Aylin Okutan

Zürih Üniversitesi'nden yaban hayatı biyoloğu Angela Ziltener, derin deniz dalışlarında pek çok kez, Hint-Pasifik şişe burunlu yunusların ilgi çekici bir şey yaptığını fark etti.

Yunuslar (Tursiops aduncus), vücutlarını, deniz tabanını kaplayan mercanlara veya deniz süngerlerine sürtmek için sıraya giriyorlardı. On yıldan uzun bir süre sonra bu yunus grubunun "evlat edinilmiş" bir üyesi olduğundan, yunuslar Ziltener'in onlara rahatsız etmeden yaklaşmasına izin veriyordu ve bu sayede o ve ekibi, hayvanların neden bu şekilde davrandığını anlamayı başardılar: Yunuslar, mercanları ve deniz süngerlerini kendilerine ait "özel eczaneler" olarak kullanabilirler!

Sheffield Üniversitesi araştırmacıları Yida Mu ve Dr. Nikos Aletra; güvenilmez haber kaynaklarını paylaşma olasılığı daha yüksek olan Twitter kullanıcılarını saptamaya yardımcı olacak bir yapay zeka sistemi geliştirdiklerini bildirdi.^[1] PeerJ Computer Science dergisinde yayınlanan çalışmalarında araştırmacılar, belirli dil örüntüleri/kalıpları ile yanlış bilgi paylaşma eğilimi arasında kuvvetli bağıntılar buldular.

Şüpheli bilgiler paylaşan kullanıcılar tweetlerinde; "medya", "hükümet", "gerçek", "İsrail", "liberal", "Müslüman" ve "İslam" kelimelerini kullanma eğilimindeyken, daha güvenilir bilgi kaynaklarını paylaşan kullanıcılar; "kendim", "hissediyor", "heyecanlı", "mod", "anne" ve "iyi" gibi daha kişisel kelimeleri kullanma eğilimindeydiler. Siyasi ideoloji, hükümet ve adalet gibi politikayla ilgili konular, güvenilmez kaynakları yayan kullanıcılarla daha bağlantılıydı. Araştırmacılar şöyle diyorlar:

Sahte haberler her yerde; fakat bunlara neden hala inandığımız belirsiz. Bilişsel Bilimlerdeki Trendler (Trends in Cognitive Science) dergisinde yayınlanan bir makalede psikologlar, nöroekonomi alanında yaptıkları bir araştırmaya dayanarak, politik kimliklerimize verdiğimiz değerin, doğruluğa verdiğimiz değerden daha yüksek olmasının, bizi gönül verdiğimiz siyasi partinin inançlarıyla uyumlu ama gerçekte yanlış olan bilgileri kabul etmeye ittiğini söylüyor.

Bu değer uyuşmazlığı, yüksek güvenilirlikli haber kaynakları tarafından verilen haberlerin gerçeğin halka ulaşması konusunda artık neden yeterli olmadığını açıklayabilir. Bunun arkasında yatan sebeplerin anlaşılmasının da, politik bölünmeyi onarmak için stratejiler bulmamıza yardımcı olabileceğini söylüyorlar. New York Üniversitesi'nden psikolog ve makalenin baş yazarı Jay Van Bavel şöyle anlatıyor:

Ocak 1959’da en büyük İngiliz bilim insanlarından biri olan Francis Crick Londra'da, genlerin nasıl işlediğini doğru bir şekilde tahmin ettiği ve şu an içinden geçtiğimiz genetik devrimin seyrini belirleyen bir konferans verdi.

Sadece dört yıl öncesinde Crick ve genç Amerikalı Jim Watson, DNA’nın çifte sarmal yapısını, Rosalind Franklin tarafından elde edilen verileri kullanarak çözmüşlerdi. 41 yaşındayken Crick, bu çalışması için Nobel Ödülü'nü kazanmaktan hala 5 yıl uzaktaydı ancak güçlü ve bilge bir düşünür olarak ünlenmişti bile...