Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Uzayda Sesin Hiç Yayılmadığı Doğru mu? Uzayda Bazı Ses Dalgaları Yayılır; Ancak Duyamazsınız!

Uzayda Sesin Hiç Yayılmadığı Doğru mu? Uzayda Bazı Ses Dalgaları Yayılır; Ancak Duyamazsınız!
3 dakika
30,902
Evrim Ağacı Akademi: Astrofizik Yazı Dizisi

Bu yazı, Astrofizik yazı dizisinin 5. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Kütleçekim Dalgaları Nedir? LIGO Neyi, Nasıl Keşfetti?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Çoğu kişinin bildiği gibi sesin yayılması için moleküllerin titreşmesi gerekir. Uzay da bir vakum ortam olduğu için, sesin yayılmadığı söylenir. Ancak uzayda "hiçbir ses yayılamaz" demek, bilimsel anlamda %100 doğru değildir. Zira uzay tamamen boş değildir.

Evet, büyük bir bölümü boştur; ancak uzayda binlerce ışık yılı boyuta ulaşabilen çok sayıda gaz ve toz bulutu vardır. Örneğin 9.800 ışık yılı büyüklüğündeki Smith Bulutsusu gibi… Bu tür kozmik yapıların varlığı, uzayın büyük ölçekte bakıldığında boş olmadığı anlamına gelmektedir. Bu da, devasa büyük dalga boylarına sahip seslerin teknik olarak uzayda yayılabilmesini gerektirir.

Tüm Reklamları Kapat

Ses, göle bırakılan bir taş gibi ortamdaki taneciklerin kendilerinin değil, taneciklerin titreşim enerjilerinin taşınması sonucu oluşur. Ses kaynağından çıkan ses dalgaları, yayıldığı ortamdaki maddenin taneciklerini titreştirir. Titreşen tanecik etrafındaki diğer tanecikleri titreştirir ve bu nedenle ses bir tanecikten diğerine yayılır.

Ayrıca Ters Kare Yasası'nın da söylediği gibi ses, kaynağından uzaklaştıkça da gücünü kaybeder. Bir ses dalgası geçtiğinde hava basıncında fark yaratır. Hava basıncındaki bu farklar arasındaki zaman, matematiksel olarak periyodun çarpmaya göre tersi olan frekansı (Hz) bize verir. Bu dalganın tekrarlanan kısımlarındaki uzaklıkları da frekansın ters orantılısı olan dalgaboyunu (λ) gösterir.

Tüm Reklamları Kapat

Eğer parçacıklar arasındaki mesafe dalgaboyundan fazla ise “dalgalanma” durur. Bu nedenle sesin, kolay yayılması için geniş bir dalgaboyuna sahip olması gerekir. Eğer olası bir sesin dalgaboyu 20 Hz‘in altına inerse infrasound olarak sınıflandırılır ve biz onu duyamayız.

Örneğin 250 milyon ışık yılı uzaklıktaki bir süper kütleli kara delik, bilinen en düşük ölçülerden birinde ses sızdırıyor. Yaklaşık olarak 261 Hz olan "do" notasının 57 oktav altındadır. Bu da bizim duyabileceğimiz en düşük seviyenin bile trilyonlarca kat altı demektir. Bir kara deliğin sesini duymayı hiç beklemeyin. Çünkü 10 milyon yılda bir salınım gerçekleştiriyor. İnsan kulağı saniyede 20 kere salınım gerçekleştiren bir sesi bile duyamaz.

Bu kara delik, sıcak ve yoğun kozmik maddeleri kütle çekim etkisi sonucu yörüngesinde topluyor ve bu maddeler çok güçlü bir elektromanyetik alan yaratıyor. Oluşan bu kuvvetli elektromanyetik alan, sıcak ve yoğun gazı kara deliğin kenarlarına itiyor. Böylece derin uzaya kozmik ses dalgaları yayılmış oluyor. Yayılan intergalaktik ses dalgaları, binlerce ışık yılı mesafeler boyunca seyahat edebiliyor. Bu sesi duymak mümkün değil sadece etkisini görmek mümkün.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Gezegenimize dönmemiz gerekirse, bazı depremler o kadar şiddetli salınım gerçekleştirir ki atmosferi bile geçer ve infrasound halinde yoluna devam bile edebilir. Tabii atmosferin kesin olarak bittiği ve uzayın başladığı bir hat yoktur. Atmosfer sadece, 80 ile 250 km’den sonra geriye hiç parçacık kalmayana kadar gittikçe incelir. Örneğin Mart 2011’de Japonya‘da gerçekleşen 9.0 büyüklüğünden deprem sonucu uydular yerin 270 km üstünde ses dalgaları tespit ettiler.

Ayrıca Big Bang‘in çok erken dönemlerinde (ilk 750.000 yıl) evrenin duyabileceğimiz düzeyde sesin yayılabilmesi için uygun koşullara sahip olduğu düşünülüyor. Tabii DeLorean‘a atlayıp son derece yoğun kozmik radyasyonun arasında organik dokunuzu hiçe sayıp Big Bang’in sesini dinlemeye kalkmayın. Çünkü büyük ihtimalle ölüm gibi sıkıntılarla karşılaşabilirsiniz. 

Sonuç olarak 1979 bilimkurgu yapımı Alien‘ın da söylediği gibi, “uzayda kimse çığlığınızı duyamaz”; fakat uzayın belli bölgelerinde ses yayılır!

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Astrofizik Yazı Dizisi

Bu yazı, Astrofizik yazı dizisinin 5. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Kütleçekim Dalgaları Nedir? LIGO Neyi, Nasıl Keşfetti?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
29
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 15
  • Bilim Budur! 10
  • İnanılmaz 7
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 6
  • Güldürdü 2
  • Korkutucu! 2
  • Muhteşem! 1
  • Umut Verici! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: Science Alert | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 01:39:25 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4044

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
P. Türkoğlu, et al. Uzayda Sesin Hiç Yayılmadığı Doğru mu? Uzayda Bazı Ses Dalgaları Yayılır; Ancak Duyamazsınız!. (30 Aralık 2015). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4044
Türkoğlu, P., Bakırcı, Ç. M. (2015, December 30). Uzayda Sesin Hiç Yayılmadığı Doğru mu? Uzayda Bazı Ses Dalgaları Yayılır; Ancak Duyamazsınız!. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/4044
P. Türkoğlu, et al. “Uzayda Sesin Hiç Yayılmadığı Doğru mu? Uzayda Bazı Ses Dalgaları Yayılır; Ancak Duyamazsınız!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 30 Dec. 2015, https://evrimagaci.org/s/4044.
Türkoğlu, Pedram. Bakırcı, Çağrı Mert. “Uzayda Sesin Hiç Yayılmadığı Doğru mu? Uzayda Bazı Ses Dalgaları Yayılır; Ancak Duyamazsınız!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 30, 2015. https://evrimagaci.org/s/4044.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close