Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Aynı Elbiseyi Neden Bazıları Beyaz-Altın Renkte, Diğerleri ise Mavi-Siyah Renkte Görüyor?

Aynı Elbiseyi Neden Bazıları Beyaz-Altın Renkte, Diğerleri ise Mavi-Siyah Renkte Görüyor? Forbes
5 dakika
207,592
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 9 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

26 Şubat 2015'te başlayan bir "internet çılgınlığında", bir Tumblr kullanıcısı fotoğraftaki elbisenin altın-beyaz renklerden mi, mavi-siyah renklerden mi oluştuğunu sordu. Tuhaf bir şekilde bu basit gibi gözüken soru, milyonlarca kişiye yayılarak viral bir hale geldi. Çünkü bazı insanlar elbiseye baktıklarında altın ve beyaz, bazı diğerleriyle mavi ve siyah renkler görüyor! Daha ilginci, 2 dakika önce bir kombinasyonu görürken, aynı fotoğrafa 2 dakika sonra baktığınızda diğer renk çiftini görebiliyorsunuz! Sonra renkler uzun bir süre aynı kalıyor; ancak mesela 4 saat sonra tekrar baktığınızda, birebir aynı fotoğrafın renginin tamamen değiştiğini fark ediyorsunuz! Soruyoruz: Siz hangisini görüyorsunuz?

Merak ediyorsanız söyleyelim: Giysinin gerçek renkleri mavi-siyahtır. Aşağıda, bir düğün için giyilen elbisenin bir diğer açıdan çekilmiş fotoğrafı gözükmektedir:

Tüm Reklamları Kapat

Eğer bir rengi gördüğünüzü ve bunun "kesinlikle" o renkte olduğunu düşünüyorsanız, acele etmeyin deriz. Washington Üniversitesi'nde 30 senedir renk bilimi üzerine çalışan sinirbilimci Jay Neitz, hayatı boyunca bu fotoğrafta olduğu kadar güçlü bir örnekle hiç karşılaşmadığını söylüyor ve bunun nedenine dair ilk etapta hiçbir fikri olmadığını belirtiyor. Tabii fotoğrafın viralliğine bağlı olarak, zaman geçtikçe açıklamalar da gelmeye başladı. Biz de bu konuyla ilgili bazı bilgiler vermek istiyoruz.

Her ne kadar bir taraf, diğer tarafın gördüğünü görmekte zorlansa da, ilk etapta burada görülen bir gölge yanılgısına benziyor (ancak konu o kadar basit değil). Buna benzer yanılgıların çok sayıda örneğini buradaki yazımızda vermiş ve tek tek izah etmiştik; göz atmanızı tavsiye ederiz. Bu yazımızdaki 5 numaralı kategorideki gölge illüzyonlarına bakacak olursanız, çeşitli renk dağılımlarının belli başlı açılarından çekilen fotoğraflarda, cisim üzerine düşen gölge, etrafındaki renkleri birbirinden farklı gibi gösterebilmektedir. Her birimizin beyinleri birbirinden farklı olduğu için, bu gölgenin etrafındaki renkler farklı kategorilerde algılanabilmektedir. Bu, gölgenin düştüğü biçime ve cismin gerçek renklerine bağlı olarak, hangi renk gruplarının insanlar tarafından algılanacağı belirlenmektedir. Eğer bu açıklama sizin için yeterliyse, şu animasyon görmeniz gereken her şeyi size gösterecektir:

Tüm Reklamları Kapat

Nautilus

Ancak burada oluşan görsel yanılgı, sadece bir ışık oyunu olmayabilir. Gözlerimizin yapısı ve genetik özelliklerimizden kaynaklı beynimizin doğası da, ne gördüğümüzü etkiliyor gibi gözükmektedir. Kamera ve ışık ayarlarının sonucu nasıl etkilediğini en güzel gösteren çalışma ise, bir Vine videosundan geldi; sanıyoruz konuyu tamamen aydınlatmaya yarayacaktır:

Vine

Buzzfeed'deki bir grup araştırmacı, giysinin orijinalini bulmışlar. Orijinal renkler için, aşağıdaki görsele bakabilirsiniz (giysinin 3 farklı renk kombinasyonunda satıldığını; ancak hiçbirinin altın-beyaz ikilisine sahip olmadığını da belirtelim):

Fakat işin içinde başka bir şeyler olduğunu anlamanın bir yolu, fotoğrafa gerçekten siyah olduğundan emin olduğumuz bir içerik eklemek. Evrim Ağacı olarak bunu yaptığımızda, altın-beyaz renklerde görenlerin pek de haksız olmadığını anlıyoruz. Çünkü gerçekten öyle gözüküyor (giysideki hiçbir rengin metnin siyahlığına benzemediğine dikkat edin):

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Konuyla ilgili yapılabilecek bir diğer analiz ise, arkaplanın etkisi. Gelen ilk açıklamalara göre, muhtemelen buradaki görsel yanılgıda asıl rol, arka plan rengine ait. Beynimiz renkleri, cisimlerin arkaplanlarındaki tonlara göre algılar. Ki en üstte verdiğimiz bağlantıda da, gölge illüzyonu bundan kaynaklanır. Gölgenin varlığı, arkaplanı etkiler; arkaplanın varlığını, gölge algısını etkiler. Eğer ki beyaz bir arkaplanda mavi bir renk sunulacak olursa, hemen herkes onun mavi olduğunu anlayacaktır. Ancak eğer ki arkaplan siyahsa, bazı insanlar o maviyi "beyaz" olarak algılamaya başlayabilirler. Burada da olan benzerdir. Arkaplandaki parlak sarılık, odaklandığımız cisimle ilgili algılarımızı etkilemekte ve değiştirmektedir. Eğer Photoshop gibi bir araçla giysinin renklerini analiz edecek olursanız, RGB değerleri aşağıdaki gibi olacaktır:

Daha sonra, renk eşitlemek için birazcık oynayacak olursanız ve hatta, arkaplan etkisini işin içinden çıkarmak için giysinin ufak bir kısmını fotoğraftan kesip, sadece ona odaklanacak olursanız, renkler düzelmeye başlayacaktır. Aşağıda, ortadaki fotoğraf asıl paylaşılan, sağ taraftaki mavi-siyah algılayanların renk algısını ön plana çıkaracak şekilde renk ayarı yapılmış bir versiyon, sağ taraftaki ise altın-beyaz algılayanlarınkini yansıtan bir versiyondur:

Bu konuyla ilgili yapılan açıklamaların bir diğeri de, renk sabitliği (color constancy) denen bir algısal olgudur. Bizler cisimlerin renklerini üzerlerine düşen ışıklandırma değişiyor olsa bile sabit olarak görürüz. Örneğin yeşil bir elma, gün doğarken de, Güneş tepedeyken de, günbatımında da yeşil gözükür. Üzerindeki gölgelenmeler ve ışık miktarından bağımsız olarak onu sabit renkte algılarız. Ancak eğer ki kimi zaman olduğu gibi, ışığın rengiyle cismin rengi arasında beklenmedik bir ilişki doğarsa, beynimiz cismin orijinal rengini algılamakta zorlanır ve bir tahminde bulunur.

Bunu, bir nevi "tahmin algoritması" gibi düşünebilirsiniz: Hiçbir şeyi algılayamamaktansa, en azından makul bir tahminde bulunmak beyin ve hayatta kalmak açısından yeğdir. Beyin de bunu yapar. Çoğu zaman başarıyla yapar; ancak gölgelendirme ve ışık denk gelirse, bu işte ciddi anlamda zorlanabilir ve aynı cisimlerin farklı farklı algılanması durumu doğar. Bu nedenle bazı insanlar, o arka plan ışığı altında makul olan renk gruplarından biri olan beyaz-altın renk çiftinde, bazı diğerleri ise mavi-siyah renk çiftinde görürler.

Farklı Işık Kaynakları ile Yorumlanan, Tartışmalı Elbise
Farklı Işık Kaynakları ile Yorumlanan, Tartışmalı Elbise
ScienceDirect

Hatta işin şaşırtıcı tarafı, beynimiz tahminlerinden bir tanesini değiştirdiği anda, gözlerimizin önünde cismin renginin bir anda değişiyor olmasıdır. Bu elbiseyi meşhur kılan da budur. Aşağıda, bu ışıklandırma ve gölge farklılıklarından ötürü aynı cismin nasıl farklı renklerde algılanabildiği gözükmektedir:

Tüm Reklamları Kapat

Bu konu, bir cismin algımızdan bağımsız "gerçek rengi" ve genel olarak "gerçek nitelikleri" (kualia) ile ilgili felsefi tartışmaları da alevlendirmiştir. Cisimler bizim algımız çerçevesinde mi var olurlar, yoksa bizlerin algısından bağımsız gerçekler var mıdır? Herkesin hemen hemen aynı renk çifti gruplarını görüyor olması ve bu algı yanılgısının tamamen rastgele olmayışı (renk, gölge ve cisme bağlı oluşu), aslında cisimlerin bizim algımızdan bağımsız olduğunu gösteriyor gibidir. Kimse bu elbiseyi "pembe-camgöbeği" renk çiftinde görmemiştir: Ya altın-beyaz, ya da mavi-siyah (ve bunların farklı tonlarında) görmüşlerdir. Elbette algılarımız ve beynimiz yanılmaya son derece açıktır ve bu da onun güzel bir örneği. Ancak cisimlerin bizim algımız nedeniyle var olduğunu düşünmek, pek de gerçekçi gözükmemektedir.

İşte böyle. Bu saçma denebilecek fotoğraf, tüm Dünya'nı kasıp kavuran bir hale geldi ve bilim adına birkaç şey öğrenmek için minik bir beyin ve göz cimnastiği oldu. 

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
18
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 22
  • Muhteşem! 10
  • Merak Uyandırıcı! 9
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Bilim Budur! 4
  • Umut Verici! 4
  • Korkutucu! 4
  • İnanılmaz 3
  • Üzücü! 2
  • Güldürdü 1
  • İğrenç! 1
  • Grrr... *@$# 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • J. Corum, et al. Is That Dress White And Gold Or Blue And Black?. (23 Mart 2014). Alındığı Tarih: 10 Temmuz 2019. Alındığı Yer: The New York Times | Arşiv Bağlantısı
  • G. Lopez. This Dress Is Tearing The Internet Apart And We Can't Explain It (Yet). (26 Şubat 2015). Alındığı Tarih: 10 Temmuz 2019. Alındığı Yer: Vox | Arşiv Bağlantısı
  • M. Zhang. What Color Is This Dress? Is It Under Or Over Exposed?. (27 Şubat 2015). Alındığı Tarih: 10 Temmuz 2019. Alındığı Yer: PetaPixel | Arşiv Bağlantısı
  • B. Galindo, et al. We May Have Found The "What Colors Are This?" Dress And It's Blue. (26 Şubat 2015). Alındığı Tarih: 10 Temmuz 2019. Alındığı Yer: BuzzFeed | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 13:58:47 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3314

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı, et al. Aynı Elbiseyi Neden Bazıları Beyaz-Altın Renkte, Diğerleri ise Mavi-Siyah Renkte Görüyor?. (27 Şubat 2015). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3314
Bakırcı, Ç. M., Özsüle, . (2015, February 27). Aynı Elbiseyi Neden Bazıları Beyaz-Altın Renkte, Diğerleri ise Mavi-Siyah Renkte Görüyor?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3314
Ç. M. Bakırcı, et al. “Aynı Elbiseyi Neden Bazıları Beyaz-Altın Renkte, Diğerleri ise Mavi-Siyah Renkte Görüyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 27 Feb. 2015, https://evrimagaci.org/s/3314.
Bakırcı, Çağrı Mert. Özsüle, . “Aynı Elbiseyi Neden Bazıları Beyaz-Altın Renkte, Diğerleri ise Mavi-Siyah Renkte Görüyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, February 27, 2015. https://evrimagaci.org/s/3314.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close