2 adet ebeveyniniz var: anne ve babanız. Onların da 2'şer tane ebeveyni var, dolayısıyla sizin 4 tane büyük-ebeveyniniz var: anneanneniz, babaanneniz, annenizin babası olan dedeniz ve babanızın babası olan dedeniz. Bu şekilde geriye gidecek olursanız, sadece 10 nesil önce 1000'den fazla, 20 nesil önce 1.000.000'dan fazla, 30 nesil önce 1 milyardan fazla atanız var demektir! Dünya'da şu anda 7 milyar insan var. Akrabalık ilişkilerini kenara bıraktığımızda 1 milyar özgün soy hattı olduğunu varsayalım. bunların her birinin sadece 30 nesil önce 1 milyar atası varsa, Dünya nüfusunun 1 kuintilyon ($10^{18}$) veya 1.000.000.000.000.000.000) olması gerekirdi. Ancak bundan 30 nesil önce, yani kabaca 1000 sene önce Dünya nüfusu'nun sadece 300 milyon (300.000.000) olduğunu biliyoruz. Dahası, insan popülasyonunun günümüzde en fazla olduğunu ve tarihte hiçbir zaman bu sayının üzerine çıkılmadığını, dolayısıyla 7 milyardan büyük bir insan popülasyonunun tarihte hiçbir zaman yaşamadığı biliniyor. Bu durumda tüm bu insanların tüm bu ataları nerede?

Bu soru, evrimsel biyoloji hakkında fikri olmayanlar için kafa karıştırıcı; evrimsel biyolojiden anlayanlar içinse komik bir sorudur. Cevabı çok basit ve açıktır: tüm canlılarda olduğu gibi, insanların soy hatları da birbirinden bağımsız değildir. Her birimiz ortak atalardan geliyoruz ve bu ortak ataların torunlarıyız. Bir diğer deyişle, günümüzdeki 1 milyar bağımsız soy hattı, zamanda ve nesillerde geriye gittiğimizde çok hızlı bir şekilde birbiriyle kaynaşacaktır. Sadece birkaç yüz nesil geriye gittiğinizde, günümüz Meksikalıları ve Japonları gibi Anadolu'dan uzak medeniyetlerle bile soylarımız kesişecektir. Yaklaşık sadece 10.000 nesil geriye gittiğinizde, şu anda yaşayan bütün insanların Mezopotamya bölgesinde yaşadığını düşündüğümüz ortak atalarına varırız. Bu bir kadın ve bir erkektir. Ancak bu kadın ve erkek, muhtemelen aynı zamanda yaşamış insanlar değildir ve hatta birbiriyle eş bile değildir! Dahası, bu kadın ve erkek, kendi dönemlerinde yaşamış tek kadın ve tek erkek de değildir. Muhtemelen on binlerce insandan oluşan popülasyonların üyesidirler. Bu kadına, mitolojiye gönderme olarak "Mitokondriyal Havva", erkeğe ise "Y Kromozomu Ademi" adı verilir. Bu konudaki detayları buradaki yazımızda izah etmiştik, tekrar etmeyeceğiz.

Alkol tüketimini sınırlandırmanın veya düzenli egzersiz yapmanın, meme kanseri riskini düşürebildiğini bilmek önemlidir. Ancak bu davranışları sergilemenin, yani örneğin alkol tüketimini azaltmanın veya daha sık egzersiz yapmanın meme kanseri riskinizi tam olarak ne kadar azalttığını bilmek isteyebilirsiniz.

Benzer şekilde, meme kanseri tanısı konulduktan sonra doktorunuz, uygulanacak bir tedavinin kanserin tekrarlama riskini %40 oranında azalttığını söyleyebilir. Bu olasılığın tam anlamıyla ne anlama geldiğini biliyor musunuz?

Endosimbiyotik Teori (veya Simbiyogenez Teorisi), biz insanların da dahil olduğu, daha karmaşık yapılı hücrelere, çekirdeklere ve zarlı organellere sahip olan ökaryotların; daha basit yapılı, çekirdeksiz ve zarlı organelleri bulunmayan bakteriler ve arkeler gibi prokaryotlardan nasıl evrimleştiğini anlamamızı sağlayan bilimsel bir teoridir.

Endosimbiyotik Teori'ye ökaryotik zarlı organeller, aslen bağımsız prokaryotlar olarak yaşamını sürdüren varlıklardı; ancak evrimsel süreçte bir noktada daha iri prokaryotlar tarafından endositoz (ya da daha spesifik olarak, fagositoz) yoluyla hücre içine alındıklarında, tam olarak sindirilemediler; bunun yerine, o hücreyle "kaynaştılar" ve bir "ağ kurdular". Böylece zarlı organellere sahip olmayan prokaryotlardan, zarlı organellere sahip ökaryotlar evrimleşmiş oldu.

Bilişsel önyargılar, bilişsel sistemimizin çalışma sistemine bağlı olarak ortaya çıkan sistematik rasyonellikten sapma şemalarıdır. Bilgiyi arama, değerlendirme, yorumlama, yargılama, kullanma ve hatırlamada ayrıca aldığımız kararlarda irrasyonel olmamıza sebep olurlar.

Örneğin çok bilinen Şeffaflık İllüzyonu Önyargısı, kendi içimizde yaşadığımız duygu ve düşüncelerimizin başkalarına olduğundan daha net göründüğünü sanmamıza sebep olur. Bu önyargıya kapılırız, çünkü başka insanların bizi nasıl gördüğünü anlamaya çalıştığımızda, kendi bakış açımızdan uzaklaşmakta zorlanırız. Bu nedenle de kendi içimizde deneyimlediğimiz duyguların dışarıdan da aynı şekilde deneyimlendiğini zannederiz. Halbuki bu, çoğu zaman mümkün değildir.

Elfler, yüzyıllar boyunca, William Shakespeare'in oyunu "Bir Yazgecesi Rüyası"ndan J. R. R. Tolkien'ın 300 sene sonraki klasik fantazi romanlarına kadar, kurguların popüler bir konusu olmuştu. Fakat elflerin oyunlarla, kitaplarla ve masallarla sınırlandırılması ancak yakın zamanda oldu: Geçmiş yüzyıllarda perilerin ve elflerin varlığına inanmak yetişkinler arasında da çocuklarda olduğu gibi yaygındı.

Periler gibi, Elflerin de sihirli, şekil değiştiren ufak tefek varlıklar olduğu söylenirdi (Shakespeare'in elfleri çiçeklerin içinde yaşayan ve etrafında neşeyle uçuşan küçük, kanatlı yaratıklardı.)

Bir sorunla karşılaşınca, ilk yapmanız gereken şey bir çözümün olduğunu varsaymaktır. Çözümün imkânsız olduğunu düşünürseniz, ilk fırsatta pes edersiniz. Çözümün ne olduğunu en baştan bilmeyebilirsiniz, o an için hiçbir fikriniz dahi olmayabilir. Ama orada bir yerlerde, siz ne olduğunu şimdilik bilmeseniz de, bir çözümün var olduğuna inanmazsanız, o sorunu çözemezsiniz.

Ülkeyi değiştirmek istiyorsanız, ülkenin değiştirilebilir olduğuna inanmanız gerekiyor. Türkiye’de muhalefet ve muhalefete akıl veren birçok insan ise buna inanmıyor. Ülkeyi olduğu gibi, değişmez bir öz olarak kabul eder ve o değişmez özelliklerle çelişmeyecek, onları rahatsız etmeyecek şekilde siyaset yapmaya çalışırsanız, hiçbir şeyi değiştiremezsiniz. Sistemi değiştiremediğiniz gibi, ideallerinizi satsanız dahi iktidara gelemezsiniz. “Toplumu anlayarak”, kendinize ait olmayan bir siyasi görüşü taklit ederek destek toplayamazsınız. Çünkü insanlar ideolojilerine göre karar vermiyorlar kime oy vereceklerine. Çünkü insanların ideolojileri yok.