Dağlardaki ağaçların neden yere 90 derece büyümek yerine genelde gökyüzüne doğru eğik büyüdüğünü merak ettim. Bunu botanik bilimiyle açıklayabilir misiniz?

Temel nedeni bitkilerin yerçekimine karşı geliştirdiği yönlü büyüme tepkisi olan gravitropizm (geotropizm olarak da geçer) mekanizmalarıdır. Bu özellik ağaçların köklerinin yerin merkezine doğru, gövdelerinin ise yerçekiminin tersine-yukarıya doğru büyümesini sağlar.

Bitkiler, yerçekimini algılayabilmek için özel hücre yapıları olan statositler kullanır. Statositlerde bulunan amiloplastlar adlı organeller, yerçekimi etkisiyle hücre içinde yer değiştirir ve bu hareket, bitkiye "aşağı" yönünü bildirir. Bu bilgi, büyüme yönünü belirleyen kimyasal sinyallere dönüştürülür. Bu sinyallerin başında, büyümeyi düzenleyen bir hormon olan auxin gelir. Auxin, bitkilerde asimetrik bir şekilde dağılır ve bu da hücrelerin farklı hızlarda büyümesine yol açarak bitkinin yönlü büyümesini sağlar.

Ağaçlar çeşitli sebeplerle eğildiğinde veya yan yattığında, büyüme yönlerini düzeltmek için reaksiyon odunu üretir. Bu özel odun türü, eğilen kısmın alt veya üst tarafında yoğunlaşarak, ağacın dik durmasına yardımcı olur.

Dağlık bölgelerde ise ağaçlar genellikle sık ve birbirine yakın yetişir. Bu durum alt kısımdaki ağaçların veya gövdelerin doğrudan güneş ışığı alamamasına yol açar çünkü üstteki ağaçlar yapraklar ve sık dallar yüzünden gölgeleme yapar. Dağlık alanlarda rüzgarlar güçlü ve yönleri değişken olduğunu da unutmayalım tabii. dik durmak bu rüzgarlara karşı ağaca mekanik baskı oluşturur. Bu iki etken bir araya geldiğinde, ağaçlar hem gravitropizm sayesinde dik durmaya çalışır hem de gövde ve dallarını hafifçe eğerek en çok güneş ışığını alabilecek konuma yönlendirir. Yani, hafif eğik büyüme hem ışığı yakalamayı hem de rüzgârın etkisini dengelemeyi sağlar bu sayede fotosentez verimliliği artar ve ağaç hayatta kalır :).