28 Kasım 2018’de bilim dünyasından gelen bir haber şok etkisi yarattı: Çin'de Jiankui He isimli bir araştırmacı, genleri değiştirilmiş bebekler doğurduklarını ilan etti!

He Jiankui, Hong Kong’daki İkinci Uluslararası İnsan Genomu Düzenleme Zirvesi’nde, Çin’de doğmuş olan Lulu ve Nana’nın (ikiz kızlar) genomunu düzenlediğini açıkladı. Bu, CRISPR-Cas9 tekniği kullanarak modifiye edilmiş DNA ile dünyaya gelen bildirilen ilk insan vakasıdır. CRISPR'ın ne olduğunu ve nasıl çalıştığını merak ediyorsanız, buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.

Ertelenmiş Seçim Kuantum Silgisi deneyi, John Archibald Wheeler tarafından geliştirilen ve ışığın çift yarık deneyinde sergilediği tuhaf davranışların açıklamalarından biri olan "ışığın ölçüm yapıldığını bir şekilde sezip sezmediği" konusunu aydınlatmayı hedefleyen düşünce deneyleri (ve sonradan yapılmış fiziksel deney) bütünlerine verilen bir isimdir. Bu deneyde, ışık paketçikleri olan fotonların, bir perde üzerine açılmış çift yarıktan geçerken, gözlem yapılıp yapılmadığına bağlı olarak davranışlarını nasıl olup da değiştirebildiğinin anlaşılması hedeflenmektedir.

Ertelenmiş Seçim Kuantum Silgisi deneyini anlamak için önce kuantum mekaniğinin bazı temel ilkelerini anlamak gerekir. Kuantum mekaniği, maddenin ve enerjinin atomik ve atom altı seviyedeki davranışını tanımlayan bir fizik dalıdır. Bu seviyede parçacıklar klasik nesneler gibi davranmazlar; bunun yerine dalga-parçacık ikiliği sergilerler, yani hem dalga hem de parçacık olarak davranabilirler. Bu ilke, tek bir parçacığın kendisiyle girişime girebileceğini ve sanki bir dalgaymış gibi bir girişim deseni oluşturabileceğini gösteren ünlü Çift Yarık Deneyinde somutlaştırılmıştır.

Satürn'ün en büyük uydusu Titan, özellikle Dünya'nınkine benzer şekilde nitrojenden oluşan ancak önemli konsantrasyonlarda metan ve etan içeren yoğun bir atmosfere sahip olan yapısı ile Güneş sistemimizin önemli uyduları arasındadır. Hidrokarbon açısından zengin bir yüzeyle birleşen bu atmosferik bileşim, Titan'ı bilimsel keşifler için önemli bir hedef hâline getirmektedir.

Titan'ın yoğun atmosferi, bu zamana kadar yüzeyinin çoğunun doğrudan gözlemlenmesini engellemiştir ve NASA'nın Cassini-Huygens gibi misyonlarını bu uydunun gizemlerini açığa çıkarmaya teşvik etmiştir. Bu görevler tarafından toplanan veriler sayesinde Titan'ın manzarası; denizler, göller, nehirler ve rüzgârın etkisiyle şekillenen geniş kum tepeleriyle karakterize edilen, hepsi aktif bir jeolojik ve hidrolojik sistemin göstergesi olan çeşitli arazileri ortaya çıkarmıştır.

Günümüzde uzay araçlarının uzay boşluğunda ivme kazanması, özellikle roket motorları ve itici gazlar kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Ancak, bu yöntemlerin ışık hızına yaklaşan hızlara ulaşmada sınırlı olduğu bilinmektedir. Bu bağlamda, aklımda yenilikçi bir fikir bulunmaktadır: Eğer gazı ışık ile iterek ateşleme yapabilirsek, bu yöntemle uzay araçlarının şu an erişilebilen hızlardan daha fazla bir ivme kazanıp kazanamayacağını merak ediyorum.

Bu fikir, ışığın momentumunun gaz partiküllerine aktarılması prensibine dayanmaktadır. Işık, özellikle lazerler aracılığıyla yüksek enerji ve momentum taşıyabilen bir elektromanyetik dalga formudur. Teorik olarak, lazer ışınlarının gaz moleküllerine çarparak onları itmesi ve böylece uzay aracına ekstra bir ivme kazandırması mümkün olabilir. Bu süreç, uzay aracının hızını artırarak, ışık hızına daha yakın hızlara ulaşmasını sağlayabilir.

Su hafızası, suyun daha önceden içinde çözünmüş olan maddelerin hafızasını sınırsız veya sınırsıza yakın bir süre boyunca muhafaza edebileceğini iddia eden sözde bir yetenektir. Bu iddia, kimya ve fiziğin temel ilkelerine aykırıdır ve bilimsel olarak geçerli değildir. 

Suyun hafızası olduğuna inanan kişilerin iddiasına göre su, keyfi sayıda seri seyreltmeden sonra bile, bünyesinde daha önceden çözdüğü maddelerin bilgisini korumaya devam etmektedir. Su hafızasının, orijinal maddenin tek bir molekülü kalmayacak düzeyde bir seyreltmenin yapıldığı durumlarda bile "homeopatik ilaçların " hastalıkların tedavisinde kullanılmasını sağlayan bir mekanizma olduğu iddia edilmiştir. Suyun herhangi bir hafızası olduğunu gösteren hiçbir bilimsel kanıt bulunmamaktadır.

Evrim Ağacı Uyarısı: Başlığın toplumumuzla daha ilişkili olabilmesi için orjinalinde "Jennifer Aniston" (Amerikalı aktris) olan isimleri yer yer "Türkan Şoray" olarak değiştirdik. Çünkü konu dahilinde, genel toplum tarafından yakından bilinen bir yüz olduğu sürece yazı aynen geçerliliğini koruyor. Bu yazı, Jennifer Aniston'a özel bir durum değil. Genel olarak toplumdaki bilindik simalar için geçerli. Aniston, sadece sinirbilimciler arasında sıklıkla kullanılan bir örnek. Yani toplum içerisinde çok uzun yıllardır yer etmiş diğer aktör ve aktrisleri kullanarak da yazıyı değiştirebilirsiniz, geçerliliği değişmeyecektir. Yazıyı Türkiye'yle ilişkilendirmek için Evrim Ağacı olarak parantezler içinde bazı bilgiler ekledik. Böylece anlamanız daha kolay olacaktır. İyi okumalar.

Jeniffer’ı, veya hep söylediğimiz gibi “Jen”i düşünün (veya o ayırt edici beni ve yüz yapısıyla Türkan Şoray'ı). Büyüleyici gülümseyişiyle Jen, muhteşem çenesiyle Jen, saçını açık bırakmış hâliyle Jen, Rachel rolünde Jen, Brad’le Jen, Brad’siz Jen, Vince’le Jen, Oscar töreninde Jen ve tabii ki temporal lobun orta kısmındaki sinir hücresi olarak Jen.

Bu makale, oy verme eyleminin mantığı ve ahlaki boyutu hakkındaki 6 temel soruya odaklanmaktadır:

6. soru, demokratik hükümet seçimine dayalı yönetim biçimlerinin, diğer yönetim biçimlerine göre tercih edilir olup olmadığına dair daha geniş bir soruyu ele almaktadır; konunun uzun bir tartışması için ve demokrasinin temellendirilmesi konusunda Thomas Christiano tarafından yazılan "Demokrasi" makalesine bakılabilir. Hangi oylama yönteminin "grup iradesini" yansıtmakta daha uygun olduğuna dair bir tartışma için Eric Pacuit'in 2011 tarihli "Oy Verme Metotları" makalesi okunabilir. Gizli oylama lehine ve aleyhine görüşler ve tartışmalar içinse Axel Gosseries tarafından 2005 yılında yazılan "Alenilik" makalesi okunabilir.

Dolunaylardan tutulmalara kadar, bu yıl yıldızlara bakmayı veya gökyüzünü izlemeyi planlıyorsanız takviminize eklemeniz gereken çok şey var.

Bu yılki astronomik etkinlikler tam güneş tutulması, iki ay tutulması, bir düzine meteor yağmuru. Eğer şanslıysak Kuzey Işıkları'nı da görebileceğiz.

Sindirim, gıdaların mekanik ve enzimatik olarak parçalanarak, kan dolaşımınca emilebilecek maddelere dönüştürülmesi sürecidir. Gıda, emilmeden önce sindirilmesi gereken üç makro besin içerir: yağlar, karbonhidratlar ve proteinler. Sindirim süreci boyunca, bu makro besinler bağırsak epitelini geçebilecek ve vücutta kullanılmak üzere kan dolaşımına girebilecek moleküllere ayrılır.

Tüm canlı organizmalar hayatta kalmak için besin maddelerine ihtiyaç duyar. Bitkiler besin maddelerini köklerinden ve hücresel işlev için gerekli enerji moleküllerini fotosentez süreciyle elde edebilirken, hayvanlar besin maddelerini diğer organizmaları tüketerek elde ederler. Hücresel düzeyde, hayvan fonksiyonu için gerekli biyolojik moleküller amino asitler, lipid molekülleri, nükleotidler ve basit şekerlerdir. Ancak tüketilen gıdalar protein, yağ ve kompleks karbonhidratlardan oluşur. Hayvanların, bu makromolekülleri hücresel işlevlerini sürdürmek için gerekli olan basit moleküllere dönüştürmesi gerekir. İşte bu nedenle sindirim sisteminin işlevi, yediğiniz gıdaları parçalamak, besinlerini serbest bırakmak ve bu besinleri vücuda emmektir. İnce bağırsak, sindirimin çoğunun gerçekleştiği ve salınan besinlerin çoğunun kana veya lenflere emildiği sistemin ana aktörü olmasına rağmen, sindirim sistemi organlarının her biri bu sürece hayati bir katkıda bulunur.