Küresel ısınma, daha doğru tabiriyle iklim değişimi, bir çok farklı faktör tarafından dünyanın atmosferindeki sera gazlarını artırmamız sonucunda, gezegenin giderek daha çok ısı tutması ve daha çok ısınması sebebiyle oluşan, flora ve faunayı olumsuz yönde etkileyen bir durum. Dolayısıyla her şeyin başında, sera gazlarına odaklanmamız lazım.
Neler yapılabileceğini konuşmadan önce, atmosferde olmaması gereken ne kadar fazladan sera gazı yaydığımıza bir bakalım:
Dünya çapında 1850 yılından beri toplam 3,39 trilyon ton sera gazı emisyonu atmosfere karıştı. Bu, 2021 verisi. Günümüze gelene kadar buna birkaç yüz milyar ton daha ekleyin. Bu sera gazı emisyonlarına karbon dioksit, azot oksit, karbon monoksit ve metan gazı salınımları dahil.[1] Bu toplama yalnızca fosil yakıt kullanımı değil, arazi kullanımları da dahil.
Yani, insanların sanayi devrimi öncesinde yüzbinlerce yıl boyunca sağlıklı yaşamak için elverişli olan atmosfer ve küresel sıcaklık değerlerine erişmemiz için, dünyamızdan toplamda 3,4 trilyon ton sera gazı temizlememiz gerekiyor.
Gezegenimiz, bu sera gazlarını gerek okyanus diplerine gerek buzullara gömmek gibi birçok çeşit farklı doğal süreci ile yavaş yavaş temizliyor. Ancak biz gezegenin temizlik yeteneğinin binlerce katı hızla sera gazı salıyoruz. 3,4 trilyon ton, bu aradaki fazlalık olan miktar.
Bunu temizlemenin tek yolu ise, sera gazı yaymayı kesmek ve gezegenimizin sera gazlarını kendi doğal yöntemleriyle temizlemesini beklemek. Eğer daha fazla sera gazı yaymazsak, gezegen bunları önünde sonunda temizleyecektir.
Sera gazı yaymadığımızda neler olduğunu anlamak için, mesela sadece 2021 yılında ne kadar sera gazı yaydığımıza bakalım: 54,59 milyar ton. 2023 yılında olduğumuz, daha da çok sera gazı yaydığımız ve sonraki hesaplamalarda da kolaylık olması bakımından bu sayıyı 55 milyar ton olarak kabul edelim.
3,4 trilyonu 55 milyara böldüğümüzde 61,81 oluyor. Yuvarlak hesap 60 diyelim.
Bu 60 sayısı, dünya üzerindeki 8 milyar insan bir anda 1750’ler öncesi bir dönemde gibi yaşarsa (yani hiçbir elektrik, hiçbir fosil yakıt, hiçbir sentetik boya, plastik, pil vs. gibi medeniyetimizi oluşturan hiçbir şeyi kullanmazsa) ve neredeyse hiç sera gazı üretmezse, gezegene saldığımız sera gazlarının dengelenmesi için gereken yıl sayısı. 60 yıl boyunca hiç istisnasız 8 milyar insanın tamamı orta çağda gibi yaşarsa sera gazları dengeleniyor.
Atmosferin iyileşmesi için gereken süreyi bilmiyoruz. Çünkü bu 60 yıllık antik çağlar yaşam süresinin ardından bu iyileşme dönemi başlayacak. Bunun ne kadar süreceğini ise kimse kestiremiyor.
60 yıl boyunca hiç sera gazı üretmemek deyince bazılarının aklına güneş panelleri veya daha başka yenilenebilir enerji kaynakları kullanmak gelebilir. Hayır, öyle olmuyor, çünkü o panelleri üretirken de dünya kadar sera gazı açığa çıkıyor. Tamamen yenilenebilir enerjilere geçmemiz de mümkün değil çünkü yenilenebilir enerjilerin kendileri bile bileşenlerinin üretilebilmesi için petro-kimya endüstrisine bağımlı. Sera gazlarını yine kesemiyoruz. Bazı şeylerden vazgeçmeden yine de sera gazlarını kitlesel olarak azaltmaya çalışsak, bu 60 yıl gayet rahatlıkla 600 yıla uzayabiliyor.
Tüm insanlık, 1750’li yıllar sonrasında icat edilmiş tüm teknoloji ve gelişmişliğinden feragat etse bile, benim ömrüm atmosferin düzeldiğini görmeye yetmeyecek. Çoğunuzun da yetmeyecek. Yüksek ihtimalle çocuklarımın da yetmeyecek. Eğer olursa, belki torunlarım atmosferin düzelmeye başladığını görebilirler. Bakın düzeldiğini değil, düzelmeye başladığını!
Carl Sagan, 1985 yılında ABD Kongresi önünde iklim krizine vurgu yaparken ve “artık çok geç olmak üzere” derken bunu kastediyordu.[2]
Taa 1896 yılında Svante Arrhenius, atmosferdeki karbon seviyelerini artırmamızın ne kadar tehlikeli olabileceği konusunda uyarmıştı.[3]
Herkesin “elimizden ne geliyorsa yapalım” iyi niyetini ve naifliğini anlıyorum. Ancak, örneğin yılda 580 milyon ton karbon dioksit salan gemi taşımacılığı gibi dev sanayii sektörleri tamamen ortadan kalkmadığı sürece, bireysel olarak ne yaparsak yapalım, okyanustaki damla kadar bile etkisi olmayacak. Çünkü bir tarafımızı yırtsak bile dünya genelindeki kişisel sera gazı salınım ortalaması 8 ton civarında.
Şöyle daha iyi anlaşılacak:
55.000.000.000 - 8 = 54.999.999.992
Dağ başında mağarada yaşamaya başlasanız bile iklim değişimine karşı fark ettirebileceğiniz en yüksek değer bu kadar.
Dolayısıyla, bireysel olarak, kendimizi komple yok etmemiz de dahil olmak üzere yapacağımız veya yapmayacağımız hiçbir şeyin iklim değişimine en ufak bir fayda sağlaması mümkün değil.
İklim değişimiyle kendimizi yok ediyoruz diyoruz ya hani;
Aslında yok ettik bile.
Kaynaklar
- Our World in Data. Co₂ And Greenhouse Gas Emissions Data Explorer. Alındığı Tarih: 23 Temmuz 2023. Alındığı Yer: Our World in Data | Arşiv Bağlantısı
- carlsagandotcom. (Video, 2021). Carl Sagan Testifying Before Congress In 1985 On Climate Change.
- Climate Change: Vital Signs of the Planet. Climate Change Evidence: How Do We Know?. Alındığı Tarih: 23 Temmuz 2023. Alındığı Yer: Climate Change: Vital Signs of the Planet | Arşiv Bağlantısı
