Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Ufacık Böceklerle Beslenen Örümceklerin Bazılarının Zehri Neden İnsanı Öldürebilecek Kadar Güçlüdür?

Ufacık Böceklerle Beslenen Örümceklerin Bazılarının Zehri Neden İnsanı Öldürebilecek Kadar Güçlüdür? Corey Lee Wrenn
5 dakika
16,127
Tüm Reklamları Kapat

Örümceklerin birçoğu ufacıktır, hele ki zehirli olanların... Ancak Dünya'nın en zehirli hayvanları listesinde üst sıraları zorlayan örümceklerin büyük bir kısmı, son derece ufak böceklerle ve kimi zaman diğer örümceklerle beslenir. Buna karşılık bu hayvanların zehirleri, bir atı veya bir insanı saniyeler içerisinde öldürebilecek kadar zehirlidir! İyi ama evrimsel süreçte neden bu kadar güçlü bir zehir evrimleşmiş olsun ki? Sadece avlandığı hayvanları öldürebilecek kadar bir zehir fazlasıyla yeterli olmaz mıydı? Harika bir soru ve harika bir cevabı da var! 

Örümceklerin, özellikle de sözünü ettiğimiz aşırı zehirli (ve çoğunlukla Avustralya'da yaşayan) örümceklerin avladıkları böcekler ve diğer örümcekler, aşırı hızlı hayvanlardır. Çoğu zaman zehirli örümcekler, avlarına nazaran oldukça hantal ve kısa mesafede etkili olabilen canlılardır. Avları saniyeler içerisinde desimetrelerce uzağına kaçabilecekken, zehirli örümcekler genellikle tuzak olarak kurdukları ağlarda veya kuytu köşelerde öylece bekliyor olacaktır. Bu durum, avlanmayı güçleştirmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

İşte tam olarak bu nedenle örümcekler üzerinde, normalde ihtiyaçları olacağından çok daha güçlü zehirler evrimleştirme yönünde evrimsel bir baskı oluşmaktadır. Çok daha az miktarı, çok daha ölümcül olan zehirlere sahip örümcekler, diğerlerine göre güçlü bir avantaj sağlayacaktır. Şöyle düşünün: zehriniz canlıyı öldürecek olsa bile, bunu yeterince hızlı yapamıyorsa, avınız zehri aldıktan sonra sizden metrelerce uzaklaşacak ve sonrasında ölecektir. Örümcekler genellikle kaçan avlarının peşinden giden avcılar olmadıkları için, zehir işe yaramış olsa da, örümceğe en ufak bir faydası olmayacaktır. Av, erişemeyeceği kadar uzağa kaçmıştır bile... İşte tam olarak bu nedenle çok güçlü ve hızlı etkili zehirlere ihtiyaç vardır. Buna en fazla sahip olanlar, evrimsel açıdan avantajlı konuma geçmişlerdir. Bu nedenle bazı örümceklerde çok hızlı etki eden, çok güçlü zehirler evrimleşmiştir.

Bunun bir diğer nedeni, av ile avcı arasındaki ve eşler arasındaki rekabettir. Evrim Teorisi dahilinde bunu açıklayan yaklaşımlardan en meşhuru "Kızıl Kraliçe Hipotezi"dir. Avcılarda güçlü zehirler evrimleştikçe, avlarda da güçlü savunma sistemleri evrimleşmektedir. Yani söz konusu zehre daha yüksek dirence sahip olanların hayatta kalma şansı artacaktır. Çünkü belki aynı miktarda zehir bir bireyi öldürürken, diğerini sadece geçici olarak felç edecektir. Felçli de olsa ölmeden kaçmayı başarabilenler üreyecek ve yavruları da kendilerindeki savunma sistemiyle doğacaktır. İşte bu şekilde evrimsel süreçte avlar da sürekli güçlenirler. Avların güçlenmesi, avcılar arasından daha güçlü zehirlere sahip olanların hayatta kalıp diğerlerinin elenmesi konusunda tekrardan çevresel baskı yaratacaktır. Bu döngü dahilinde kimi zaman, kimi canlılarda abartılı özellikler evrimleşir. 

Tüm Reklamları Kapat

Tabii aynı durum, örümceklerin kendi avcılarıyla mücadelesi için de geçerlidir. Sadece avlarıyla değil... Örümcekler kendi avcılarını da ısırarak öldürebilirler. Ancak eğer ki bir örümceğin zehri, avcısını anında öldürebilecek kadar güçlü değilse, iş işten geçebilir. Bir düşünün: zehriniz avcınızı 10 dakika sonra felç ediyor veya öldürüyor. Fakat eğer ki 10 dakika içerisinde sizi çoktan parçalarınıza ayırıp yiyebiliyorsa, zehriniz olmasa da olur! Evrimsel açıdan çoktan başarısız olmuşsunuz demektir. İşte bu nedenle örümceklerin zehri üzerinde avcılarını dakikalar içerisinde değil, anında veya saniyeler içerisinde öldürebilecekleri şekilde bir seçilim baskısı bulunur. 

Kimi zamansa, normalde bu güçlü zehirlere sahip avcıların sıklıkla avladığı ve yukarıda izah ettiğimiz gibi karşılıklı olarak evrim geçirdiği avların soyu tükenir. Dolayısıyla günümüzde baktığımızda, bu abartılı zehrin kime karşı evrimleştiği anlaşılamaz. Halbuki o avların soyu tükenmemiş olsaydı, zehrin daha zor etki ettiği türler olduğunu da görebilirdik. Geçmişe giderek her şeyi göremediğimiz için, bazı noktalar da bilinmez olarak kalmaktadır.

Avustralya'da bu şekilde insanları ve atları hızla öldürebilecek 3 meşhur örümcek cinsi yaşar: kırmızı sırtlı örümcek (Latrodectus) ile huni ağlı örümcek (Atrax ve Hadronyche)... Bunlar, sahip oldukları evrimsel avantaj sayesinde gerçekten de Avustralya'nın dört bir yanına yayılmışlardır. Fakat bu ölümcül zehirlerine rağmen oldukça uysal hayvanlardır ve insanlara veya atlara, gerçekten tehdit altında kaldıkları durumlar haricinde, hiçbir zaman zehirlerini enjekte etmezler. Aslına bakacak olursanız, 1980 yılından beri bu iki tür tarafından öldürülen hiçbir insan bulunmamaktadır. Tabii bu, herhangi bir anda bu örümceklerden biri ısırılıp ölmeyeceğinizi gösteren yeterli bir neden değildir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta, bu örümceklerin biraz da fazlasıyla göz önünde bulunduğu gerçeğidir. Dünya üzerinde 35.000 civarında örümcek türü yaşamaktadır. Bunlardan sadece birkaç tanesi sözünü ettiğimiz kadar güçlü zehirlere sahiptir. Bunlar da, insanların ilgisini çektiği için sanki çok sık karşılaşılan bir durummuş gibi bir algı oluşmaktadır. Elbette bu durum, başlığımızdaki sorunun geçersiz olduğu anlamına gelmez; harika bir sorudur. Fakat evrimsel analizde genellikle bir canlı grubunun geneline bakarak daha sağlıklı sonuçlar elde edilmektedir. Çünkü türlerden bir veya birkaçında, sıradışı bazı özellikler evrimleşebilir ve bu özelliklere odaklanmak, evrimsel analizi hataya sürükleyebilir. Örneğin primatlar ya da maymunlar içerisinde insanlarda "abartılı" bir zeka evrimleşmiştir. Elbette bu evrimin neden bu şekilde gerçekleştiği ilgi çekici ve mutlaka sorulması gereken bir sorudur (cevabı da buradaki makalemizde verilmiştir). Fakat insanlara bakarak tüm maymunlar hakkında evrimsel yargılara varmak hata olacaktır. Aynı şey, söz konusu ekstrem örümcek zehri örnekleri için de geçerlidir.

Görülebileceği gibi, evrimsel biyolojide birçok güzel sorunun, birçok tatmin edici ve çok yönlü cevabı vardır. Bu cevaplar farklı açılardan test edilip onaylandıkça, teori de güç kazanır. Bilim insanlarının Evrim Teorisi'ni bu kadar yaygın olarak geçerli kabul etmesi bundandır. Neredeyse kendisine yöneltilen tüm sorulara, test edilebilir, tekrar edilebilir ve güçlü cevaplar üretmeyi başarmıştır. Bilimin ve zamanın zorlu testlerinin üzerinden fazlasıyla hakkını vererek gelebilmiştir. Evrim Teorisi bilim insanları için tutunulacak bir dal, boş bir heves, geçici bir varsayım değildir. Bin bir farklı bilim dalı ve milyonlarca araştırma tarafından tekrar tekrar doğrulanan, hatalarından ayıklanan, güçlenen; bilim tarihinin gördüğü en güçlü teorilerden birisidir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
19
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 26
  • Muhteşem! 13
  • Bilim Budur! 10
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • İnanılmaz 4
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Üzücü! 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 16:50:37 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3729

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Ufacık Böceklerle Beslenen Örümceklerin Bazılarının Zehri Neden İnsanı Öldürebilecek Kadar Güçlüdür?. (23 Haziran 2015). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3729
Bakırcı, Ç. M. (2015, June 23). Ufacık Böceklerle Beslenen Örümceklerin Bazılarının Zehri Neden İnsanı Öldürebilecek Kadar Güçlüdür?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3729
Ç. M. Bakırcı. “Ufacık Böceklerle Beslenen Örümceklerin Bazılarının Zehri Neden İnsanı Öldürebilecek Kadar Güçlüdür?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 23 Jun. 2015, https://evrimagaci.org/s/3729.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Ufacık Böceklerle Beslenen Örümceklerin Bazılarının Zehri Neden İnsanı Öldürebilecek Kadar Güçlüdür?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, June 23, 2015. https://evrimagaci.org/s/3729.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close