Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Kedi Patileri ve Pençeleri: Kediniz Suratınızı Nasıl Tırmalıyor?

Kedi Patileri ve Pençeleri: Kediniz Suratınızı Nasıl Tırmalıyor? Menshealth
6 dakika
134,273
Tüm Reklamları Kapat

Kedi anatomisinin en önemli parçalarından birisi kuşkusuz pati ve pençelerdir. Önce bu terminolojiyi biraz temizleyelim: Anatomik olarak kedilerin ayakta durmak, yürümek, sıçramak ve koşmak için kullandıkları organa bacak, bacakların ucundaki bölgeye ise ayak deriz. Kedi ve köpekler gibi evcil hayvanların ayaklarına kimi zaman pati de denir. Bu ayakların ucunda parmaklar bulunur. Parmaklara anatomide dijit de denmektedir. Bu parmakların ucunda yer alan tırnaklara pençe deriz. 

Patiler kediler için çok önemlidir çünkü kediler de tıpkı köpekler gibi dijitigrat, yani doğrudan doğruya dijitleri (parmakları) üzerinde yürüyen hayvanlardır. Örneğin biz insanlar dijitigrat değiliz, plantigratız. Çünkü parmaklarımız üzerinde değil, ayak tabanlarımız üzerinde yürümekteyiz. Biz yürürken metatarsal kemiklerimiz ve ayak parmaklarımız yere paraleldir. Kedilerde ise topuk ve bilekler yürüme sırasında yere basılı değildir, havada tutulur. Bir diğer meşhur yürüme tipi ise unguligrat yürümedir, yani tırnaklar üzerinde yürüme. Örneğin atlar, ayak veya parmakları üzerinde değil, doğrudan doğruya tırnakları, yani toynakları üzerinde yürürler. Bu farkları yaratan, türlerin evrimsel tarihleridir ve her birinin farklı evrimsel avantajları bulunur. Örneğin kedilerin dijitigrat yürüme stilleri, onların oldukça hassas ve sessiz bir şekilde hareket etmelerini ve avlanmalarını mümkün kılar.

Tüm Reklamları Kapat

Kedilerin yürüyüşündeki hassasiyetine en çok katkı sağlayan özelliklerden bir diğeri, doğrudan adımlama (İng: "direct register") adı verilen kavramdır: Yani kediler, arka ayaklarını her zaman ön ayağın en son bulunduğu yere atarlar. Böylece kar veya toprak üzerinde çok daha az iz bırakırlar; çok daha sessiz hareket edebilirler. Tabii bunun, riskli bölgelerde güvenli zemine adım atma ihtimalini arttırma özelliği de vardır. Sonuçta ön patinin bastığı yerin güvenliliği test edilmiştir.

Kedilerin Kaç Parmağı Var?

Peki, bu patileri biraz daha yakından inceleyelim. Eğer kedinizin patilerine dikkatli bakacak olursanız, insan ile arasındaki en büyük farklardan birinin parmak sayısı olduğunu görürsünüz. Kedilerin ön ayaklarında 5, arka ayaklarında 4 parmak bulunur. Yani toplamda 18 parmakları bulunur. Tabii polidaktili, yani çok parmaklılık adı verilen mutasyona sahip kedilerde bu sayı daha da çok olabilir. İlginç bir şekilde kediler polidaktili mutasyonuna fazlasıyla açıktırlar; bu nedenle tür içindeki parmak sayısı çeşitliliği oldukça fazladır. Bu durum, değişen çevre şartları altında kedilerin daha hızlı bir şekilde evrimsel adaptasyon geçirmelerini mümkün kılabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Örneğin bu "çok parmaklılık" olayı, şimdilik bilinmeyen bir sebeple, Kanada'nın Nova Scotia eyaletindeki ve Amerika'nın Florida eyaletindeki Key West adasındaki birçok kediyi vurmuş durumda. Ancak 6 parmaklı kedilerin bulunduğu coğrafya bununla sınırlı değil. Dünya'nın hemen her yerinde bu genetik mutasyona rastlamak mümkün. Ancak özellikle Key West adasındaki Ernest Hemingway Evi ve çevresinde yaşadıkları için kimi zaman bu kedilere "Hemingway Kedileri" denebiliyor.

Kedilerde görülen bu 6. parmak genelde hayvana zarar vermiyor ve genetik bir çeşitlilik olarak popülasyon içerisinde kalıyor. Eğer ki seçilim baskısı olacak olursa, kediler içerisindeki bir dalın bu yönde evrim geçirmemesi için bir sebep gözükmüyor.

Damlacık Tırnağı

Peki bu öndeki ekstra parmak da neyin nesi? Burada beni durdurup, "Onun ekstra olduğunu ne biliyorsun, belki arka ayaklarda eksik var?" diyebilirsiniz. Haklısınız, zaten olan da o. Evrimsel süreçte kedilerin arka ayaklarındaki 5 parmaktan 1 tanesi körelerek yok olmuştur. Ama kediler yürürken, ön ayaklarındaki 5 parmaktan da sadece 4 tanesini kullanırlar. Beşincisi büyük oranda işlevsizdir. İşte bu işlevsiz ek parmağa "damlacık tırnağı" demekteyiz. Ön ayaktaki bu ek tırnak herhangi bir şekilde yerle temas etmez, yük taşımaz. Evcil kedilerde tamamen işlevsizdir; vahşi kedilerde ise avlanma sırasında bir miktar katkı sağlamaktadır. Eskiden işlevi olup, artık kullanılmayan veya asıl işlevini büyük oranda yitirmiş olan organlara evrimsel biyolojide körelmiş organ demekteyiz, bu konuda da bir video serimiz bulunuyor, göz atmanızı tavsiye ederim. Yani kediler, evrimsel süreçte körelmiş olan bir organı halen yitirmekte olan ara türlere ya da geçiş türlerine muhteşem bir örnektir. Tıpkı bizlerin apandis organımızın ya da 20 yaş dişlerimizin halen köreliyor olması gibi.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Görselde damlacık tırnağı görülebiliyor.
Görselde damlacık tırnağı görülebiliyor.
Ashlee Bakırcı-Taylor

İnsan Tırnakları ve Kedi Pençeleri

Bu durumda sorabilirsiniz, kedi tırnaklarının insanların tırnaklarından herhangi bir farkı var mı diye... Kedilerin tırnakları, insanların tırnakları ile neredeyse birebir aynıdır: İkisi de keratin yapılıdır, ikisi de gereğinden fazla uzarsa hayvana zarar ve acı verir, ikisi de tırnak-et birleşimi olan ve pembe renkte görünen kısmın içlerine kadar kesilecek olursa acı verir, ikisi de canlının eşyaları daha kolay tutmasını, yüzeyleri yakalamasını ve kaşıntıları gidermesini sağlar.

Tırnaklar sadece kedilerde ve insanlarda değil, memeli hayvanların neredeyse hepsinde bu görevlere sahiptir. Yani bu özellikler, tüm torun türler tarafından ortaklaşa bir şekilde taşınmaktadır. Bunun sebebi, memelilerin hepsinin ortak bir atadan evrimleşmiş olmasıdır. Bu şekilde ortak atalardan miras alınan ve halen taşınan özelliklere evrimsel biyolojide homolog özellikler deriz.

Örneğin beyin gibi bir organ her hayvanda ayrı ayrı evrimleşmemiştir. Ortak atada evrimleştikten sonra, tüm torunlara genetik bir miras olarak aktarılmıştır. Elbette her soy hattının evrimsel tarihine bağlı olarak bu organ farklı miktarlarda evrimleşmiştir; ancak temel yapı ortak atadan gelmektedir. Yani beyin de birçok memeli gibi homolog bir organdır. Vücudumuzda bunun gibi binlerce özellik bulunmaktadır.

Kedi pençelerine dönelim... Kedilerin pençelerini insan tırnağından ayıran en önemli özellik, kedi pençelerinin doğrudan doğruya distal phalanx adı verilen bir kemiğe bağlı olmasıdır. İnsanlarda ise tırnaklar kemiğe bağlanmaz. Yani kedilerin pençeleri, daha ziyade bir insanın parmak ucuna benzetilebilir. 

Bu hoş fotoğrafta, cam üzerinde duran bir kedinin patilerini/pençelerini görüyoruz.
Bu hoş fotoğrafta, cam üzerinde duran bir kedinin patilerini/pençelerini görüyoruz.

Kedilerde Tırmalama Davranışı

Her ne kadar kediler bu uzun tırnaklarını tırnak makasıyla kesmiyor olsalar da, kedilerin tırnakları da uzadıktan sonra, en ve dıştaki katmanın çevreyle fiziksel teması nedeniyle zamanla aşınır ve kırılır. Kedi davranışlarındaki yaygın bir hatalı inanç, kedilerin tırnaklarını törpüleyerek sivrileştirdikleri yönündedir. Törpüleme davranışının tırnakların sivrileştirilmesi ihtiyacıyla doğrudan bir alakası yoktur. Bunun yerine, pençenin dış kısmındaki kırık ve düzgün olmayan keratin parçalarını sıyırmaya ve alttan gelen, halihazırda sivri olan tırnakların sağlıklı bir şekilde çıkabilmesini sağlar. Ayrıca tırmalamak, kediler için bir alan belirleme yöntemidir. Tırmık izleri, "Bu alan bana ait!" anlamına gelir ve diğer kedileri uzak tutmak için kullanılır. 

Tüm Reklamları Kapat

Dışa İtilebilir Pençeler!

Son olarak, bir diğer yaygın kanıyı daha çürütelim: Kedilerin tırnakları bazılarının sandığı gibi "içe çekilebilir", yani retractable değildir. Tam tersine "dışa itilebilir", yani protractable yapıdadır. Yani bir kedinin tüm kasları gevşediğinde, kedi pençeleri "pençe kılıfı" denen keratin yapılı koruyucu tabakanın içinde durur, dışarıdan gözle pek görülemez.

Kediler gerek gördüklerinde pençelerini dışarı iterek çıkarırlar. 

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
68
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 22
  • Muhteşem! 13
  • Merak Uyandırıcı! 8
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • İnanılmaz 3
  • Umut Verici! 3
  • Bilim Budur! 1
  • Güldürdü 1
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 23:56:22 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3561

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Kedi Patileri ve Pençeleri: Kediniz Suratınızı Nasıl Tırmalıyor?. (30 Mart 2019). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3561
Bakırcı, Ç. M. (2019, March 30). Kedi Patileri ve Pençeleri: Kediniz Suratınızı Nasıl Tırmalıyor?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3561
Ç. M. Bakırcı. “Kedi Patileri ve Pençeleri: Kediniz Suratınızı Nasıl Tırmalıyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 30 Mar. 2019, https://evrimagaci.org/s/3561.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Kedi Patileri ve Pençeleri: Kediniz Suratınızı Nasıl Tırmalıyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, March 30, 2019. https://evrimagaci.org/s/3561.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close