Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

İnsan Dışı Hayvanlar, İnsanlar Gibi Konuşabilir mi? Maymunlar Neden İnsanlar Gibi Konuşamıyor?

İnsan Dışı Hayvanlar, İnsanlar Gibi Konuşabilir mi? Maymunlar Neden İnsanlar Gibi Konuşamıyor? Apes Gorilla Planet
5 dakika
29,048
Tüm Reklamları Kapat

Bir iletişim sistemi olan dil, önemli birçok özelliğe sahiptir.[1] Çocukken okulda öğrenmek için saatlerinizi harcadığınız “dil bilgisi” her dilin özelliklerinden biridir. Basit bir şekilde tanımlamak gerekirse, dil bilgisi için, bir dizi kelimenin anlamını kontrol eden kurallar bütünü denilebilir. Örneğin, ben size “Bu kimdir?” şeklinde bir soru sorsam, bu soruya verilebilecek uygun cevabın bir obje ya da yer isminden ziyade, bir kişi ismi olduğunu biliyorsunuz. Biliyorsunuz, çünkü, kuralları yani dil bilgisini anlayabiliyorsunuz. Bir dil için limitsiz sayıda kurallar vardır ve bu kurallar öğrenildikten sonra, yine limitsiz sayıda ifadeyle bir roman veya yaratıcı düşünceler elde edilebilir. Bu özellik, üretkenlik olarak adlandırılmaktadır ve dile ait önemli özelliklerden bir diğeridir. Buna bağlı olarak, bir dilin herhangi bir yere veya duruma ait olmaması, yani istenilen durumda ve yerde kullanılabilir olması dille ilgili “durumsal özgürlük” kavramını ortaya çıkarmaktadır.

Dilin bu önemli özelliklerine değindikten sonra, temel sorumuza gelebiliriz: “Hayvanlar konuşabilir mi?”. Bu soru yüzyıllardır insanların üzerine düşündüğü bir sorudur. Kim ev köpeğinin ya da kedisinin konuşmasını dilememiştir ve konuşsaydı ne diyeceğini merak etmemiştir ki? Bu konuda yapılan en kapsamlı araştırmada, hayvanlara insanların kullandığı dil öğretilmeye çalışılmıştır. Araştırmacılar genellikle hayvanlarla konuşma yolunu seçerken, Dr. Doolittle ise hayvanların konuşmasını sağlama yoluna gitmiştir. 

Tüm Reklamları Kapat

Ancak soruya yanıt vermeden önce, sorulacak soruya çok dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamalıyız: çünkü birbiriyle aynıymış gibi gözüken sorular, aslında tamamen farklı araştırmalara işaret ederler: "Hayvanlar iletişim kurabilir mi?" veya "Hayvanlar konuşabilir mi?" veya "Hayvanlar bir iletişim diline sahip midir veya öğrenebilirler mi?" Bu soruların birbirinden bambaşka olduğunun farkına varılması gerekir. Bildiğimiz sayısız hayvanın birçoğu birbiriyle iletişim kurabilir; hatta öyle ki bitkilerde, mantarlarda ve hatta tek hücreli bakterilerde bile "iletişim" yetisine rastlanmaktadır. Benzer şekilde, son soru da oldukça net bir şekilde cevaplanmıştır: birçok primat türü, işaret dili gibi insanlara has ve özelleşmiş iletişim dillerini öğrenebilir, kendi ihtiyaçlarını anlatmak için kullanabilir; hatta kendisine öğretilen sembolleri kullanarak, kendisine öğretilmeyen sembollere işaretler üretebilir! Ancak burada ele aldığımız, "iletişim" ya da "iletişim dilini öğrenmek" değildir. Burada tartıştığımız "konuşmak"tır.

Konuşmanın tanımını yapmak oldukça güçtür. Aslında "insan iletişiminin özelleşmiş formu" gibi bazı çok basit tanımlar yapılmıştır; ancak bu, tüm türleri kapsayıcı ve insanın neden ayrı bir konuşma yeteneğine sahip olduğu konusunu araştırmak için faydalı bir tanım değildir. "Genellikle 10.000 civarında içeriğe sahip bir sözcük havuzundan seçilen belli anlam kalıpları ve isimler kullanarak belli bir algoritmaya uygun olarak (sintaktik bir biçimde) yapılan iletişim" gibi daha teknik tanımları da mevcuttur. Ne yazık ki insanın konuşmasının diğer hayvanların vokalizasyonlarıyla farkı ve hatta böyle bir fark olup olmadığı konusunda henüz bilim camiasında bir anlaşma söz konusu değildir ve tartışmalar sürmektedir. Fakat bu tartışmalara girmek yerine, diğer hayvanlara bizler gibi konuşabilmeyi öğretmeye yönelik birkaç çalışmadan bahsetmek istiyoruz:

Tüm Reklamları Kapat

Maymunlar Neden Konuşamıyor?

Hayvanlara dil öğretmek için gerçekleştirilen çalışmaların en iyi bilinenlerinde, şempanzeleri, gorilleri, orangutanları ve cüce şempanzeleri içerir şekilde büyük maymunlarla çalışılmıştır. Büyük maymunlarla çalışılmasının sebebi, anatomi, kan kimyası ve DNA gibi özelliklerinin insanlarla oldukça uyuşmasıdır. Bu yüzden de, dil hakkında yapılan çalışmaların çoğunun odağı bu hayvanlar olmuştur.

Yapılan ilk çalışmalarda, şempanzelerin şimdiye kadar dili kullanmamasının sebebi, bu hayvanların herhangi bir motivasyona ve cesaretlendirmeye sahip olmayışına bağlanmıştır. Bu fikirden yola çıkarak, bebek şempanzeler, insan bebeklerle ev ortamında yetiştirilmiştir.[2], [3] Bu araştırma, halk tarafından büyük bir ilgiyle karşılanmıştır, hatta Viki adlı bir şempanze ünlü olmuştur. Fakat, ne yazık ki, şempanzeler ev ortamında yetiştirilmelerine karşın insanlar gibi konuşmayı öğrenememişlerdir. Viki, yalnızca 4 kelime kullanmayı öğrenebilmiştir. Bu kelimeler, bardak, yukarı, anne ve babadır (cup, up, mama, papa).

Doğru Şartlar Altında Maymunlar Konuşabilir mi?

Görüldüğü üzere, maymunlar ve kuyruksuz maymunlar (insaymunlar), yeni sesleri çıkarmayı öğrenemiyorlar. Yıllar boyunca buna gırtlak, dil ve dudaktan oluşan vokal anatomilerindeki sınırlamaların sebep olduğu düşünülüyordu.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Ancak Viyana Üniversitesi'ndeki Tecumseh Fitch ve Princeton Üniversitesindeki Asif Ghazanfar'ın önderliğindeki uluslararası bir ekip, maymunların ses yollarını X ışınlarıyla incelemiş ve daha önce düşünülenden daha esnek olduklarını keşfetmiştir. Çalışma, insan dışındaki primatların konuşmasını engelleyen sınırlamaların, vokal anatomilerinden ziyade beyinlerinde olduğunu ortaya koyuyor.[4]

Bilim insanları, makak maymunlarının ağız ve boğaz içini ses çıkarırken, yemek yerken ve yüz ifadeleri yaparken X ışını video kameralarıyla gözlemlediler. Daha sonra, bu X ışınlarını bir maymun ses yolunun bilgisayar modelini oluşturmak için kullandılar ve "Bir insan beyni kontrolü altında olsaydı, maymun konuşması nasıl bir şey olurdu?" sorusunu cevaplamayı başardılar.

Çalışma sonucunda, maymunların kolaylıkla binlerce ayrı sözcük üretebilecek kadar farklı sesler üretebileceğini gösterdiler. Sentezlenen maymun konuşmasının bir örneğini ("Benimle evlenir misin?" cümlesinin İngilizcesi olan "Will you marry me?") buraya tıklayarak, diğer örneğini ("Mutlu Noeller" cümlesinin Fransızcasını) buraya tıklayarak dinleyebilirsiniz.

Bu, konuşulan dilin basit bir biçiminin, vokal anatomide herhangi bir değişiklik gerektirmeksizin, insan evriminin herhangi bir evresinde evrimleşebileceğini gösterebilir.

Taklit Etmek ve Konuşmak...

Hayvanların işaret dili gibi dilleri öğrenmesiyle, o dili taklit etmesi birbirine karıştırılmamalıdır. Çünkü "iletişim kurmak" ile "konuşmak" farklı şeylerdir. Bazı hayvanlar insanların konuşma seslerini birebir taklit edebilirler. Örneğin bazı papağanlar ve lir kuşları bunu başarabilirler. Ancak bu, "konuşma" anlamına gelmemektedir, çünkü yukarıda yaptığımız teknik tanımdan görebileceğiniz gibi, bu hayvanlar kendi ihtiyaçlarına göre bu sesleri seçmemektedirler; sadece taklit etmektedirler.

Lakin bu konu bile oldukça tartışmalıdır, çünkü meşhur örnek Alex gibi giri papağanlar, olağanüstü bir dil yeteneğine sahiptirler. Bu durum, bilim insanlarının kafasını karıştırmaktadır. Çünkü örneğin Alex'e "sarı" ve "elma" gibi sözcükleri kullanmak öğretilmiştir ve gerçekten renkleri, sayıları, meyveleri birbirinden ayırt edip sözcüklerle bunları ifade edebilir. Ancak daha önemlisi, "armut" gibi kendisine öğretilmemiş objeleri, bildiği kelimeleri birleştirerek isimlendirebilmektedir: örneğin armut için "sarı elma" sözcük grubunu kullanabilmektedir! Bu yeteneği (ancak bu yeteneğin yaygın olmayışı ve doğal olarak bu hayvanlarda kullanılmayışı) tartışmaları sonuçsuz bırakmaktadır. Bu konuda daha fazla bilgiye ihtiyacımız olduğu bir gerçek... 

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
35
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 21
  • İnanılmaz 11
  • Merak Uyandırıcı! 10
  • Tebrikler! 8
  • Muhteşem! 5
  • Umut Verici! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Güldürdü 2
  • Üzücü! 1
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 21:42:41 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2511

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
T. Gürcan, et al. İnsan Dışı Hayvanlar, İnsanlar Gibi Konuşabilir mi? Maymunlar Neden İnsanlar Gibi Konuşamıyor?. (1 Eylül 2014). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2511
Gürcan, T., Bakırcı, Ç. M., Dursunkaya, . (2014, September 01). İnsan Dışı Hayvanlar, İnsanlar Gibi Konuşabilir mi? Maymunlar Neden İnsanlar Gibi Konuşamıyor?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/2511
T. Gürcan, et al. “İnsan Dışı Hayvanlar, İnsanlar Gibi Konuşabilir mi? Maymunlar Neden İnsanlar Gibi Konuşamıyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 01 Sep. 2014, https://evrimagaci.org/s/2511.
Gürcan, Tuğba. Bakırcı, Çağrı Mert. Dursunkaya, . “İnsan Dışı Hayvanlar, İnsanlar Gibi Konuşabilir mi? Maymunlar Neden İnsanlar Gibi Konuşamıyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, September 01, 2014. https://evrimagaci.org/s/2511.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close