"Kim Milyoner Olmak İster?" Yarışmasındaki İlginç Soru Hatasının Analizi ve Mahkeme Sonucu
Yakamoz, Çarkıfelek ve Hayvanlar Alemi...
Kenan Işık'ın sunduğu ve televizyonların nadir olarak faydalı olan programlarından "Kim Milyoner Olmak İster" yarışmasının 30 Nisan 2012 tarihli programında talihsiz bir hata yaşandı. 60.000 TL değerindeki soruda, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi'nde Sinema Bölümü'nde 2. sınıf öğrencisi olan Sn. Serpil Kanat'a, yukarıdaki görselde verilen şu soru soruldu:
Hangisi bir hayvan değildir? A) Yakamoz B) Sünger C) Çarkıfelek D) Deniztarağı
%50 joker hakkını kullanan yarışmacıya, A ve C şıkları bırakıldı. Bu iki şık arasından "Yakamoz" tercihini seçen yarışmacı, doğru cevabın "Çarkıfelek" olduğu söylenerek, yarışmadan elendi.
Yarışmacı gerçekten "yanlış" bir cevap mı verdi?
Hayır. Çünkü verdiği cevap da, yarışmanın söylediği cevap da hayvan değildir! Dolayısıyla iki doğru şık vardı. Ancak bu teknik detay, yarışma sorularını hazırlayanların gözünden kaçmış olsa gerek. Şıklardaki canlıları tanıyalım:
A) Yakamoz
Esasında Türkçe zoolojide pek sıklıkla bu şekilde kullanılmayan; ancak deniz üzerinde gördüğümüz mavi-yeşil ışıltılara sebep olan canlı bir dinoflagellalı protista olan Noctiluca scintillans isimli bir türdür. Aslında bu "ışık pırıltısı olayının" adı yakamozdur, canlının adı genelde "yakamoz" olarak bilinmez. Ancak canlının adının "yakamoz" olarak düşünüldüğünü varsaysak da, cevap doğru olmaktadır Çünkü bu canlı bir hayvan değil, bir protistadır (protistalar ve hayvanlar iki ayrı ökaryotik canlı alemidir; bir bitki ne kadar hayvan değilse, bir protista da neredeyse o kadar hayvan değildir). Dinoflagellalılar, hayvanların ilkin evrimindeki son ortak kladdır; ancak bir "hayvan" olarak anılamaz. Dolayısıyla bu şık, doğru cevaplardan biridir.
B) Sünger
Süngerler, çok ilkin bir hayvan şubesidir. Genel kanının aksine, birer bitki, mantar ya da cansız yapı değil, en ilkin yapılı hayvan türlerinden oluşan bir şubedir. Dolayısıyla bu şık kesinlikle cevap değildir.
C) Çarkıfelek
Çarkıfelek (Passiflora edulis), çarkıfelekgiller olarak anılan bir bitki ailesinin en meşhur türlerinden biridir. Bitkinin meyvelerinin adı da "çarkıfelek" olarak bilinmektedir. Dolayısıyla bu şık da kesinlikle doğrudur ve bir hayvan değildir.
D) Deniztarağı
Deniztarakları, Pectinidae isimli bir denizel omurgasız ailesidir. Hiç tartışmasız bir hayvanlar grubudur.
Sonuç
Görüldüğü üzere sorunun 2 cevabı vardır: Yakamoz da bir hayvan değildir (bir protistadır), çarkıfelek de bir hayvan değildir (bir bitkidir).
Bu sebeple yarışmacının, normal koşullarda, yapılan hatadan ötürü geri çağrılması ve yarışmaya devam etmesi gerekmektedir. Zira verdiği cevap, en az çarkıfelek cevabı kadar doğrudur.
Olay Nasıl Sonuçlandı?
Bunu tespit eden ilk kişiler olarak Facebook üzerinden rica etmiş ve okurlarımızın bu yarışmacıyı bulup bize ulaştırmasını sağlamıştık. Yarışmacıyla olan görüşmemizde, gerekirse mahkemede de hatayı izah edeceğimizi belirtmiş ve elenmenin hatalı olarak yapıldığını gösteren 4-5 farklı makaleyi okurumuza aktarmıştık. Sn. Kanat bundan da güç alarak programı mahkemeye vereceğini söylemişti ve dediğini yaptı da.
Radikal'in haberine göre, dava sonuçlandı ve TÜBİTAK'ın gönderdiği bilirkişi raporu da Evrim Ağacı olarak tespitimizi doğruladı.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Bilimsel gerçeklerin bu ülkede de ciddiye alınması sevinç verici olduğundan paylaşmak istedik. Aslında sevinecek bir şey yok, bilimsel açıdan çok bariz bir hataydı; ancak ne yazık ki ülkemizde "Aman ne olacak, hayvan ya da protista, ne fark eder ki?" gibi bir anlayış pek de bizlere yabancı olmadığından endişelerimiz vardı.
Neyse ki mahkeme akılcı bir karar verdi.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 81
- 21
- 14
- 13
- 8
- 6
- 4
- 3
- 1
- 1
- 1
- 0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 14/11/2024 05:38:19 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/909
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.