Havayolu kullanan yolcuların sayısı, küresel salgın gölgesinde geçen 2020 yılını saymazsak, giderek artıyordu. 2017 yılında yaklaşık 4 milyar yolcu havayolunu kullanmışken bu sayı 2018 yılında 4.3 milyar, 2019 yılında ise 4.4 milyar yolcuya ulaştı. Sağladığı zaman tasarrufu, düşük maliyeti, uzak mesafeleri tek araçla erişilebilir kılması, havayolunun tercih edilmesindeki faktörlerden sayılabilir. Ancak hepsinin içinde en kritik faktörün güvenlik olduğunu varsaymak yanlış olmaz.

2019 yılında tüm dünyadaki ticari uçuşlarda 114 kaza gerçekleşti ve ne yazık ki 6 ölümlü kaza nedeniyle 239 kişi hayatını kaybetti. Geçmiş yıllara göre hem kaza oranları hem ölümlü kaza sayılarında önemli yol kat edilmiş gibi görünse de daha iyisi için durmaksızın çalışılıyor.

Ülkemizin neredeyse her bölgesinde görülebilen ve zaman zaman medyada oldukça yer bulabilen bir tür olan Gergedan böceği (Oryctes nasicornis)'ni 7 Ağustos 2017 tarihinde Sakarya'nın Karasu ilçesinde gözlemledik.

Gergedan böceği (Oryctes nasicornis), yaklaşık olarak 20-60 milimetre uzunlukta olan ve Avrupa'da bulunan en büyük böceklerden biridir. Kanat örtüsü (elytra) sırlı görünümde kırmızımsı kahverengi iken baş ve pronotum (böceklerde birinci toraks segmentinin sırt bölgesi) biraz daha koyu renklidir. Gövdenin alt tarafı ve bacaklar uzun kızıl kıllarla kaplıdır. Seksüel dimorfizm (bir türün erkek ve dişi eşeyleri arasında gövde boyutu ve şekli, renk veya desen bakımından farklılıklar görülmesi) görülen bir türdür. Dişilerde boynuz bulunmazken, erkeğin baş bölümünde uzun kavisli bir boynuz bulunur.

ÇOCUKLARIN GELİŞİM DÖNEMLERİNE GÖRE BESLENME KONUSUNUN İNCELENMESİNE YÖNELİK MAKALELERİN DERLENMESİ

ANAHTAR KELİMELER: çocuk, beslenme alışkanlıkları, ebeveyn, adolesan dönem, bebeklik

Su hafızası, suyun daha önceden içinde çözünmüş olan maddelerin hafızasını sınırsız veya sınırsıza yakın bir süre boyunca muhafaza edebileceğini iddia eden sözde bir yetenektir. Bu iddia, kimya ve fiziğin temel ilkelerine aykırıdır ve bilimsel olarak geçerli değildir. 

Suyun hafızası olduğuna inanan kişilerin iddiasına göre su, keyfi sayıda seri seyreltmeden sonra bile, bünyesinde daha önceden çözdüğü maddelerin bilgisini korumaya devam etmektedir. Su hafızasının, orijinal maddenin tek bir molekülü kalmayacak düzeyde bir seyreltmenin yapıldığı durumlarda bile "homeopatik ilaçların " hastalıkların tedavisinde kullanılmasını sağlayan bir mekanizma olduğu iddia edilmiştir. Suyun herhangi bir hafızası olduğunu gösteren hiçbir bilimsel kanıt bulunmamaktadır.

Bilime ve bilimsel gerçeklere karşı kuşku uyandırmaya çalışan kişilerin en sık gündeme getirdikleri konulardan birisi, bilimin sıklıkla kendini yenilediği, bundan birkaç sene önce "doğru" dediğine şimdi "yanlış" diyebilmesi, yani zaman içinde güncellenmesidir. Bu şekilde sürekli değişen ve kendini yenileyen bilime güvenebilir miyiz? Şu anda "doğru" kabul ettiğimiz şeylerin, bundan birkaç on sene sonra "yanlış" olmadığını nereden bilebiliriz?

İlk olarak şunu net olarak söyleyerek başlayalım: Evet, bilime güvenebiliriz! Hatta öyle ki, bilime güvenme nedenlerimizin başlıcası, bilimin kendini yeniliyor ve güncelliyor olmasıdır. Bir diğer deyişle, tam da bu "yenilenme" özelliği nedeniyle bilime güvenmeliyiz. İzah edelim:

Genel olarak, fosiller üzerinden ilerleyeceksek, bilmemiz gereken şey, yer kabuğunda derinlere indikçe, zamanda geriye gittiğimizdir. Çünkü ilk fosilleşen kemikler, yer katmanlarının en altında yer alır, fosilleşmenin gerçekleşmesinden sonra günümüze kadar, o katmanın üzerine birçok yer katmanı oluşmuştur. Bu sebeple derinlerden yüzeye yaklaştıkça, zamanda yolculuk yapıp geçmişten günümüze ulaşırız. Bugünün kemikleri de, geleceğin yeryüzü için derin katmanlarda yer alacaktır. Bunu bilmekte fayda var. Ayrıca arkeoloji, paleontoloji ve paleoantropoloji son derece yavaş ilerleyen, sonuçların çok uzun sürelerde alınabildiği bilim dallarıdır. Filmlerden veya çeşitli kaynaklardan sanıyoruz izlemişsinizdir, ancak devasa bir dinozorun kemikleri veya antik bir buluntunun yeryüzüne çıkarılabilmesi için diş fırçalarına benzer çok ufak ve yapıya zarar vermeyecek aletlerle, milim milim kazmak gerekmektedir.

Çok yavaş ilerlemek zorundalar, çünkü fosiller çok hassastırlar ve kolayca dağılabilirler. Üstelik sadece kazı işleri de değil; fosiller çıkartıldıktan sonra laboratuvarlara taşınması, onlarca farklı test ve analizden geçirilmeleri, test sonuçlarının başka bilim insanlarınca tekrarlanıp onaylanması süreci oldukça sancılıdır. Bu da, bilim insanları olarak bizlerin evrimsel kanıtlara ulaşma hızımızı düşürmektedir. Bu sebeple muhtemelen gezegenimiz içerisinde bulunabilecek fosillerin milyonda birine bile henüz ulaşabilmiş değiliz. Orada bir yerlerde, sayısız fosil yüzeye çıkmayı bekliyor. Ancak bu, elbette evrimsel analiz açısından çok büyük bir dert değildir, çünkü eldeki verilerle dahi sayısız türün evrimi kolaylıkla ispat edilebilmekte, bilip bilebileceğiniz neredeyse her türün evrimsel geçmişine dair iyi kötü bazı fosil izleri elimizde bulunmaktadır. Kimi zaman bu fosiller eksiksiz geçişleri göstermekteyken, kimi zaman aradaki bazı basamaklar henüz keşfedilmemiş olabilir. Ancak bu ikinci gruptaki evrimsel örnekler dahi, aradaki evrimsel geçişi (eksikliklerden ötürü biraz sıçramaları olsa bile) net bir biçimde gözler önüne sermektedir. Kısaca evrim, aklınıza gelebilecek her tür ve bu türlerin atalarına ait fosil kayıtlarıyla gösterilebilmektedir. Hele ki söz konusu tür grubu insansılar, yani günümüz modern insanları ve atalarıysa...

2019'un başında yeni mobil uygulamamızı heyecanla duyurmuştuk ve sizlerden de çok güzel geri dönüşler almıştık. O zamandan beri gösterdiğiniz güzel destek ve gönderdiğiniz harika geri bildirimler için çok teşekkürler!

Ne yazık ki mobil uygulamanın sitemizden bağımsız olmasından ötürü ve bizim sitemiz "tamamlanmış bir proje" olmak yerine, "durmaksızın gelişen, yaşayan, evrimleşen bir site" konumunda olduğu için, bir yandan sitemizi ulaştırmak istediğimiz noktaya yönelik durmaksızın geliştirirken (ve eskiden var olan parçaları da sürekli değiştirirken), diğer yandan siteden büyük oranda bağımsız çalışan mobil uygulamamızı, yaptığımız işlerin büyüklüğüne kıyasla pratik olarak var olmama noktasında olan iş gücümüz ve maddi gücümüz dolayısıyla eş zamanlı bir şekilde sürdürmemiz giderek imkânsızlaştı. Çünkü sitede yaptığımız her değişikliğin mobil uygulamada yeniden yapılması gerekiyordu ve bizim ekibimizde mobil uygulamamızla ilgilenebilecek şu anda kimse yok.

Ekim-Kasım 2014 aylarında o kadar fazla ve o kadar kaliteli bilim kurgu filmleri çıktı ki, hepsine yetişip kapsamlı analizler yapmamız oldukça güç oluyor. Yıldızlararası (Interstellar) için yazdığımız detaylı analiz, sadece birkaç haftada binlerce defa paylaşıldı ve hatta StumbleUpon'da da karşımıza çıkan bir içerik haline geldi. Ancak Yıldızlararası'nın etkisine kapılıp, bilim kurgunun bir diğer önemli eserini es geçmemek gerekiyor: dilimize tuhaf bir şekilde Evrim olarak çevrilmiş olan, aslında "üstünlük, aşkınlık" anlamına gelen, orijinal adı Transcendence...

Yıldızlararası bizi Evren'in ve modern fiziğin sınırlarına götürürken, Transcendence bizleri beynimizin müthiş dünyasına çekiyor, nanoteknolojiden gücünü alan yapay zekanın gelecekte ne seviyeye gelebileceğine dair net bir görüntü sunuyor. Tıpkı Yıldızlararası gibi, Transcendence da çok uzak olmayan bir gelecekte geçiyor. Peki filmde gösterilenler ne kadar gerçekçi? Yapay Zeka gerçekten bu kadar zincirlerini kırıp, sınır tanımaz hale gelebilir mi? Beynimizi bir makinaya indirgemek mümkün mü? Anılarımız, bir USB bellek ile kıyaslanabilir özellikte midir? Nanoteknoloji, hiper-hızlı kendi kendini yenileme ve hiper-hızlı kendi kendine organizasyon gibi teknolojileri mümkün kılabilir mi? Kuantum bilgisayarlar, bugüne kadar var olmuş bütün insanların toplam zekasından kat kat daha zeki hale gelebilir mi? Bir makina hissedebilir, şahsi emellerine göre tercihlerde bulunabilir, duygulara sahip olabilir, insanları kontrol edebilir ve hepsinden önemlisi, kendine ait bir "benliğe" sahip olabilir mi? Bu yazımızda bu sorulara değinecek ve modern bilimin ışığında bazı bilgiler vereceğiz. 

Satürn'ün en büyük uydusu Titan, özellikle Dünya'nınkine benzer şekilde nitrojenden oluşan ancak önemli konsantrasyonlarda metan ve etan içeren yoğun bir atmosfere sahip olan yapısı ile Güneş sistemimizin önemli uyduları arasındadır. Hidrokarbon açısından zengin bir yüzeyle birleşen bu atmosferik bileşim, Titan'ı bilimsel keşifler için önemli bir hedef hâline getirmektedir.

Titan'ın yoğun atmosferi, bu zamana kadar yüzeyinin çoğunun doğrudan gözlemlenmesini engellemiştir ve NASA'nın Cassini-Huygens gibi misyonlarını bu uydunun gizemlerini açığa çıkarmaya teşvik etmiştir. Bu görevler tarafından toplanan veriler sayesinde Titan'ın manzarası; denizler, göller, nehirler ve rüzgârın etkisiyle şekillenen geniş kum tepeleriyle karakterize edilen, hepsi aktif bir jeolojik ve hidrolojik sistemin göstergesi olan çeşitli arazileri ortaya çıkarmıştır.

Fazla düşünmenize mahal bırakmadan karmaşa, kargaşa, keşmekeş vs. diyebilirim. Ortaçağ da para ekonomisinin gelişmediğini ve ortaçağın tarıma muhtaç bir toplum olduğunu gözden kaçırmazsak toplumsal olduğu gibi ekonomik de birtakım sıkıntılara yol açacağı aşikârdır. Tabii dua edenler dediğimiz “ruhban” sınıfımız ya da koruyanlar -sözde- olarak adını andığımız “baronlar” sınıfımız bizleri şaşırtıp eline kazma küreği alıp güneşin alnında tarla sürmeye kalkmazlarsa… Sürülecek toprak olduğu ya da havanın ürün elde etmeye elverişli olduğu bir ortamda kiliselerin ya da malikânelerin pencerelerinden boş tarlalara bakıp karın ağrısından ya da açlıktan kıvranan insanlar tahayyül ettikçe anlaşılması çokta güç olmayan bir ironi içinde buluyorum kendimi. Bu naif bir o kadar da zarif olan iki zümremizin çalışmasını beklemek ahmaklık olurdu sanırım. Ruhbanları ele alacak olursak, nefes gücüyle çalışan biri için bir de üstüne sert ve inatçı toprağa kazma sallamanın ne kadar zor olabileceğini tahmin edebiliyorum. Kendisini gibi asillerden olan bir sınıfın belirli mekânlarda bir şeyler fısıldayıp durmaları karşılığında karınlarını doyurmada kendilerine hizmet edecek olanlar da herhalde baron (soylu) takımımız değildir. Tohumlar kendiliğinden yere düşse ve tam zamanında yağmur yağsa her şey ne kadar da kolay olurdu.

Elde ettiği ürünün yarısını toprağını kiraladığı beyine verip, kalan üründen bir kısmını ondalık vergisi olarak kiliseye -zorla- bağışlayıp kalan ürünün bir kısmını da gelecek sene ekmek için ayırıp ondan da artan ürünle -artmışsa- karnını doyurmaya çalışan “çalışanlar” grubumuzun bu kadar önemli olabileceğini tahmin etmemiştim. Toplumun 2/3’ünü oluşturan bu grubumuzun karın tokluğuna çalıştığını herhalde anlamışsınızdır. Bey’in yüklediği angaryalara gelecek olursak vergi olarak vermek zorunda olduğu ürünü bir de senyörünün ambarına taşıması ve aynı zamanda ona ev işlerinde yardım etmesini de eklersek çiftçi arkadaşımızın kölelikten tek farkının isminin olduğunu söyleyebiliriz. Güneşin doğuşuyla kalkıp gün boyu çalıştıktan sonra güneşin batışıyla yatan arkadaşların başka arkadaşlar edinmesi de olanaksızdı. Görüp bildiği ya da tanıyıp tanıyacağı kişi sayısı kendi köyüyle sınırlıydı. Bazıları kralının kim olduğunu dahi bilmeden ölüyordu ve zaten bilmesine de gerek yoktu onun için başındaki senyörü bilmesi kâfiydi.