Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Atanın Yerini Alma ve Monospesifik Türler: Neden Başka İnsan Türleri Yaşamıyor?

Günümüzde Sadece Tek Türü Yaşayan Diğer Cinsler Var Mı?

Atanın Yerini Alma ve Monospesifik Türler: Neden Başka İnsan Türleri Yaşamıyor? Smithsonian Institute
5 dakika
7,871
Tüm Reklamları Kapat

Hepimizin bildiği gibi modern insan tek bir türdür: Homo sapiens. Elbette ki Homo cinsi içerisinde birçok diğer insan türü yaşamıştır:

  • Neandertaller (Homo neanderthalensis),
  • Florens İnsanları (Homo floresiensis),
  • Heidelberg İnsanları (Homo heidelbergensis),
  • Rodezya İnsanları (Homo rhodesiensis), Yıldız İnsanları (Homo naledi),
  • Seprano İnsanları (Homo cepranensis),
  • Keşif İnsanları (Homo antecessor),
  • Çalışan İnsanlar (Homo ergaster),
  • Gauteng İnsanlar (Homo gautengensis),
  • Rudolf Gölü İnsanları (Homo rudolfensis),
  • Dik İnsanlar (Homo erectus),
  • Becerikli İnsanlar (Homo habilis), Denisovalılar,
  • Kızıl Mağara İnsanları (bu son ikisinin tür tespiti henüz tam olarak yapılamamıştır)

Bunlar gibi nice insan türü gezegenimiz üzerinde yaşamış ve yok olmuştur. Bunların hiçbiri Homo sapiens değildir, yani bizlerle aynı türden değildir. Ancak bu gruptan geriye kalan tek tür, bizimkisidir.

Tüm Reklamları Kapat

Bu durum, bazı insanların bizlerin "özel" olduğunu sanmasına neden olmaktadır. Halbuki türümüzün evrimsel anlamda herhangi bir özel tarafı bulunmamaktadır. İnsana özgü olduğu iddia edilen özelliklerin her biri ya aynen ya da öncül düzeyde başka canlı türlerinde de bulunabilmektedir. Fakat türümüzün hayatta kalabilen tek Homo türü olması; buna karşılık diğer birçok hayvanın birden fazla tür ile temsil ediliyor olması durumu, akıllara "Acaba insanı bu açıdan özel kılan bir durum var mı?" sorusunu getirmektedir.

Tek Tür Olmak İnsanı Özel Kılar mı?

Cevap, hayır.

Tüm Reklamları Kapat

İlk olarak, evrimsel biyolojide bir türün atasal veya kuzen türlerin yerini alması hiç de sıradışı bir durum değildir. Öyle ki, Darwin 1859 yılında yayınladığı Türlerin Kökeni'nde bu konuya atanın yerini alma adını vermiştir. Yeni türlerin atasal türlerin ve hatta kuzenlerin yerini alması oldukça mantıklıdır, çünkü yeni bir türün evrimleşebiliyor olması, o türü diğerlerine göre avantajlı kılan bazı özelliklerin bulunması anlamına gelmektedir. Eğer ki kuzen veya ata türler bu çevresel değişime adapte olamıyorsa; fakat yeni evrimleşen türde bu çevresel değişime uygunluğu sağlayacak nitelikler varsa, elbette ki bu yeni tür hem atalarına, hem de kuzenlerine karşı avantajlı olacak ve nihayetinde onların soyunun tükenmesine neden olacaktır. Bu tamamen beklenirdir.

Ancak yine de bunu doğada çok sık görmemekteyiz. Bunun da iki nedeni bulunmaktadır: izolasyon ve kıyaslanabilir uyum başarısı. Türleri, genellikle atasal popülasyonlarından ve kuzenlerinden izole (yalıtılmış) coğrafi bölgelerde evrimleşirler. Eğer ki türleşme tamamlandıktan sonra bu yeni tür kendi coğrafyasının ötesine yayılamazsa ve halen izole halde kalırsa, elbette ki diğer kuzenlerini ve atalarını etkileyemeyecektir. Kimi zamansa yeni türler yayılmaya başlasalar bile, bazı coğrafi bariyerleri aşamayarak belli bölgelerde hapsolurlar. Bu nedenle de atasal ve kuzen türleri etkileyemeyebilirler. Bu durumda herkes kendi halinde yaşamayı sürdürecek, günümüzde cinsler birden fazla türle temsil edilebilecektir.

Benzer şekilde, kimi zaman çok ufak uyum başarısı farklılıkları da izolasyon altında yeni türlerin evrimine neden olabilir. Bu canlılar arasındaki coğrafi izolasyon kaldırılsa bile, uyum başarılarının yeterince farklı olmaması, genetik sürüklenme ve göçler gibi unsurların şiddetlerine de bağlı olarak bir grubun diğerine üstün gelmesine engel olabilir. Bu durumda da yeni evrimleşen tür, ataların ve kuzenlerin yerini alamayacaktır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

İnsanlarda Atanın Yerini Alma

Homo cinsi altındaki türler açısından bunu değerlendirecek olursak, durumun bu iki perspektif ile rahatlıkla açıklanabileceğini görmekteyiz: Homo sapiens türü, diğer hiçbir insan türünün yayılamadığı kadar geniş alanlara yayılmıştır. Burada karşılaştığı türlerin her birine baskınlık ve üstünlük sağlamıştır. Ayrıca türümüzün beyin evrimi sayesinde edindiği üstünlük, uyum başarısını fazlasıyla artırmıştır. Bu nedenle hiçbir diğer tür, insanın bulunduğu ortamlarda hayatta kalamayacaktır.

Burada belirtmek gerekir ki, elbette türümüz kuzenleri ve atalarının tamamını yok etmemiştir. Homo cinsi içerisindeki birçok tür, bizlerin de atası ve kuzenleri olan diğer Homo türlerince yok edilmiştir. Sonuçta biz sadece son 200.000 yıldır varız. Homo cinsi ise 2 milyon yıldır var olan bir cins. Bu süreçte birçok tür var oldu ve yok oldu. Kimisi dediğimiz gibi atanın yerini alma olayı nedeniyle, kimisi ise diğer doğal nedenlerle yok oldu. Hatta kimi zaman türleşmenin eşiğindeki türlerin birbiriyle çiftleşerek birbirine kaynayıp tekrardan tek bir türe (ama yeni bir türe) evrimleştiği bile düşünülmektedir. Dolayısıyla yok olan tüm Homo türlerinin suçlusu biz değiliz.

Tek Tür ile Temsil Edilen Diğer Cinsler

Peki, başka hangi canlılar aslında cins içerisinde eskiden birçok tür olmasına rağmen günümüzde tek bir türle temsil edilmektedir? Çok fazlası! Hele ki fosil kayıtlarına bakacak olursak, yüzlerce ve binlerce cinsin belirli zaman dilimlerinde yalnızca 1 türle temsil edildiği görülecektir. Ancak günümüzdeki canlılara odaklanacak olursak:

  • Nasikabatrachus sahyadrensis: Nasikabatrachidae ailesi içerisinde hayatta kalan tek kurbağa türüdür.
  • Leaniricola rotunda: Leaniricolidae ailesi içerisindeki tek kopepoddur.
  • Praxillinicola kroyeri: Praxillinicola ailesi içindeki tek kopepoddur.
  • Ectospinula graduata: Cinsini temsil eden klerid böcektir.
  • Potos flavus: Cinsini temsil eden tek "bal ayısıdır" (aslında adı "kinkajou"dur; bir "ayı" değildir, daha ziyade bir rakunumsudur).
  • Drogo stalsi: Cinsini temsil eden tek bokböceğidir.
  • Allotilla gibbosa: Cinsini temsil eden tek mutilid yabanarısıdır.
  • Sarabandus robustus: Cinsini temsil eden tek scirtid böcektir.
  • Uvarov inflatus: Cinsini temsil eden tek çekirgedir.
  • Afromosia barkemeyeri: Cinsini temsil eden tek asilid sinektir.
  • Sirdavidia solannona: Cinsini temsil eden tek hintayvasıdır.
  • Meloethylus fuscatus: Cinsini temsil eden tek meloid böcektir.

Elbette ki bu son derece kısa bir listedir ve buna daha onlarca cins eklenebilir! İşin ilginç tarafı, listenin en üstündeki 3 tür sadece cinsi içerisindeki değil, koskoca bir aile (familya) içerisindeki tek türdür! Yani insandan daha ilginç canlılar da bulunmaktadır.

Bu tür canlılara monospesifik (tektürlü) canlılar denmektedir. Elbette ki, yeni keşifler sayesinde bu özellik birdenbire ortadan kalkabilir ve cins içerisinde yeni bir tür eklenebilir. Benzer şekilde, eskiden birden fazla türle temsil edildiği düşünülen cinslerin içerisinden yeni keşifler sonucu bazı türler elenebilir. Böylece yeni monospesifik cinsler oluşabilir. Keza, türlerin yok oluşu da yeni monospesifik cinslerin oluşumuna neden olabilir.

Bu konuda antropolojik perspektiften yazılmış bir diğer yazı için buraya tıklayabilirsiniz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
27
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 11
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Bilim Budur! 3
  • İnanılmaz 3
  • Umut Verici! 2
  • Muhteşem! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • M. Srour. Which Organisms Are Represented By Only One Extant Species Today?. (25 Ekim 2016). Alındığı Tarih: 20 Haziran 2019. Alındığı Yer: Quora | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 17:50:15 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4672

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Atanın Yerini Alma ve Monospesifik Türler: Neden Başka İnsan Türleri Yaşamıyor?. (4 Kasım 2016). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4672
Bakırcı, Ç. M. (2016, November 04). Atanın Yerini Alma ve Monospesifik Türler: Neden Başka İnsan Türleri Yaşamıyor?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/4672
Ç. M. Bakırcı. “Atanın Yerini Alma ve Monospesifik Türler: Neden Başka İnsan Türleri Yaşamıyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 04 Nov. 2016, https://evrimagaci.org/s/4672.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Atanın Yerini Alma ve Monospesifik Türler: Neden Başka İnsan Türleri Yaşamıyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, November 04, 2016. https://evrimagaci.org/s/4672.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close