ön not: bu yazıda oturmak kelimesini kullandığım her an uzun süre oturmaktan bahsederim.
Kesinlikle hayır. Bunu büyük ihtimal sitting is the new smoking benzeri başlıkların altında gördün ama çoğunun bilime çok dayanmadığını söyleyebilirim. Mesela hareketsizlik bazı kanser türlerini %10-20 civarı attırdığı çalışmalarda yazar ama sigaranın aynı kanser türlerini %100den fazla arttırdığı yazar. Sigara akciğer kanserini günlük içilen miktarla değişmekle beraber 1000 kat arttırır. Oturmanın akciğer kanserini arttırdığına dair herhangi bir veri yoktur. Sadece 'belki' arttırabilir yazar. Sigaranın içindeki nikotin bir uyarıcıdır ve oturmak bir uyarıcıyı her gün 20 doz aldığın zararı sana vermez. İkisinin bağdaştığı noktaları söyleyeyim.
- Oturmak sigara kadar olmasa da damarlarda tıkanmaya sebep olabilir. Ama aradaki fark çok fazladır. Oturmzak hiçbir şekilde sigaranın sebep olduğu buerger hastalığı kadar ciddi bir seviyeye gelmez. Buerger hastalığına yakalanan neredeyse herkes sigara içenlerdir. (uzuvların bir kısmının tıkanmadan dolayı ampute edilmek zorunda kalınması)
- Oturmak oksijen seviyesini azaltır ama sigaranın yaptığı gibi karbonmonoksit seviyesini arttırmaz. Vücut oksijen seviyesini ve kapasitesini arttırmak için spor iyi bir yöntemdir. Sigarayı bıraktıktan spor yapmaya kıyasla hareketsiz bir hayattan spor yapmaya başlayan biri aynı oranlarda oksijen seviyelerini toparlayamaz. Oturup spora başlayan kişi ciddi anlamda dahza hızlı toparlar. Çünkü sigara içenler akciğerlerine kalıcı zarar verir, kalıcı kapasitesini düşürebilir ve kalıcı olmayan hasarın da düzeltilmesi oldukca uzun sürer.
- Oturmak da sigara içmek de hormon sistemini bozar. Uzun süre haraketsizlik östrojeni progesteronu prolaktini kortizolu arttırır, testosteronu dopamini serotonini azaltır. Sigara DHTyi testosteronu prolaktini dopamini serotonini arttırır (kısa süreliğine arttırır ve bir aşağıdaki maddede dopamin ve serotoninle alakalı kısmı daha ayrıntılı yazdım), progesteronu östrojeni ve kortizolu kısa süreliğine azaltır. Fakat bahsetmeliyim ki sigaranın bozduğu endokrin sistemi oturmanın bozduğuna göre toparlaması çok daha zordur. Özellikle sigara uzun süre içenlerde.
- Sigara içmek ödül merkezini sürekli ve uzun süreli bozduğu için sigarayı bırakınca vücudun sigara içerken alıştığı nörotransmiter düzeyi sigarayı bırakınca yetersiz gelir ve nörotransmiter eksikliğine bağlı birçok olumsuz semptom görülür. Oturmanın böyle bir etkisi yoktur. Çünkü oturmaktan hareketliliğe geçmek vücudunda sigarayı bırakmanın aksine nörotransmit artmasını sağlar ve bu sana sigaranın aksine bırakması zor gelmez.
Daha aklıma gelmese de daha çok ortak yönleri var ama kesinlikle uzaktan yakından eşit değiller. Kısaca söylemem gerekirse, oturmanın vücuda verdiği zarar kısa sürelidir ve hızlıca telafi edilebilir. Sigara içenler bu konuda o kadar şanslı olmayabilir.
