Hatalı İsimlendirilmiş ve Yanlış Bilinen Hayvanlar: Kral Kobra, Gerçekten Kobra mıdır?

Canlıların halk arasındaki isimleri genellikle oldukça hatalı çağrışımlara neden olabilmektedir. Bu nedenle bilimsel perspektiften çeşitli canlılardan söz ederken genellikle Latince isimlerini kullanmaya çalışırız, böylelikle hangi türden bahsettiğimiz kesin bir şekilde anlaşılır.

Bu görselde, halk arasındaki isimleri hatalı veya en azından yanıltıcı olan canlılardan sadece birkaçına yer verilmektedir. Ne yazık ki bunlardan çok daha fazlası bulunmaktadır.

Bird and Moon Comics

Sorabilirsiniz, Kral Kobra neden "kobra" değil diye... Ya da dağ keçisi "keçi" değil de nedir diye...

Gerçek kobralar Naja cinsinin üyeleridir. Kral kobra ise Ophiophagus cinsindendir. Filogenetik, anatomik ve ekolojik farklarından dolayı "kobra" üyesi değildir. Kral kobraları kobralardan ayıran özelliklerden bazıları şunlardır; örneğin kral kobranın büyük kafa pulları 11 tane iken, gerçek kobraların 9 tanedir. Kral kobraların boyunları daha dar, gerçek kobraların ise daha geniş. Ayrıca kral kobralar genelde diğer yılanlar ile beslenir. Günümüzde 28 gerçek kobra türü bulunur ve kral kobra onlardan birisi değildir.

Benzer şekilde, dağ keçisi de, gerçek keçilerin yer aldığı Capra cinsine ait bir hayvan değildir. Oreamnos americanus türünün halk arasındaki adıdır.

Sadece bunlar da değil... Yosun, bitki değildir. Algler, bitkiler ile akraba olmayan fotosentetik ayrı bir taksonomik üyedir. Planktonlar da aynı şekilde, akıntı ile hareket eden mikroorganizmaların bütünüdür.

Siyanobakteri, alg değildir. Eskiden mavi-yeşil alg olarak sınıflandırılan bu canlılar, artık siyanobakteri olarak sınıflandırılır. Siyanobakteriler, denizlerin üstündeki kontrast farklılıklarını veren fotonsentetik canlılardır. Planktonlar denizlerin altında yaşayan topluluktur; pleustonlar ise deniz-hava arasındaki ince katmanda yani aslında yüzeyde yaşayan canlı topluluğudur. Bu yüzden siyanobakteriler aslında pleustondur.

Elektrikli yılan balığı, yılan balığı değildir. Anguilliformes adlı müren takımından değildirler. Kemikli balıklardan olan Gymnotiformes adlı yeni dünya bıçak balığı takımındandırlar.

Kızıl panda, panda değildir. Ursidae (büyük ayılar) adlı ayıların bulunduğu familyanın aksine Ailuridae adlı kendilerine özgü zoolojik familyaları mevcuttur. Morfolojik gözlemlerden dolayı eskiden rakungiller (küçük ayılar) ailesinde bulunurken; son sitogenetik çalışmalar ayrı sınıflandırılmalarını gerektirdi.

Katil balina, balina değildir. Balinalar (Catecea) takımının, dişli balinalar (Odontoceti) alt takımı dahilindeki yunusgiller (Delphinidae) familyasında sınıflandırılırlar. Orcinus orca türü, filogenetik ve ekolojik açıdan gerçek balina olarak görülmez. Kendisi yunusgiller ailesinin en iri üyesidir. İsminin aksine katil de değildirler. Doğal ortamlarında insana saldırdıkları ile ilgili herhangi bir rapor yoktur. Sadece parklarda esir tutulanlar saldırganlaşabiliyor doğal olarak. Zira onlar da birer memeli.

Kızböceği, yusufçuk değildir. Yusufçuk ile kızböceği çok benzer olmasına rağmen dinlenme halindeki kanat pozisyonuna göre ayrılırlar. Yusufçuklar kondukları zaman kanatlarını yere paralel bir şekilde yanlara doğru tutarken, kızböcekleri kanatlarını yere dik bir şekilde sırtlarında (dorsal) tutarlar. Tıpkı kelebek ve güve arasındaki farklardan biri gibi. İkisi de Odonata takımına üyedirler; ancak Zygoptera (kızböceklerinin) ve Anisoptera (yusufçukların) olmak üzere alt takım olarak ayrılırlar.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Yaban arısı, arı değildir. Hymenoptera (zar kanatlılar) takımında Vespidea adlı familya üyesidir. Kendisi ne arı, ne de karıncadır. İngilizce "wasp" olarak tanınır. İkisinin parafiletik kuzenidir. Görselde bal arısı (solda) ve yaban arısı (sağda) gözüküyor.

Örümcek, böcek değildir. Eklem bacaklılar (Arthropod) şubesi, aşağıya doğru inildikçe böcekler (Insecta) ve örümcekgiller (Arachnid) adlı iki sınıfa ayrılır. Örümcekleri böceklerden ayıran en önemli özelliklerinden biri vücutları 3 lob yerine 2 lobludur. 6 bacak yerine 8 bacakları vardır. İki tane keliser (zehir dişleri/çengeli) ve pedipalp (his ayağı) vardır.

Riketsiya, virüs değildir. Zorunlu hücre içi parazit olmalarından dolayı virüs zannedilmişlerdir. Modern mikroskobik analizler ile metabolizmalarının ve morfolojilerinin bakteriler gibi olduğu gözlemlenmiştir. Daha sonra aslında gram (-) mikro bakteri oldukları anlaşılmıştır.

Dimetrodon, dinozor değildir. Yaklaşık 295 - 275 milyon yıl önce Erken Permiyen Dönemi'nde yaşamış bir synapsid cinsidir. Yaşadığı dönemde daha dinozor takımı evrimleşmemişti bile. Dolayısıyla aslında Dimetrodon, memelilere (mesela insanlara) dinozorlardan daha yakın akrabadır.

Pteranodon, dinozor değildir. Kendileri Pterosaur olarak bilinen takımın üyeleridir. Yani uçan sürüngenler olarak sınıflandırılan bu canlılar, dinozorlar takımı dahilinde değildir.

Plesiosaur, dinozor değildir. Elasmosaurus gibi halk arasında Lochness canavarı olarak bilinen cinsleri de barındıran Plesiosaur takımı, dinozor değil aslında deniz sürüngenleridir. 

Bu nedenlerle kral kobraya "kobra", dağ keçisine "keçi" denmesi halk arasında çok önemli olmayabilse de, bilimsel anlamda yanıltıcıdır.