Tutkusunun Matematik Olduğunu Anlayan Mahkum, Antik Bir Matematik Problemini Çözdü!

Hollywood böyle bir senaryo yazsaydı, “Hadi canım, bu kadarı da olmaz. Çok abartılmış.” diye düşünürdünüz. Fakat hepimizin bildiği gibi gerçek hayat bazen kurgulardan daha tuhaf olabiliyor.

Ancak Amerikalı Christopher Havens’ın hayatı uzun zamandan beri epey zor geçiyor. 40 yaşındaki Havens 9 yıldır Seattle yakınlarındaki bir hapishanede cinayetten tutuklu olarak yatıyor. Okulu bıraktıktan sonra başı beladan kurtulmayan Havens, iş bulamadı ve sonunda bir uyuşturucu bağımlısı olup çıktı. Şimdi ise cinayetten 25 yıl yemiş halde hapishanede, çıkmak için daha 16 senesi var...

Fakat hapishanede matematik tutkusunu keşfettiğinde Havens’ın hayatı değişti. Kendi kendine ileri matematiğin temellerini öğrendi; yalnız bu o kadar kolay olmadı çünkü sipariş ettiği kitaplar gardiyanlarca alıkonuldu ve ancak diğer tutuklulara da matematik öğretmesi koşuluyla Havens kitaplarına kavuşabildi.

Deutche Welle

Bir süre sonra ileri matematiğin temel bilgileri ona yeterli gelmemeyi başladı ve Havens bir matematik yayınevine elle yazılmış kısa bir mektup göndererek bu alanda tanınmış bir dergi olan Annals of Mathematics’in bazı sayılarını istedi.

Matematik Tutkusu

Havens, mektubunda, sayılara tutkuyla bağlandığını ve hapishanedeki zamanını kendini geliştirmek için kullanmaya karar verdiğini yazdı. Bunun yanı sıra karmaşık matematik konularını tartışacak kimse olmadığından da yakındı.

Mathematica Science Yayınevi’ndeki bir editör, mektubu Marta Cerruti adındaki bir arkadaşına, o da Torino Üniversitesi’nde matematik profesörü olan babası Umberto Cerruti’ye gönderdi.

Umberto Cerruti, başlangıçta mektuba şüpheci gözlerle baktı, ama kızını kıramadığı için Havens’a cevap yazarak ne yapabileceğini görmek üzere ona bir problem sordu.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Bir süre sonra Umberto Cerruti, bir zarf içinde, üstünde inanılmaz uzunlukta bir formül olan 120 cm’lik bir kağıt aldı. Cerruti, mahkumun gönderdiği formülü ancak bilgisayarına girerek kontrol edebildi. Sonuç: Havens problemi çözmüştü!

Bunun üzerine Torino Üniversitesi matematik profesörü Cerruti, uzun zamandır çözemediği, antik bir matematik problemini denemesi için Havens’a gönderdi.

Antik Gizem Çözülüyor!

Havens, Yunan matematikçi Öklid’in de üzerinde çok çalıştığı, sayılar kuramında sürekli kesirlerle ilgili bu problem üzerinde bir müddet kafa patlatmıştı.

Bu arada, basitçe söylemek gerekirse sürekli kesirler, paydası bir karma kesirden, paydanın paydası da bir karma kesirden oluşan ve böylece sonsuz sayıda devam edip giden karma kesirlerdir. Basit aritmetik işlemlerinde değil, karmaşık hesaplamalarda yaklaşık bir sonuç bulmada, yani yaklaşıklık problemlerini çözmede kullanılırlar. Örneğin günümüzde bankacılık ve finans işlemleri ile askerî haberleşmede kritik öneme sahip modern kriptografide (şifrebilim) kullanılırlar.

Deutche Welle

Tekrar konumuza dönelim: Sonunda Havens asırlardır çözülemeyen bu matematik bulmacasını çözdü ve büyük bir sayı grubunun yaklaşıklık hesaplarında bir düzen bulan ilk kişi oldu.

Cerruti, Havens’a bu kanıtlamanın bilimsel olarak doğru bir şekilde formüle edilmesinde yardımcı oldu ve makaleleri birkaç ay sonra, Ocak 2020’de, Research in Number Theory dergisinde ikisinin adıyla yayınlandı.^[1]

Bu, gerçekten büyük bir başarı. Mahkum Havens, sadece antik bir problemi çözmekle kalmadı, aynı zamanda sayılar dünyasına duyduğu tutkuyla bir grup mahkum arkadaşına da esin kaynağı oldu. Şimdi, hapishanede düzenli olarak toplanan bir matematik grupları var!

Arkadaşlarında da Matematiğe Karşı İlgi Uyandırıyor!

Havens bütün bunların yanı sıra her yıl 14 Mart’ta matematik grubundaki 14 tutuklu arkadaşıyla birlikte, adını genellikle yaklaşık 3,14 olarak kullandığımız meşhur matematik sabitinden alan Pi Günü’nü kutluyor. Bu olağan dışı kutlamalardan birine, çok katı güvenlik önlemleri alınarak, Umberto Cerruti de katıldı. Hatta profesör Math Horizons dergisine yazdığı “Pi Day behind bars – Doing mathematics in prison (Parmaklıklar arkasında Pi Günü – Hapishanede matematik)” başlıklı yazısında, bir mahkumun pi sayısının virgülden sonraki 461 hanesini ezbere söylemesinden çok etkilendiğini anlattı.

Havens, kalan 16 yıllık hapis cezasını diğer matematik konuları üzerinde çalışarak geçirmek istiyor. Mahkumla birçok kere görüşen Marta Cerruti’nin söylediklerine göre Havens “topluma olan borcunu” matematik üzerine çalışmalar yaparak ödeyeceğini düşünüyor ve hapishaneden çıktıktan sonra da bu çalışmalarını resmî olarak sürdürmek istiyor.

O zamana kadar belki bu olağan dışı yaşam öyküsü gerçekten bir Hollywood filmi olur, kim bilir!