Hayvanlar rüya görür mü?

''Hayvanların rüya görüp görmediğini kesin olarak bilmiyoruz. Fakat University College London’da bir deneysel psikolog olan Hugo Spiers 'Çok büyük olasılıkla rüya görüyorlar,' diyor e-posta ile bize ulaştırdığı cevabında. Haziran ayında eLife dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre Spiers ve arkadaşları, laboratuvar farelerine uyumadan önce yiyecek gösterdiklerinde, beyinlerindeki bazı hücrelerin uyku esnasında o yiyeceğe nasıl ulaşacaklarını haritaladığını keşfetmiş. Yani rüyalarında o ödüle nasıl ulaşacaklarını gördüklerini söyleyebiliriz.

İnsanlar rüyalarını uykularının hızlı göz hareketi evresinde, yani REM uykusu sırasında görüyor. Memelilerin çoğunda REM uykusu gözlemleniyor. Boston Üniversitesi’nin Evrimsel Nörodavranış Laboratuvarı direktörü Patrick McNamara 'İnsanların rüya dediği olguların benzerinin hayvanlarda da görüldüğünü düşünmek mantıklı bir davranış olacaktır,' diyor. McNamara 1954 yılında Fransız nörobilimci Michel Jouvet ve ekibinin kedi beyinlerine müdahale ederek REM uykusu sırasında hareket etmeyi engelleyen mekanizmayı devre dışı bıraktığını söylüyor. Uyuyan kediler görünmeyen nesneleri izlercesine kafalarını kaldırmaya, sırtlarını bükmeye başlamış ve avlanma benzeri hareketlerde bulunmuş. Kediler büyük olasılıkla uyurken birtakım görüntüler görüyorlar. Fakat bunlar bizim bildiğimiz anlamda rüya olmayabilir. 'Bu davranışlara dayanarak kedilerin REM uykusu sırasında bir şeyler gördüğünü söylemek mümkün' diyor McNamara. Ama bunların bizim gördüğümüz anlamda rüya olup olmadığını kesin olarak söylemenin mümkün olmayacağını da ekliyor. (Kötü bir rüya gören yavrusuna sarılan anne kediyi görmüş müydünüz?)

2001’de Neuron dergisinde yayımlanan başka bir ufuk açıcı araştırmadaysa bilim insanları, sıçanların bir labirentte hareket ederken oluşan beyin hareketleriyle rüya görürken oluşan beyin hareketlerini kıyaslamış. Araştırmayı gerçekleştiren MIT’teki bilim insanları Michael Wilson ve Kenway Louie, beyin izlerinin çok benzediğini görmüş. Hatta o kadar benziyorlarmış ki sıçanların rüyalarında labirentin hangi bölümünü gördüklerini tahmin etmek mümkünmüş. Söz konusu araştırma labirent gibi fiziksel mekanların REM uykusu sırasında uzun süreli hafızaya kaydedildiği fikrini de destekliyor.''

-

''Sonuç olarak 'tüm hayvanlar rüya görür' gibi bir genelleme söz konusu değil ancak büyük bir olasılıkla tüm hayvanlar rüya görüyor. Çelişki gibi görünen bu durumda gerekli çözüm bilimsel kanıt bulunup bulunmamasında yatıyor. Mevcut teknoloji ile hayvanların rüya gördükleri şimdilik açıklanamıyor ancak emareler göz ardı edilemez bulguları işaret ediyor.

Fakat bu sonuçlar aksi yönde de gelişebilir ve belki de rüya gibi komplike bambaşka bir bilimsel keşif ortaya konulur. Bilinmezliğin bir süre daha devam edeceği kesin ancak güzel olan şu ki bizim kısmen de olsa uzak olduğumuz bilim dünyası çalışmalarını aksatmıyor ve bu yazıyı okumanızı sağlayan verilerin çıkmasını sağlayan araştırmalarını sürdürüyor. Kim bilir? Belki de yakın zamanda beklendiği şekilde ya da beklenmedik yeni gelişmelerle sorularımıza cevap bulabiliriz.''

Umarım az ya da çok zihninizde belirli şeyler canlanmaya başlamış ve cevap, işe yaramıştır.

Öncelikle merhaba. Bu sorunun cevabı için net olarak bir bilgi olmasa da, bazı yapılan deneylerde hayvanların rüya gördüklerini ördüklerini öne sürüyor. İnsanların uykusunda, hızlı göz hareketleri (İng.: Rapid Eye Movement, kısaca REM) diğer adlarıyla paradoksal uyku ya da desenkronize uyku, bu uyku evresi rüyanın görüldüğü uyku evresidir. ^[1] İnsanların uyku evresinde yaptığı göz bebekleri hareketlerinin hayvanlarda da benzerlik göstermektedir. EEG cihazıyla elde edilen grafiklerle, insan ve hayvanda aynı özellikleri taşıyor.

Ayrıca konu ile ilgili olarak yer alan bir makale içerisinde, "araştırmacılar bu konuyu incelemek için iki yola başvuruyor. Birincisi, uykunun farklı aşamalarında hayvanların fiziksel davranışlarını incelemek ve ikincisi olarak da uyku sırasındaki beyin aktivitelerinin insan beynininkine benzer olup olmadığını bulmaktı. "^[2]

Bildiğim kadarıyla ifade etmeye çalıştım, umarım yazdıklarım ile aklınızdaki sorulara cevap verebilmişimdir.