Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Manyetik Kutuplarımız Kayıyor! Peki Ne Olacak?

Manyetik Kutuplarımız Kayıyor! Peki Ne Olacak?
5 dakika
10,728
Tüm Reklamları Kapat

Gezegenimiz, bir manyetik alana sahip. Bu ''alan''ın nasıl bir şey olduğu konusunda, elbette hepimiz bilgi sahibi olmayabiliriz. Öncelikle manyetik alanın ne olduğu konusunda birkaç adım atalım. 

Adından yola çıkarsak, manyetizma ile bir ilgisi olduğunu çıkarabiliriz. Manyetizma dediğimiz olgu, aslen ''elektromanyetizma'' olarak bilinen, evrenin 4 temel kuvvetinden biridir. Tıpkı kütleçekimi gibi! Ancak birçok yönden de bu kuvvetten ayrılır: örneğin tek tip kütle olmasına rağmen 2 tip elektrik yükü bulunur: pozitif ve negatif. Bunun yanında, kuvvetlerin menzili ya da ''erim''i dediğimiz özellikleri vardır. Bu özellik, onların ne kadar mesafede etkili olduğunu belirleyen özelliktir. Örneğin zayıf kuvvet ve güçlü kuvvet, atom altı düzeyde etkiliyken, elektromanyetizma ve kütleçekiminin etkili olduğu mesafenin bir sınırı yoktur. 

Tüm Reklamları Kapat

Manyetik kuvvet, elektrik yüklerinin hareketinden doğar. Elektrik yükleri, elektronların bir bölgede, belirli başka bir bölgeden daha yoğun olmasından türemiş bir kavramdır. Elektrik yükü, bu farkı kapatan yüklerin diğer tarafa geçmesi sonucu ortaya çıkar. Böylece, aslında elektromanyetizma söz konusu olduğunda çizilen, birazdan da değineceğimiz çizgilerin, aslında elektrik yüklerinin hareket rotaları olduğunu anlamış oluruz. 

Manyetizmanın etkili olduğu alanın sınırsız olduğunu artık biliyoruz. Ancak bu noktada, söz konusu kuvvetin bir kaynağının olması gerektiğini düşünmeliyiz. Böylece, ''kutup'' diye bildiğimiz ikiliğe varırız. Manyetizma söz konusu olduğunda, görsellerde sürekli girift eğrilerle, ''N'den S'ye'' giden çizgilere rastlarız. Buradaki N, İngilizce'de ''North'', yani ''Kuzey'' kelimesini, S ise ''South'' yani ''Güney'' kelimesini karşılar. Ana yolumuza dönecek olursak, manyetizma, söz konusu kutuplara odaklıdır. Bunun yanında manyetik alan, bölünmez. Bir mıknatısı iki parçaya ayırdığınızda, aslında iki mıknatıs elde etmiş olursunuz; tıpkı bölünen bir hücrenin, yerini iki hücreye bırakması gibi.

Tüm Reklamları Kapat

Manyetizma hakkında böyle bir girişin yeteceğini düşünüyoruz. Şimdi asıl konumuza geçebiliriz. 

Dünya'mız da manyetik bir objedir. Manyetik bir obje olmak ne demektir? Esasında, atomların hepsi manyetiktir. Manyetik olmayan nesnelerdeki atomlar, birbirlerini ''götüren'' manyetik alanlara sahip olduklarından, bu nesneler manyetik değildir. Aynı şekilde, manyetik olan nesneler ise, birbirleriyle uyumlu, ''ağız birliği eden'' atomlardan oluştukları için manyetiktirler. Bir nesneyi birçok yönden iten insanları düşünelim; nesne, dengede kalacaktır. Ancak bu nesneyi birçok insan aynı doğrultuda, aynı yöne doğru iterse, nesne hareket kazanacaktır. 

Dünya'mızın manyetik oluşunun sebebi ise yine bünyesinde barındırdığı devingen bir nesneyle ilgilidir. Bu nesne, bizler için önemli olan çekirdeğinin üzerinde hareket eden sıvı metal atomlarıdır. Bu atomların, yukarıda bahsettiğimiz yük hareketlerini sağladığını anlamış olabiliriz: doğru! Bu yüklerin sürekli, devingen bir şekilde yer değiştirmesi, Dünya'mızın manyetik kutuplarının olmasının sebebidir. 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Peki bu içsel devingen yapı, kendi ekseninde yaklaşık 1600km/sa., Güneş etrafındaysa yaklaşık 108.000km/sa. hızla dönen Dünya'mızın içinde hareket döngüsünü nasıl sürdürüyor? Aslında buna değinmeyeceğiz. Ancak bu, son günlerde revaçta olan ''manyetik kutup çevrimi'' açısından önemli. 

Dünya'mızın kutupları arasında oluşan manyetik alan, binlerce yıl boyunca defalarca çevrime uğramıştır. Eğer yaklaşık 850.000 yıl önce elimize bir manyetik pusula alsaydık, bugün ''kuzey'' diye gösterdiğimiz yön, aslında güney olacaktı. Yani kutupların tamamen yer değiştirmesi, bizleri 180 derecelik bir yanılgıya sürüklerdi. Günümüzde ise birçok kıyamet teorisyeni, bu olguyu ısrarla Dünya'nın ''yok oluşuna'' ya da ''kıyamet günü''ne yamamaya çalışmakta. Ancak fosil kayıtları da dahil olmak üzere birçok araştırma, bu değişimin herhangi büyük çaplı bir etkiye yol açamayacağını göstermiştir. 

Dünya'mız, 20 milyon yıllık bir süreç içerisinde, 200.000-300.000 sene süren periyotlarla kutup çevrimlerine uğramıştır. Ancak son tersinmeden bu yana bu periyodun iki katı kadar süre geçti. Bir tersinme yüzlerce veya binlerce yıl boyunca gerçekleşir ve tamı tamına bir tersinme değildir. Manyetik kutuplar biçim değiştirir birbirlerini iter, çeker ve işlem sürerken farklı bölgelerde çoklu kutuplar oluşur. 

Yukarıda, Dünya'mızın manyetik bir obje olduğundan bahsetmiştik; ancak Dünya'mızı mıknatıslardan ayıran çok önemli bir özellik var: kutuplarının sabit olmaması. Bunun sebebi, tahmin edebileceğiniz gibi, çekirdek yakınlarındaki devingen yapının hareketidir. Dünya'mızın Kuzey Kutbu, ilk tespit edildiği 19. yüzyıldan bu yana, kuzeye doğru 1100 metre kaymıştır ve kaymaya da devam etmektedir. Kayış hızında da bir ivme söz konusudur. Ancak bu hızlanma da, yer değiştirmenin boyutları da, bizlere herhangi bir ''kıyamet günü'' kehaneti ortaya atarak insanları endişelendirme hakkını tanımaz. 

Jeoloji bilimi, bu döngünün binlerce yıllık bir döngü olduğunu ve yine yaşanacağını üzerine basa basa söylemektedir. 2012'de herhangi bir felaketin ya da fiziksel değişimin yaşanacağına dair hiçbir bilimsel veri yoktur - ki 2019'da bu yazıyı düzenleyebildiğimize göre, söz konusu kehanetin uydurma olduğundan emin olabiliriz. Bu çevrim, ancak pusula üreticileri için bir umut kaynağı olabilir. 

Tüm Reklamları Kapat

Kutup Kayması Ne Zaman Yaşanacak?

Birkaç bin yıl içerisinde Dünya’mızın Kuzey ve Güney Kutupları yer değiştirecek ve bu bir kehanet değil! Çünkü yapılan ölçümlere göre, Manyetik Kuzey Kutbu her yıl yaklaşık 50 kilometre Rusya’ya doğru kayıyor. 

Yer çekirdeğinde yer alan sıvı haldeki demir/nikel karışımı, akıntılar yaratarak, gezegenimizin manyetik alanını ve bu da kutupları oluşturuyor. Ancak, bu manyetik alan devinim halinde ve böyle oldukça kutuplar da hareket ediyor. Şimdi sıkı durun: Kutuplar, son 71 milyon yıl boyunca yaklaşık 171 defa yer değiştirdi!

Bunu nasıl anlıyoruz? Yanardağ patlaması esnasında dışarı çıkan sıvı haldeki kayaların içinde bulunan bazı mineraller, katılaşma sürecinde, Dünya’nın manyetik alanıyla aynı yönde hizalanırlar ve bu da o dönemdeki manyetik alanın hangi yönde olduğuna dair bir ipucu verir. Uzak geçmişte oluşmuş volkanik kayaları inceleyen yer fiziği uzmanları, yaklaşık her 500.000 yılda bir, kutupların yer değiştirdiğini biliyorlar ve uzak gelecekte de tekrar yaşanacağını söylüyorlar. 

Kuzey Kutbu, Dünya'nın Güney Manyetik Kutbu'dur!

Yazımızı konuyla ilişkili ufak bir farkındalıkla bitirmek istiyoruz: Gezegenimizde "kuzey" olarak bildiğimiz yön, aslında gezegenin güney manyetik kutbuna karşılık gelmektedir. Öyleyse neden ona "kuzey" demekteyiz? 

Tüm Reklamları Kapat

Bir düşünün: Mıknatıslar söz konusu olduğunda zıt yükler birbirlerini çekerler. Bu nedenle mıknatıslarımız üzerinde Kuzey (K veya N) olarak işaretlenen ve genellikle kırmızıya boyanan , aslında Dünya'mızın güney manyetik kutbuna doğru çekildiği için kuzeyi göstermektedir! Mıknatısımızın güney kutbu ise (G veya S) genelde maviye boyalıdır ve gezegenimizin kuzey manyetik kutbuna çekildiği için güneyi gösterir. 

Yani gezegenimizi dev bir mıknatıs gibi düşünecek olursanız, bu mıknatısın güney kutbu bizim "kuzey" olarak bildiğimiz yönde, kuzey kutbu ise bizim "güney" olarak bildiğimiz yöndedir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
12
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 11
  • Tebrikler! 4
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Muhteşem! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • NASA. 2012: Magnetic Pole Reversal Happens All The (Geologic) Time. (30 Kasım 2011). Alındığı Tarih: 15 Ekim 2019. Alındığı Yer: NASA | Arşiv Bağlantısı
  • R. A. Serway, et al. (2007). Essential College Physics. ISBN: 0495106194. Yayınevi: Cengage Learning.
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 21:01:20 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/891

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Oral, et al. Manyetik Kutuplarımız Kayıyor! Peki Ne Olacak?. (6 Ocak 2013). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/891
Oral, E., Bakırcı, Ç. M., Şenyiğit Özdil, . (2013, January 06). Manyetik Kutuplarımız Kayıyor! Peki Ne Olacak?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/891
E. Oral, et al. “Manyetik Kutuplarımız Kayıyor! Peki Ne Olacak?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 06 Jan. 2013, https://evrimagaci.org/s/891.
Oral, Emre. Bakırcı, Çağrı Mert. Şenyiğit Özdil, . “Manyetik Kutuplarımız Kayıyor! Peki Ne Olacak?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, January 06, 2013. https://evrimagaci.org/s/891.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close