Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Evrim İş Başında: Kertenkelelerde Yumurtlamadan Doğuma Evrim...

Evrim İş Başında: Kertenkelelerde Yumurtlamadan Doğuma Evrim...
4 dakika
9,233
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 11 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Ekteki görsele dikkatlice bakacak olursanız sarı karınlı üç parmaklı dağ kertenkelesine ait embriyoları, vücudunun içerisinde ışık küreleri olarak görebilirsiniz. Avustralya kertenkelesi yavrularını yumurtalamadan canlı olarak doğuruyor. Bu evrim, bilim insanları tarafından iş başında yakalandı.

Yeni Güney Galler'in ılık kıyı şeritlerinde sarı-karınlı üç parmaklı kum kertenkelesi çoğaltmak için yumurta bırakır. Ancak iç kesimlerde kalan yüksek bölgelerde yaşayan aynı türler, soğuk dağlarda yavrularını yumurtlamaz, doğururlar.Bilinen sadece 2 modern sürüngen - başka bir dağ kertenkelesi türü ve bir Avrupa kertenkeleleri - iki tür üreme biçimini de kullanır.

Tüm Reklamları Kapat

Evrimsel kayıtlar gösteriyor ki sürüngenlere ait yüz kadar farklı nesil yumurtlamadan doğurmaya doğru bir evrimsel değişim yaşamıştır. Günümüzdeki tüm sürüngen ve kertenkelelerin sadece %20'si canlı yavrular doğuruyor (bir diğer deyişle, yumurtlamıyor). Örneğin, insandan da bildiğimiz gibi, Memeliler'in %99'undan fazlasında bu şekilde, canlı doğurma yoluyla yavrular hayata getiriliyorlar.

Doğu Tennessee Devlet Üniversitesi'nden biyolog ve yazar James Stewart, bu durumun sürüngenlerin uzun evrimsel geçmişlerinin çok küçük bir anını gösterdiğini söyledi. Sarı-göbekli üç parmaklı kum kertenkelesinde bulunan bu ikili davranış evrimi iş üzerinde gözlemlememiz için çok nadir oluşan fırsatlardan birini sunuyor. Stewart, konuyla ilgili şunları söylüyor:

Tüm Reklamları Kapat

Popülasyonların her birinde bu geçişin farklı evrelerini görmek mümkündür ve bu evreleri, farklı canlılar üzerinde çalışarak, bu geçişin evrimsel süreçte nasıl olduğunun tam bir tekrarını görebiliriz.

[Evrim Ağacı Eki: Yani araştırmacılar, farklı popülasyonlarda gözlenen, evrimin farklı basamaklarını bir yapboz parçası gibi bir araya getiriyorlar ve sürüngenlerden memelilerin evrimi sırasında, plasentanın ve daha genel anlamıyla doğurmanın, yumurtlama tipi yavrulamadan nasıl evrimleştiğini gözler önüne sürüyorlar. Evrimsel biyoloji sayesinde bildiğimiz üzere tüm memeliler, sürüngenlerden ayrılan bir daldan evrimleşmiştir. Dolayısıyla bir noktada, sürüngenlerde yaygın olarak görülen yumurtlamadan, memelilerde yaygın olarak görülen doğuma evrimsel bir geçiş olmalıdır. İşte dağ kertenkeleleri gibi sürüngenlerdeki bu doğuma doğru evrim ile ornitorenk gibi memelilerdeki yumurtlama tipi doğum, bu geçişe ait, halen atalarının özelliklerini taşıyan evrimsel ara basamakları canlı olarak görmemizi sağlamaktadır.

Bu evrimsel değişim, son derece hızlı gerçekleşiyor. Popülasyonlar, nesiller içerisinde bir doğum tipinden (yumurtlama ve canlı doğurma) diğerine doğru evrim geçirebiliyorlar. Bu değişim sırasında birçok başka değişim de beraberinde geliyor ve bu, türleşme hızını da arttırıyor. Dolayısıyla çevresel etkilerin altında oluşan evrimsel değişimler, yeni türlerin oluşumuna hız kazandırıyor.]

Yumurtadan Bebeğe Evrimde Anahtar Problem: Besin!

Sürüngenlerdeki bu evrimin bilinmeyen ilk noktası, yumurtadan yaşayan embriyoyu doğumdan önce nasıl beslediği ile ilgilidir. 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Memelilerde oldukça özelleşmiş olan plasenta yapısı, rahim duvarına bağlanan yavrunun annesinden oksijen ile besini (özellikle de yapı maddelerini) alır ve atıkları geri yollar. 

Yumurtlayan türlerdeyse embriyo besini, embriyonun gelişmesini sağlayan halk arasında "yumurta sarısı" olarak bilinen yağıltı (yolk) kısmından alır. Ama delikli kabuktan emilen kalsiyum da önemli bir besin kaynağıdır.

Bu arada bazı balık ve sürüngenler, bu iki stili karıştırarak kullanır. Anne yumurtaları üretir ve embriyonik gelişimin son aşamalarına kadar vücudunda tutarak onları korur. Sonrasında ise bu yumurtalar anne rahminde çatlar ve yavrular canlı olarak doğar.

Bu tip doğum yapan yavruların bulundukları yumurtaların duvarları o kadar incedir ki, yavrular dış ortamdan gelen oksijeni kullanarak nefes alabilirler. Doğum sırasındaysa artık bu yumurta kabuğu artık tamamen incelmiştir; yavru, sadece kabuk kalıntılarıyla sarılmış biçimde doğar.

Yıllardır sarı-göbekli üç parmaklı kum kertenkeleleri üzerinde çalışan Stewart ve arkadaşları, kertenkelenin rahminin yapısı ve kimyasındaki besin problemine yönelik ipuçları aramaya karar verdiler. Stewart, konuyla ilgili şunları söylüyor: 

Tüm Reklamları Kapat

Şimdi görebiliyoruz ki rahim, embriyoyla birleşen kalsiyumu salgılıyor. Bu, temel olarak, bir sürüngende plasentanın evriminin ilk basamağının ta kendisi!

[Dolayısıyla, bu araştırmalar ve benzerleri sayesinde artık, memelilerin sürüngenlerden nasıl evrimleşmiş olabileceğine dair en önemli parçalardan birini tamamlamış bulunmaktayız.]

Şaşırtıcı Biçimde Kolay Evrimsel Geçiş

İki doğum stilinde de bazı evrimsel ödünleşmeler bulunuyor: Yumurta dışarıdan gelen tehditlere (kuş, yırtıcılar, aşırı hava koşulları vs.) karşı savunmasızdır; ancak rahimde oluşan bebekler de anneyi çok daha fazla yıpratır. Buna karşılık, rahimde tutulan ve sonrasında canlı olarak doğan yavrular da, zorlu koşullarda çok daha rahat hayatta kalabilirler.

Yumuşak iklimlerde yaşayan kum kertenkelelerinde, anneler kendi vücutlarını ve enerjilerini korumayı, kendilerini yıpratmamayı tercih ederler ve bu sebeple embriyonun son haftalarına doğru, daha az masraflı olan yumurtlarlar, böylece rahimlerinde yavru gelişmez. Ancak dağ ikliminde yaşayan anneler zıt olarak yumurtaları vücutlarında daha uzun süre tutar, yavrularını korur ve verimliliği artırırlar. Buna karşılık kendileri daha fazla yıpranırlar; ancak evrimsel açıdan avantajlı konuma geçerler. Son olarak Steve şunları ekliyor:

Genel olarak, en azından tarihsel açıdan bakacak olursak, sürüngenlerde yumurtlamadan doğurma tipine geçmek oldukça yaygındır, çünkü bu geçiş, evrimsel olarak göreceli bir kolaylığa sahiptir. Aslında bunun karmaşık olması gerektiğini düşünmeye meyilliyiz; ancak bu evrimsel değişim, sandığımızdan çok daha kolay olabilir.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
8
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 3
  • Güldürdü 2
  • Umut Verici! 2
  • Bilim Budur! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Muhteşem! 0
  • İnanılmaz 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 04:22:12 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1105

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
B. Handwerk, et al. Evrim İş Başında: Kertenkelelerde Yumurtlamadan Doğuma Evrim.... (25 Mart 2013). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/1105
Handwerk, B., Altınyay, E., Bakırcı, Ç. M. (2013, March 25). Evrim İş Başında: Kertenkelelerde Yumurtlamadan Doğuma Evrim.... Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/1105
B. Handwerk, et al. “Evrim İş Başında: Kertenkelelerde Yumurtlamadan Doğuma Evrim....” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Erdi Altınyay, Evrim Ağacı, 25 Mar. 2013, https://evrimagaci.org/s/1105.
Handwerk, Brian. Altınyay, Erdi. Bakırcı, Çağrı Mert. “Evrim İş Başında: Kertenkelelerde Yumurtlamadan Doğuma Evrim....” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Erdi Altınyay. Evrim Ağacı, March 25, 2013. https://evrimagaci.org/s/1105.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close