Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Amfibiyenler (Amphibia)

Amfibiyenler (Amphibia) Pedram Türkoğlu
Zonguldak'ta gözlemlediğimiz ova kurbağası (Pelophylax ridibundus).
2 dakika
5,530
Tüm Reklamları Kapat
Amfibiyenler
  • Bilimsel Adı Amphibia
  • Halk Arasındaki Türkçe Adı Amfibiyenler
  • Halk Arasındaki İngilizce Adı Amhibians
Taksonomi
  • Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
  • Gözlem Ekle

Tanım ve Genel Bilgiler

Genelde vücutları mukuslu ve nemli olan çift yaşamlı omurgalılardır. Yani hem karaya hem de suya uyum sağlamışlardır. Ayrıca gelişimlerinin belli bir evresinde akciğerleri gelişene kadar solungaç solunumu yaparak suda geçirirler. Metamorfoz (başkalaşım) geçirerek akciğer + deri solunumuna geçebilirler. Elbette bazı türlerde istisna vardır. Bazı ufak semender ve kurbağa türleri sadece deri solunumu yapar. Sürüngenler, amfibiyenlerin aksine tamamen kara hayatına uyum sağlamışlardır. Yumurtaları sert bir kabuk ile örtülüdür ve üremek için sulak ortama ihtiyaç duymazlar. Bilinen en küçük amfibiyen, Yeni Gine'de yaşayan 7.7 mm boyutu ile Paedophryne amauensis türüdür. Bilinen en iri amfibiyen ise 1.8 m boyunda Çin dev semenderi (Andrias davidianus) türüdür. Bu canlı hakkındaki içeriğimize buradan ulaşabilirsiniz. Orta Permiyen'de yaşamış 9 metrelik Prionosuchus plummeri türünden evrimleştiği düşünülüyor.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Yaklaşık 370 milyon yıl önce Devoniyen'de Sarcopterygii grubu kemikli ve akciğerli balıklardan ayrılarak evrimleştikleri anlaşılmıştır. O dönemin ilkin amfibiyenleri, körelmiş akciğerlerleri olan kemikli balık sölekant benzeri morfolojiye sahipti. Ardından amfibiyenler, Karbonifer ve Permiyen Devri'nde ise farklılaşarak baskın hale geldiler. Daha sonra sürüngenler ve diğer omurgalılar avantajlı hale gelerek, amfibiyenlerin boyutları ve çeşitlilikleri geri planda kaldı. Çünkü ekolojik nişleri onlar tarafından ele geçirilmişti. Günümüze kadar sadece Lissamphibia alt sınıfı hayatta kalmayı başarabilmiştir. Günümüzde hayatta olan amfibiyenlerin %90'ı kurbağa türüdür.

Dünya'da bulunan 3 büyük amfibiyen takımı Anura olarak bilinen kurbağalar, Urodela diye bilinen semenderler ve Apoda ismindeki ayaksızlardır. Apoda takımın Caecilian isimli canlılar, gözleri iyi görmeyen yılan şeklindeki uzuvsuz amfibiyenlerdir. Bazı kaynaklarda "kertenkelemsigiller" şeklinde tanımlanırlar; ancak sürüngenler içerisindeki kertenkeleler ile karıştırılamamalıdırlar.

Fotoğrafta gördüğünüz Yonahlossee semenderi. Bilimsel adıyla Plethodon yonahlossee. Son derece renkli bir amfibi olan bu canlının davranışları hakkında pek fazla bilgi bulunmuyor. Bilindiği kadarıyla daha çok Kuzey Amerika'da bulunan canlı, yetişkinken kimyasallara karşı oldukça duyarlıdır. Ortamdaki kimyasal değişimlerini çok hassas bir şekilde algılayarak buna göre hareket edebilir. Türün larva evresi yoktur, doğrudan yetişkin hale geçer. Yani bu türün minik semenderleri, yetişkinlerin ufak bir versiyonu gibidir; yetişkinlerden çok da farklı gözükmez. Bu, semenderlerde pek sık rastlanan bir durum değildir. Ayrıca türün dişilerinin erkeklerden bariz bir şekilde iri olduğu bilinmektedir.
Fotoğrafta gördüğünüz Yonahlossee semenderi. Bilimsel adıyla Plethodon yonahlossee. Son derece renkli bir amfibi olan bu canlının davranışları hakkında pek fazla bilgi bulunmuyor. Bilindiği kadarıyla daha çok Kuzey Amerika'da bulunan canlı, yetişkinken kimyasallara karşı oldukça duyarlıdır. Ortamdaki kimyasal değişimlerini çok hassas bir şekilde algılayarak buna göre hareket edebilir. Türün larva evresi yoktur, doğrudan yetişkin hale geçer. Yani bu türün minik semenderleri, yetişkinlerin ufak bir versiyonu gibidir; yetişkinlerden çok da farklı gözükmez. Bu, semenderlerde pek sık rastlanan bir durum değildir. Ayrıca türün dişilerinin erkeklerden bariz bir şekilde iri olduğu bilinmektedir.
Wikimedia

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Kutuplar ve bazı çöller hariç Dünya'nın neredeyse her yerinde bulunurlar.

Tüm Reklamları Kapat

Popülasyon ve Koruma Statüsü

Nesilleri hızla azalmaktadır ve ekolojik açıdan çeşitliliği en dramatik düşen taksonlardan biridir.

Davranış ve Etoloji

Bazı semenderler gibi fossorial olan türleri bulunur. Yani hayatlarının büyük bölümünü yer altında delikler açarak geçirerek yaşayanlar. Vokal iletişimde özellikle kurbağalar çok başarılıdır. Akciğerlerinden gelen hava, ses tellerinde ve hava keselerinde titreşim yaratarak cinsel seçilime yönelik iletişim kurarlar. Ayrıca bazı türleri zehirlidir (poisonous). Herhangi bir avcı tarafından yenildiğinde, avcıyı zehirleyebilirler. İngilizce "venom" ve "poison" Türkçe'de tek anlamda kullanılsa da aralarındaki farkı anlattığımız yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.

Diyet ve Metabolizma

Etçildirler ve hareket eden küçük canlıların hepsini yiyebilirler. Sevdikleri besinler arasında örümcekler, böcekler ve solucanlar bulunur.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
24
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 7
  • Muhteşem! 3
  • Tebrikler! 2
  • İnanılmaz 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Güldürdü 1
  • Üzücü! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Umut Verici! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 21:45:47 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7686

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
P. Türkoğlu. Amfibiyenler (Amphibia). (17 Mart 2019). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7686
Türkoğlu, P. (2019, March 17). Amfibiyenler (Amphibia). Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/7686
P. Türkoğlu. “Amfibiyenler (Amphibia).” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, 17 Mar. 2019, https://evrimagaci.org/s/7686.
Türkoğlu, Pedram. “Amfibiyenler (Amphibia).” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, March 17, 2019. https://evrimagaci.org/s/7686.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close