Şunu net olarak söyleyerek başlayalım: İnternette gördüğünüz bir içerikte akademik kaynak verilmesi, o paylaşımın gerçek olduğunu garanti etmiyor. Dahası, insanlar iddialarını bilimselmiş gibi göstermek adına, nasılsa makaleyi okumayacaklar diye kaynak olarak verebiliyorlar. Bunlar hep sorunlu yaklaşımlar. Ama yine de biraz daha detaylı bakalım.
Öncelikle, günümüzde önerdiğiniz herhangi bir savı destekleyen herhangi bir yayın bulmanız hiç de zor değil. Örneğin, zerdeçalın faydalarından bahsedecekseniz bu konuda yazılmış yüzlerce yayın bulabilirsiniz. Bu yayınların içinden sizin paylaşımınızı tasdik eden bir cümleyi çekip kullanabilirsiniz, dolayısıyla bu cümleye de bilimsel bir makale refere etmiş olursunuz. Fakat, bu praktikte doğru bir yaklaşım olmaz. Peki ne yapacağız? Öncelikle yayını bir inceleyeceğiz. Yazarlar kim, uzmanlık alanları nedir? Bu çalışma hangi dergide basılmış, prestijli bir dergi mi, etki faktörü nedir? Yayında yer alan bir cümle için başka bir yayın referans veriliyorsa, refere edilen yayında gerçekten bu bilgi var mı? Çalışma orijinal bir çalışmaysa, sadece in vitro mu, yoksa in vivo veya klinik çalışma mı? Klinik çalışmaysa kaç kişi üzerinde denenmiş, plasebo kontrollü mü? Deney protokolü ne kadar sağlıklı? Bu alanda yapılmış başka çalışmalar var mı? Bütün bu çalışmaların toplu halde değerlendirildiği örneğin bir meta-analiz çalışması yapılmış mı, yapılmışsa sonucunda ne bulunmuş?
Yayının tamamını okumaya çalışın, hiç olmazsa sonuc bölümünü muhakkak okuyun. Bir yayındaki tek bir cümle çoğu zaman hiçbir şey ifade etmez. Bir sonraki cümlede tam tersi bir sav destekleniyor olabilir. Veyahut, bu verilerin yetersiz olduğunu, bu alanda yapılacak daha fazla çalışmadan sonra daha doğru bir kanıya varılabileceği belirtilmiş olabilir.
Şüphesiz ki, konuya uzak bir kişinin bütün bunları sağlıklı bir şekilde değerlendirebilmesi mümkün değildir. İşte bu nedenle sosyal medyadaki "bilimsel" bilgiler dahil tüm paylaşımlara mesafeli durmanızı ve sağlığınızla ilgili kararlar alırken yalnızca sizi sürekli takip eden hekim ve eczacınıza danışmanızı öneriyoruz.
