Mantık Sorusu: Ceren'in Doğum Günü Ne Zaman?

14 Nisan 2015'te, iddiaya göre Singapur'da bir sınavda sorulan soru, bütün interneti kasıp kavurdu. Eh, soru mantık sorusu olunca, biz de Evrim Ağacı olarak el atmak istedik.

Dilerseniz cevaba bakmaksızın yorum olarak tartışabilirsiniz; dayanamaz ya da uğraşmak istemezseniz de sitemizde, sorunun altında cevabı bulabilirsiniz.

İyi eğlenceler, soru şu şekilde: 

Ahmet ve Batuhan, henüz yeni arkadaş oldukları Ceren’in doğum gününün ne zaman olduğunu bilmek istiyorlar. 

Ceren onlara 10 muhtemel tarihin olduğu bir liste veriyor.

15 Mayıs - 16 Mayıs - 19 Mayıs

17 Haziran - 18 Haziran

Tüm Reklamları Kapat

14 Temmuz - 16 Temmuz

Felsefe ile ilgili diğer içerikler ›

• Occam'ın Usturası Nedir? Parsimoni (Tutumluluk) İlkesi, Alternatif Açıklamalar Arasından Neden Daha Basit Olanı Seçer?
• Willard Van Orman Quine: Analitik/Sentetik Ayrımı, Felsefede Yarattığı Kırılma ile Metafiziği Nasıl Etkiledi?
• Beyni Yeniden İnşa Etmek: Sinir Sistemi Araştırmalarında Hibrit Beyinler ve Etik Sorunlar!

14 Ağustos - 15 Ağustos - 17 Ağustos

Bundan sonra Ceren, Ahmet’e sadece doğduğu ayı, Batuhan’a ise sadece doğduğu günü söylüyor. Sonrasında şu diyalog yaşanıyor:

Ahmet: Ceren'in doğum tarihini bilmiyorum; fakat Batuhan’ın da bilmediğini biliyorum.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Batuhan: Başta Ceren’in doğum tarihini bilmiyordum; fakat şimdi artık biliyorum.

Ahmet: O zaman ben de Ceren’in doğum tarihini biliyorum.

Bu durumda Ceren'in doğum tarihi nedir?

Sorunun Cevabı

Soruyu anlamakta ve çözmekteki kritik nokta, Ceren'in Ahmet ve Batuhan'a ay ve günü ayrı ayrı söylemiş olmasıdır. Yani örneğin Ahmet'e listedeki Mayıs, Haziran, Temmuz ya da Ağustos aylarından 1 tanesini söylüyor. diyor. Batuhan'a ise listedeki 14, 15, 16, 17, 18 veya 19 sayılarından 1 tanesini söylüyor.

Bunu anladıktan sonra, olayın akışına ve cevaba bir bakalım... Soruyu 4 basamakta çözebiliriz:

1. Ahmet başta cevabı bilmiyor. Bu durum bize ilk etapta herhangi bir ipucu vermiyor, çünkü herhangi bir ay olabilir.
2. Ahmet, Batuhan'ın bilmediğini biliyor. Bu durumda Ceren'in Batuhan'a söylediği gün 18 veya 19 olamaz. Çünkü bu sayılar listede birer kere geçiyor. Eğer Ceren Batuhan'a örneğin 18 demiş olsaydı, Batuhan Ceren'in doğum gününün 18 Haziran olduğunu bilirdi; listede başka bir 18'li ay yok! Aynı şey 19 için de geçerli. Eğer bu iki tarihten biri olsaydı, Batuhan otomatik olarak tarihi bilmiş olacaktı. Bu durum, Haziran ve Mayıs olasılıklarını tamamen eliyor.
3. Geriye kalan ihtimaller: 14 Temmuz, 16 Temmuz, 14 Ağustos, 15 Ağustos ve 17 Ağustos.
4. Bir sonraki ipucumuz, diyaloğun ikinci parçasından gelmektedir. Batuhan, Ahmet'in söylediğini duyunca, doğum gününü kesin olarak bildiğini söylemiştir. Bu nasıl oluyor? Batuhan, Ahmet'in kendisinin bilmediğini öğrenince, dolayısıyla Mayıs ve Haziran'ın elendiğini öğrenince, otomatik olarak 14 Temmuz ve 14 Ağustos tarihlerini de eleyebilmektedir. Çünkü eğer ki doğum tarihi, bu ikisinden biri olsaydı, diyalogun ikinci cümlesinde Ahmet ve Ceren'e kendisinin bu tarihi kesin olarak bildiğini belirtemezdi. Kendisi sadece 1 sayı bildiği için, 14 sayısını biliyor olsaydı, elindeki bilgilerle kesin bir yargıya varamazdı. Batuhan doğum tarihini çözmüş olsa da, biz halen bilmiyoruz. Son bir parçaya ihtiyacımız var. Ancak elimizde şunlar kaldı: 16 Temmuz, 15 Ağustos ve 17 Ağustos.
5. Batuhan'ın kesin olarak tarihi bildiğini öğrendikten sonra, diyalogun 3. kısmında Ahmet kesin olarak bildiğini ilan edebilmektedir. Bu da, yalnızca eğer ki ay konusunda herhangi bir belirsizlik yoksa mümkün olabilir. Bu durum, Ağustos ayını otomatik olarak elemektedir; dolayısıyla 15 ve 17 Ağustos olması imkansızdır. 
6. Dolayısıyla Ceren'in doğum günü 16 Temmuz'dadır.