Bir insan hem evrimi kabul edip hemde nasıl Teist olur ? ( Şahsi fikrim Evrim doğru kabul eden şunu kabul etmesi gerekir Evrim yaratılışı çürütür ) ?

Evrendeki hicbir yasa kanun ya da teori vs, tasarımcı argümanını ortadan kaldırmaz. Evrim mekanizmaları bir tanrının olmadığını gösterir demek ile, doğa yasaları bir tanrının varlığını gösterir demek ile aynıdır. Eşit derecede gerçekliğe geçerliliğe sahiptirler.

Inanma inanmama gibi varoluşu yorumlama biçimleri irrasyonel bir alana girmektir. Bu nedenle hicbir rasyonel bulgu veri, tanrıya ya da tanrisizliga delil olamaz. Bu anlamı kişi kendi yükler. Tanrıya inanan da somut bir delil gosteremez, inanmayan da.

Genellikle inançlı kişiler bilime uzak olduğu için, tutarlı, altı dolu, konudan sapmadan gerçekçi cevaplar veremiyorlar bu konuda. Inancsiz olduğunu iddia eden kişiler de, konunun felsefesine uzak olduğu için anlamsal bütünlük dahilinde, büyük resmi gözeterek bakamıyorlar.

Evrensel kanunlar tanrının faaliyet biçimi de olabilir, tanrısız bir varoluş süreci de. Iki anlam da insan tarafından yüklenmiştir. Bunu kabul etmek gerek.

Burada önemli olan, sonuca gitmede kullanılan yöntemin altı dolu mu değil mi.

Kişi kendi inandığı ya da inanmadığı değerleri dayatiyorsa, çözüm üretemiyor demektir böyle konularda.

Sorunuzdaki "ol der olur" ifadesinden hareketle konuyu "teizm ve evrim" ikiliğinde değil "İslam ve evrim" ikiliğinde ele alacağım. Bunun sebebi "ol der olur" ifadesi Kuran'da geçiyor. Ayrıca teizm kendi içinde de pek çok alt görüşe ayrılan geniş bir seçenek. İslam'daki "ol der olur" ifadesinin evrimi reddettiği iddia ediliyor. Al-i İmran 59 bu ifadenin anlamı üzerine bize ipucu verebilir. Üstelik klasik anlatıdaki Adem ve evrim zıtlığı ile de ilgili. Ayet; İsa'nın durumunun Adem'in durumu gibi olduğunu, onun da topraktan ve Tanrı'nın ol demesiyle olduğunu söylüyor. Halbuki İsa'nın bir anda havada belirmediğini, Meryem'in onu doğurduğunu biliyoruz. O halde "ol der olur" ifadesi anne karnından doğmaya engel değil. Hakeza anne karnından doğmak "topraktan" olmaya da engel değil. O halde Adem'in topraktan ve Tanrı'nın ol demesiyle olduğuna dair ayetler "kaçınılmaz olarak" evrimi reddetmez; söz konusu ayetlere yukarıda olduğu gibi bir anlam vermek de mümkündür. Bunun da ötesinde Kuran'da evrimi işaret eden (evrimin olduğunu söyleyen değil) ayetler de mevcut. İnsan Suresinin ilk ayetlerinde "insanın üzerinden" o anılmaya değer bir varlık bile değilken çok zaman geçtiği yazar. Burada dikkat edilmesi gereken nokta zamanın, "insanın" üzerinden geçmesi ve onun o uzunca zaman boyunca anılmaya değer bir varlık olmaması. Evrimi çağrıştırmadığını kesin bir şekilde iddia etmek güç. Dahası meleklerin insanın kan dökücü bir varlık olduğunu biliyor olmasını bu şekilde de izah etmek mümkün. Yine de konunun inanca dair bir konu olduğunu, 1400 sene önce 23 senede peyderpey inmiş Arapça bir metni 21. yüzyılın Türk insanı olarak anlamaya çalıştığımızı, metnin zaten yapısı gereği yoruma açık bir metin olduğunu hatırlatarak bu anlattıklarımın kesin olmadığını söylemek durumundayım. İslam tarihinde bahsettiğim ayetleri bu şekilde anlamlandırmış olacaklar ki, evrim fikrini ileri süren Müslüman bilim-fikir insanları olmuştur. Bu şahıslara örnek olarak Cahız'ı verebilirim. Ancak evrim özellikle Kuran'ın indirildiği dönemde bir teori olarak ileri sürülmediğinden Kuran'a aykırı veya Kuran tarafından kabul edilen bir teori değildir. Bunu iddia etmek retrospektif okumamızdan kaynaklı tarihsel bir hata olurdu.

Nasılki gayet mahir bir san'atkâr; ziyade kolay bir tarzda, elini işe dokundurur dokundurmaz, makine gibi işler.

Ve o sür'at ve mahareti ifade için denilir ki:

O iş ve san'at, ona o kadar musahhardır ki;

güya emriyle, dokunmasıyla işler oluyor; san'atlar vücuda geliyor.

Öyle de:

Kadîr-i Zülcelal'in kudretine karşı eşyanın nihayet derecede musahhariyet ve itaatine ve o kudretin nihayet derecede külfetsiz ve suhuletle iş gördüğüne işareten,

ﺍِﻧَّﻤَٓﺎ ﺍَﻣْﺮُﻩُٓ ﺍِﺫَٓﺍ ﺍَﺭَﺍﺩَ ﺷَﻴْﺌًﺎ ﺍَﻥْ ﻳَﻘُﻮﻝَ ﻟَﻪُ ﻛُﻦْ ﻓَﻴَﻜُﻮﻥُ

ferman eder.