Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Farelerin Beyinlerine "Sahte/Yapay Anılar" Yerleştirmek Mümkün!

Farelerin Beyinlerine "Sahte/Yapay Anılar" Yerleştirmek Mümkün!
5 dakika
9,943
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 10 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Bilim insanları farelere yapay anılar yerleştirildiğini açıkladılar. Konu üzerinde çalışan bir ekip, farelerin tehlikesiz bir ortamı farklı bir çevrede edinilen daha önceki nahoş bir deneyimle hatalı bir şekilde ilişkilendirmesini sağladı. Araştırmacılar bir sinir hücresi ağını ışığa tepki vermek üzere koşullandırdılar, böylece farenin nahoş ortamı hatırlamasını sağladılar. Science dergisindeki habere göre, araştırmacılar, çalışmanın insanlarda yapay (yaşanmamış) anıların nasıl oluştuğuna bir gün ışık tutabileceğini söylediler.

Genetik yapısı değiştirilmiş farelerin beyinlerine ışık sinyalleri gönderebilmek için optik fiberler yerleştirildi. Optogenetik olarak bilinen bu teknik, her bir sinir hücresinin ışığa cevap vermesini sağlıyor.

Tüm Reklamları Kapat

Güvenilmez Hafıza

Aynen farelerde olduğu gibi, bizim anılarımız da bir grup hücre tarafından tutuluyor; olaylar hatırlandığında hücrelerden oluşan parçaları bir araya getiriyoruz, sanki bir yapbozun küçük parçalarını birleştirir gibi.

İnsan hafızasının çok güvenilmez olduğu iyice araştırılıp yazılı kanıtlarla desteklenmiştir, bu konuya ilk kez tanık ifadeleri üzerinde 70’lerde yapılan bir çalışmayla dikkat çekilmişti. Sorunun sorulma yöntemindeki ufak bir değişiklik, araba kazası gibi bir olaya tanık olan kişinin hafızasını etkileyebiliyordu. 

Tüm Reklamları Kapat

Konu kamuoyunun dikkatine sunulduğunda yalnız başına tanık ifadeleri mahkemelerde kanıt olarak kullanılmamaya başlandı. Hafızaya dayalı ifadeler nedeniyle hatalı bir şekilde hüküm giyen birçok insan daha sonra DNA kanıtlarıyla suçsuz bulundu.

Araştırmanın baş yazarı olan, RIKEN-MIT Sinir Devresi Genetiği Merkezi’nden Xu Liu, fare beynindeki hafıza hücrelerinde korku tepkisi oluşturması açısından yapay anıların gerçek anılardan farkı olmadığını söyledi.

Şekil 2. Anının fareye yerleştirilme yöntemi
Şekil 2. Anının fareye yerleştirilme yöntemi
  • Fare bir ortama (mavi kutuya) konuldu ve hafızayı kodlayan beyin hücreleri bu ortamda (beyaz dairelerle) işaretlendi.
  • Sonra bu hücrelerin ışığa tepki vermesi sağlandı.
  • Hayvan başka bir ortama (kırmızı kutuya) alındı ve işaretlenmiş hücreleri harekete geçirmek için beyne ışık verildi.
  • Bu, ilk ortamın, yani mavi kutunun, hatırlanmasına neden oldu. Hayvan ilk ortamı hatırlarken ayaklarına hafif elektrik şoku verildi.
  • Daha sonra fare ilk ortamına tekrar konulduğunda korkuya ait davranışsal işaretler sergiledi. Bu da bize gerçekte hiç elektrik şokuna maruz kalmadığı ilk ortamla ilgili yapay bir korku anısı oluşturduğunu gösterdi.

Fare, bilim adamlarının beyni incelemek için kolayca kullanabileceği, daha basit gibi olsa da, en yakın hayvandır. Yapısı ve ana bağlantıları insan beynine çok benzerdir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Dolayısıyla bir fare beynindeki sinir hücrelerini incelemek, insan beynindeki benzer yapıların nasıl çalıştığını daha iyi anlamalarında bilim adamlarına yardımcı olur.

Dr. Liu, BBC’ye şunları söyledi:

İngilizcede sadece 26 harf vardır, ancak harf kombinasyonları sınırsız sayıda sözcük ve cümle oluşturur; bu, anılar için de böyledir.

Anıların Değişmesi

Beyinde birçok hücre vardır, her bir anı için bu hücrelerin bir miktarıyla elde edilen farklı kombinasyonlar etkinleştirilir. Bu farklı hücre kombinasyonları anıların neden fotoğraf gibi sabit olmadığını, ancak sürekli ve azar azar değiştiğini kısmen açıklayabilir. Belli bir anıyı yakalamak istiyorsanız hücre düzeyine inmeniz gerekiyor. Bir şeyi hatırladığımızı düşündüğümüz her zaman, o anıya değişiklik yapıyor da olabiliriz, bazen bunun farkında oluruz bazen de olmayız. Her “kaydedildiğinde” anılarımız değişir. Eski anılara yeni bilgi ekleyebilmemizin nedeni budur, aynı zamanda biz fark etmeden yapay anı da, bu yolla oluşur.

Yine RIKEN-MIT’ten Susumu Tonegawa, iz (engram) taşıyan hücreler denilen ve anıları saklayan hücrelerdeki yapay ve özgün anıların incelenebilmesinde ilk hayvan modelini, ekibiyle yaptığı bu çalışmanın sağladığını söyledi.

İnsan, hayal gücü çok yüksek bir hayvandır. Aynen farelerimiz gibi, itici ve iştah açıcı bir olay, o sırada tesadüfen aklımızdan geçen önceki bir deneyimle ilişkilendirilebilir, böylece yapay bir anı oluşur.

Korkuyu Bastırma

Bu çalışmada yer almayan, Londra Üniversitesi Akademisi’nden Neil Burgess, BBC Haberler’e, çalışmanın, korku verici bir şeyin gerçekleşmediği bir ortamda korku dolu bir tepki yaratmanın “etkileyici bir örneği” olduğunu söyledi.

Bir gün bu tür bir bilgi, travma sonrası stres bozukluğu gibi rahatsızlığı olan insanların yaşadığı korku dolu çağrışımların nasıl azaltılacağını veya ortadan kaldırılacağını anlamada bilim adamlarına yardım edebilir.

Ancak bunun “temel sinirbilimi”nde sadece bir ilerleme olduğunu ve uzun yıllar boyunca da bu yöntemlerin doğrudan insanlara uygulanamayacağını ekledi.

Tüm Reklamları Kapat

Fakat temel bilimler her zaman eninde sonunda faydasını gösterir, belki bir gün korku çağrışımı yapan sinir hücrelerini bastırmada benzer teknikler kullanılması mümkün olabilir.

“Düşünce hastalıkları”

ABD’de San Diego’daki Scripps Araştırma Enstitüsü’nden Mark Mayford şunları söyledi:

Önemli olan, beynin deneyimlerden nasıl etkilendiğini bulmaktır. Beynin yaptığı her şeyin can alıcı noktası budur.

Mayford, düşüncelerimizin ve ilgili hücrelerin yapısını anlamada buna benzer çalışmaların bir gün bize daha fazla yardımcı olacağını belirtti.

O zaman birileri şu beyin devrelerine bakmaya başlayıp nasıl değiştiğini görebilir ve, umarım, öğrenme ile değişen alanları veya mekanizmaları bulabilir. Bunun altında, şizofreni gibi düşünce hastalıklarına olası müdahaleler yatmaktadır. Algının nasıl oluştuğunu bilmeden şizofreniye bir yaklaşım gösteremezsiniz.

Anıları Silme?

Fareler başka bir yerde olduklarına inanmaları için önceden eğitildiler, Dundee Üniversitesi’nden Rosamund Langston’un deyişiyle “bazen hissettiğimiz deja-vu hissi gibi sanki”.

Langston, BBC’ye şunları söyledi:

Gelecekteki bir olasılık da anıları silmek. Travmatik deneyim sonrası oluşanlara benzer olaysal hafıza, beyin içindeki sinir hücrelerine dağılmıştır, anı silmeyi güvenli ve yararlı bir araç hâline getirmek için her anının farklı parçalarının nasıl birleştirildiğini anlamamız gerekir. Birinin evinde gerçekleşen travmatik bir olayın anısını silmek isteyebilirsiniz ama evinin yolunu nasıl bulacağına dair hafızasını kesinlikle silmek istemezsiniz.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
13
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 10
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Muhteşem! 2
  • İnanılmaz 2
  • Umut Verici! 2
  • Tebrikler! 1
  • Güldürdü 1
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: BBC | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 14:25:24 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1863

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
M. Hogenboom, et al. Farelerin Beyinlerine "Sahte/Yapay Anılar" Yerleştirmek Mümkün!. (9 Ocak 2014). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/1863
Hogenboom, M., Ölez, Ş., Bakırcı, Ç. M. (2014, January 09). Farelerin Beyinlerine "Sahte/Yapay Anılar" Yerleştirmek Mümkün!. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/1863
M. Hogenboom, et al. “Farelerin Beyinlerine "Sahte/Yapay Anılar" Yerleştirmek Mümkün!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Şule Ölez, Evrim Ağacı, 09 Jan. 2014, https://evrimagaci.org/s/1863.
Hogenboom, Melissa. Ölez, Şule. Bakırcı, Çağrı Mert. “Farelerin Beyinlerine "Sahte/Yapay Anılar" Yerleştirmek Mümkün!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Şule Ölez. Evrim Ağacı, January 09, 2014. https://evrimagaci.org/s/1863.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close