmaları çok sık karşılaştığımız ve doğal bir durumdur. Bu gelişimsel süreçlerinin bir parçasıdır ve yaş ilerledikçe azalır. Eğer çocuk yaşı ilerlemesine rağmen hala bu tür kabuslar görüyor ve geceleri sık sık uyanıyorsa bu durum büyük olasılıkla psikolojik sıkıntısı olduğuna işaret eder.

Psikolog Ross Levin, çok stresli olduğumuzda, kabus gördüğümüzü belirterek, “Bu rüyalar bize bir şekilde stres seviyemizin çok yükseldiğini, bize zarar verdiğini göstermek istiyor” demektedir. Levin’e göre kabuslar, beynin kimyasal işleyişlerini etkileyerek stres seviyesinin azaltılmasını sağlar. Bu düşünce çerçevesinde kötü rüyalar oldukça yararlı bir amaca hizmet etmiş olmaktadır. Oysa kabuslar, aşırı stres yüklemesi sonucu meydana çıktıklarından kişiyi paniğe sürüklemektedirler.

Arada bir kâbus görmek normal olarak kabul edilmektedir. Ama sürekli kâbus görme durumu daha önemli bir sorunun habercisi olabilir, kişinin uyku düzenini bozabilir ve sağlığını etkileyebilir. Bu nedenle sürekli kâbus gören kişilerin doktora gitmesi gerekebilir.