Alkol; neredeyse insanlık tarihi kadar eskidir. Sakinleştirici ("sedatif"), aşırı mutluluk verici ("öforik"), uyuşturucu ("narkotik") ve tedavi edici ("terapötik") yönleriyle, yüzyıllardır insanların yaygın olarak kullanageldikleri maddelerden biridir. Tarih boyunca alkol, keyif verici etkisi dolayısıyla insanların duygu durumunu değiştirerek rekreasyonel amaçlarla, ilkel çağlarda dini amaçlarla ve Orta Çağ'da "hayat iksiri" olarak görülüp terapötik amaçlarla tüketilmiştir. Zaman içerisinde alkol, toplumların kural ve kabullerine bağlı olarak teşvik edilmiş, kısıtlanmış veya yasaklanmıştır (örneğin İslam dininde haram kılınmış olması gibi). Kültürün evrimi, alkol kullanımına yönelik bakış açıları ve uygulamalarını da zamanla değiştirmiştir.

Aslında alkol tüketimi Homo sapiens türünde başlamamıştır; insanın ataları ve özellikle de primatlar içerisindeki sayısız kuzeni, dallarından düştükten sonra bakterilerce fermente edilmiş meyveleri tüketerek vücutlarına alkol almışlardır (ve alkolün fizyolojik etkilerini deneyimlemişlerdir). İnsanlar arasında kontrollü alkol üretimi ise; tahıl, meyve suyu ve bal gibi çeşitli kaynakların fermentasyon yoluyla alkole dönüştürülmeleri sonucu elde edilmeleriyle başlamış ve Sanayi Devrimi'nden günümüze artan bir ivmeyle devam etmiştir.

Ad hominem argümanları, doğrudan bir argüman yerine, argümanın kaynağı olan birey veya gruplara yönelik kişisel ve dolaylı bir saldırı yapıldığında meydana gelir. Basit bir alaycı isim takmaktan, daha karmaşık retorik tekniklerine kadar uzanan birçok türü vardır. Bu çerçevede bir ad hominem argümanı örneği, bir kimsenin dikkat çektiği bir noktayı düzgünce ele alıp cevap vermek yerine bu kimseye küfretmeyi veya içinde bulunulan siyasi/ekonomik duruma yönelik bir eleştiri getirildiğinde bu eleştirilerin hangi lobinin etkisiyle ortaya çıktığını sormayı içerir.

Ad hominem argümanlar, çeşitli alanlarda yürütülen resmi ve gayri resmi tartışmalarda yaygın şekilde kullanılmaktadır ve bu nedenle anlaşılması son derece önemlidir. Makalemizde ad hominem argümanları ve türleri hakkında daha fazla bilgi edinecek, bu argümanlara düzgün bir şekilde cevap vermek için neler yapabileceğinizi göreceksiniz.

Hücreden hücreye iletişim sinaps adı verilen özelleşmiş bölgelerde gerçekleşir. Sinapslar iletim (transmisyon) için kullandıkları mekanizmaya göre iki ana sınıfa ayrılır: kimyasal ve elektriksel.

Kimyasal iletim genellikle nörotransmitter (sinir iletici) içeren keseciklerin kalsiyuma bağımlı bir süreç ile hücre membranı ile birleşmesini ve takiben presinaptik hücreden postsinaptik hücre üzerindeki belirli reseptörlere etki etmek üzere serbest bırakılan transmitter maddenin hücre dışına atılmasını (eksositozunu) içerir.

Böcekler derin deniz dipleri hariç neredeyse her habitattan rapor edilmişlerdir. Çoğu türü karasal olmasına karşın, birçoğu da yetişkin veya larval evrelerinde tatlı sularda ya da tuzlu su bataklıklarında yaşarlar. Az sayıda tür (okyanus koşucuları Holobates cinsinin tümü) açık okyanus yüzey suları üzerinde yaşayabilmesine karşın şaşırtıcı bir şekilde yetişkin böcekler okyanuslara uyum sağlamayı başaramamıştır. Muhtemelen yüksek basınçta su geçiren ve kırılgan olan dış iskeletleri okyanuslarda uyum başarısı sağlayamamıştır. Bu başarıyı sağlayanlar da zaten artık ''böcek'' değildir. Bu sınıfta yaklaşık 29 takım, 949 aile ve 1.1 milyon böcek türü tanımlanmış, büyük olasılıkla bu sayının en az 3 katı daha tanımlanmayı beklemektedir. Benzer bir şekilde şimdilik 95 milyon böcek türünün fosillerde de mevcut olduğu sanılmaktadır. Örneğin Meganeuropsis permiana 245 milyon yıl önce yaşamış, 71 cm'lik kanat açıklığı ile şimdiye kadarki bulunan en büyük böcektir. Aslında böcekler, uçma ilk evrimleştiğinde başka hiçbir organizma tarafından yaşam şekli olarak kullanılmamaktaydı. Bu nedenle rekabete girebilecek başka hayvan grupları olmadığından uyumsal başarıları da engellenememiştir. Birtakım amfibiler dışında Dünya'da onları eleyebilecek başka bir tür yoktu. Böylece sayıları artmış ve yanında bitkilerin çeşitliliğini getirmiştir.

Yusufçuklar ve kızböcekleri, bilinen en eski böcek takımları arasında yer alır. Kanat açıklıkları 19 cm'ye ulaşabilen bu hayvanlar genellikle suya yakın yerlerde yaşayan, uçarken başka böcekleri avlayan birer yırtıcıdır. Boyları 25 cm'yi bulan en iri türlerden bazıları küçük kuşları ve sürüngenleri de avlar. Örneğin Mavi yusufçuk (Pachydiplax longipennis) birlikte veya ayrı ayrı çırpabildiği büyük çifte kanatlarıyla ileri ya da geri uçabilir, havada asılı kalabilir. Şafak yusufçuğu (Trithemis aurora) da etçil beslenmeye uygun ağız yapısına sahiptir. Termit ve hamamböcekleri avlanamaz. Hamamböcekleri genelde çürümüş bitki artıklarıyla, memelilerin ve kuşların artıklarını yer. Termitler ise ölü ağaçlarla beslenir. Besinlerin dönüşümünü sağlamakla birlikte, kentsel yaşam alanlarında binalara zarar verir. Çekirgeler ve ağustosböcekleri ise omnivordur (hepçildir). Bedeninin geri kalanını hareket ettirmeden kafasını çevirebilen tek böcek de peygamberdevesidir (Mantis takımı). Avcı böcekler dışında bokböcekleri gibi detritivor olan böcekler de ekosistemdeki kimyasalların yeniden döngüye katılmasında önemlidirler. Bazı böcekler, bitkilerin ya da hayvanların iç parazitidir. Diğerleri konağın kanını emer ya da yüzeyindeki dokuları tüketirler. Tüm böcek türlerinin yaklaşık %20'si parazitoiddir.

Sindirim, gıdaların mekanik ve enzimatik olarak parçalanarak, kan dolaşımınca emilebilecek maddelere dönüştürülmesi sürecidir. Gıda, emilmeden önce sindirilmesi gereken üç makro besin içerir: yağlar, karbonhidratlar ve proteinler. Sindirim süreci boyunca, bu makro besinler bağırsak epitelini geçebilecek ve vücutta kullanılmak üzere kan dolaşımına girebilecek moleküllere ayrılır.

Tüm canlı organizmalar hayatta kalmak için besin maddelerine ihtiyaç duyar. Bitkiler besin maddelerini köklerinden ve hücresel işlev için gerekli enerji moleküllerini fotosentez süreciyle elde edebilirken, hayvanlar besin maddelerini diğer organizmaları tüketerek elde ederler. Hücresel düzeyde, hayvan fonksiyonu için gerekli biyolojik moleküller amino asitler, lipid molekülleri, nükleotidler ve basit şekerlerdir. Ancak tüketilen gıdalar protein, yağ ve kompleks karbonhidratlardan oluşur. Hayvanların, bu makromolekülleri hücresel işlevlerini sürdürmek için gerekli olan basit moleküllere dönüştürmesi gerekir. İşte bu nedenle sindirim sisteminin işlevi, yediğiniz gıdaları parçalamak, besinlerini serbest bırakmak ve bu besinleri vücuda emmektir. İnce bağırsak, sindirimin çoğunun gerçekleştiği ve salınan besinlerin çoğunun kana veya lenflere emildiği sistemin ana aktörü olmasına rağmen, sindirim sistemi organlarının her biri bu sürece hayati bir katkıda bulunur.

Morötesi facia, genellikle ciltle ilgili olarak kullanılan bir terimdir ve aşırı miktarda morötesi (UV) ışınlarına maruz kalmanın cilt üzerinde olumsuz etkilerini ifade eder. Bu facianın cilt sağlığına olan etkileri önemli ve ciddi olabilir. İşte bu konuda biraz daha detaylı bir metin:

Morötesi (UV) facia, güneşin ultraviyole ışınlarına aşırı derecede maruz kalmanın neden olduğu cilt hasarı ve sağlık sorunlarıdır. UV ışınları, insan cildine zarar verebilen üç farklı türde gelir: UVA, UVB ve UVC. UVA ışınları, cilt yaşlanmasına ve kırışıklıklara neden olabilirken, UVB ışınları cilt yanıklarına ve kansere yol açabilir. UVC ışınları ise genellikle atmosferde emilir ve genellikle cilt sağlığı üzerinde doğrudan etkisi bulunmaz.

Canlı organizmalarda bazı hücreler, diğer hücreleri zalimce silip süpürür.^[1] Bu "hücresel yamyamlık" yaygın, doğal bir süreçtir: Vücudunuzdaki beyaz kan hücreleri tam şu anda milyonlarca yaşlı kırmızı kan hücresini tüketiyor. ABD Ulusal Bilimler Akademisi Bildiriler Kitabı'nda yayınlanan yeni araştırma, bu tür "yamyamlık" davranışlarını teşvik etmek için bir grup genin kullanılmasının yeni bir kanser immünoterapisi geliştirebileceğini öne sürüyor.^[2]

Bu fikir, yeni makalenin kıdemli yazarı biyolog Denise J. Montell ve meslektaşlarının, hücrelerin sindirmeye çalıştıkları şeyleri sarmasına yardımcı olan Rac ailesindeki hiperaktif gen formlarının meyve sineği embriyolarında doku ölümüne neden olduğunu fark etmesiyle doğdu. Montell değiştirilen genlerin, hücrelerin "komşularını" tüketmesine neden olduğunu söylüyor. Bu genlerin RAC adında insanlara özgü versiyonları mevcut; Montell ise bunların, Santa Barbara'daki Kaliforniya Üniversitesi'nde çalışan yeni meslektaşı Meghan Morrissey'e kanser CAR-M immünoterapisi konusundaki çalışmalarında yardımcı olup olamayacaklarını merak etti.

Glikojen depo hastalıkları, karaciğerde glikojenin glikoza metabolize edilememesi sonucu oluşan kalıtsal bir hastalıktır. Bu hastalıklar, karaciğerdeki glikoz metabolizmasını sağlayan enzimlerin eksikliği veya taşıyıcıların anormalliği sonucunda oluşmaktadır. Çoğunluğu otozomal resesif olarak aktarılan 12 farklı tipi olduğu belirtilmektedir. En sık ortaya çıkan tipi, glikoz 6 fosfataz enziminin eksikliğine bağlı olarak oluşan Tip I glikojen depo hastalığıdır.

Glikojen depo hastalığının birçok alt türü mevcuttur. En çok rastlanan alt türü ise tip I'dir. Tip I'in en çok görülen alt türü ise tip Ia'dır. GSD hastalarının %80'ini oluşturur. GSD hastalığına sebep olan genler G6PC ve SLC37A4'te bulunan varyasyonlar sonucunda oluşur. G6PC geninde meydana gelen varyasyon tip 1a hastalığına sebep olurken, SLC37A4 ise tip 1b'ye sebebiyet vermektedir. Bu iki gende üretilen proteinler normal şartlar altında glikoz-6-fosfat adı verilen molekülü parçalamak için birlikte çalışırlar. Bu sayede de glikojen glikoza parçalanabilir ve vücut tarafından kullanılabileceği birincil enerji formuna dönüşebilir. Bu iki gende meydana gelen varyasyonlar, glikoz 6 fosfatın etkili bir şekilde parçalanmasını önler. Glikoz 6 fosfat glikoza ayrılamadığı için glikojene ve yağa dönüştürülür ve hücre içinde depolanır. Bir hücre içinde depolanan çok fazla glikojen ve yağ vücutta toksin bir etkiye sebep olur. Bu etkiler karaciğer ve böbrek gibi organlara ve dokulara zarar verir ve böylece GSD belirtileri ortaya çıkmış olur.

Her organizma, kendi sinir sistemi tarafından alınıp işlenen bilgilerin tamamından oluşan bir dünyada yaşar (Dangles et al. 2009). “Umwelt” terimi, 1909’da Jakob von Uexküll tarafından, algılanan dünyayı tanımlamak amacıyla türetilmiştir (Rüting 2004, Shettleworth 1998). Umwelt, her organizma için farklıdır, dolayısıyla başka bir organizmanın dünyayı nasıl algıladığını tamamen anlayabilmemiz çok zordur. Bu açmaz, yıllar boyunca hem filozofların (Nagel 1974) hem de biyologların (Griffin 1958) ilgisini çekmiştir. Algı sistemlerinin gelişiminin hayvanın gelişimiyle paralellik göstermesi gayet normal bir durumdur. Bu durum organizmanın yaşamı boyunca içinde bulunduğu “umwelt”in (algılanan çevrenin) sıkça değiştiği anlamına gelir (Dangles et al. 2009).

Duyusal ekoloji alanı, hayvanların çevrelerinde neleri algıladıklarını ve bunun çevre ile olan etkileşimlerine nasıl etki edeceğini anlamak amacıyla onların algı sistemleri üzerine yapılan araştırmalara dayanmaktadır (Dangles et al. 2009). Bu algısal dünya, her ne kadar herhangi bir zamanda hayvanın sinir sisteminin iç dinamiklerinden etkileniyor olsa da belli bir organizmanın sahip olduğu algılara yüksek oranda bağımlıdır.

Ortaçağ'ın Avrupa ve Batı için bir duraklama dönemi olduğunu biliyoruz. Skolastik düşüncenin olumsuz etkileri, uluslararası çapta salgın hastalıklar vb. olumsuz olgularla birlikte Avrupa biliminin geriye gittiği sırada Türkiye coğrafyasına çok yakın bir yerde Arap yarımadasında işler Avrupa'nın tam tersi yönünde ilerledi. İslam medeniyetinin altın çağını yaşadığı bu zamanları Türkiye'ye ve dünyaya tanıtan isimlerden biri de Cumhurbaşkanlığı kararıyla adı 2019 yılına verilen Fuat Sezgin'dir. Aynı zamanda Fuat Sezgin'in ismi Uludağ Üniversitesi Fuat Sezgin Merkez Kütüphanesi'nde bugün hala yaşatılıyor.^[1]

24 Ekim 1924 tarihinde Bitlis'te dünyaya gelen Fuat Sezgin'in ataları uzun yıllar Osmanlı İmparatorluğu'nda Şirvan beyleri(imtiyazlı Doğu Anadolu eyaletinin beyleri) olarak görev yapmışlardır.^[2]

Dünya’nın 4’te 3’ünün su olduğu söylenmektedir aslında bilimsel bir ifade olarak görülen bu ifade hatalıdır. Dünya üzerindeki bütün sular küre haline getirilseydi dünyanın yarı çapı kadar çapı bile olamazdı. Dünya yüzeyinin 4’te 3’ü su ile kaplıdır. Bu tabire doğru denilebilir. Suyumuzun büyük bir kısmını tuzlu su oluşturmaktadır. 1,3 milyar km küp sudan bahsediyoruz. Ve bu suyun sadece yüzde iki buçuğu tatlı sudur. Bu tatlı suyun da sadece 5’te biri içilebilir özellik göstermektedir. Geri kalan su buzullarda ya da ulaşılamayacak yerde. Dünya üzerindeki bu kadar az tatlı su varken biz suyun büyük bir kısmını kirletiyor ve su israfına devam ediyoruz. Küresel sıcaklıktan dolayı atmosferden buharlaşan su miktarı artmaktadır. Evet mevcut durumda bu durumun tatlı suyu arttırması gerekmektedir. Fakat küresel iklim değişikliği yüzünden akan yağmurların çok büyük bir kısmı okyanuslara yağmakta. Karalara yağan yağmur miktarı gittikçe azalıyor. Zaten buzulların erimesinden dolayı artan okyanus seviyesi bu durumdan dolayı daha da artmakta. Şu an güvende olabiliriz fakat önümüzdeki 30 senede olacak olaylar hem ekolojik denge hem de kıtalar için hiç iyi olmayacak. Okyanus seviyelerinin artmasının sonuçları baya geniş bir yelpazeyi kapsamakta. Ama buna verilebilecek en iyi örnek karaların bir kısmının haritadan silineceği demek doğru olabilir. Bu 30 sene içerisinde ya deniz seviyesini düşürecek bir şey bulunmalı ya da bu sonuçlara sebep olan faktörlerin azaltılması gerekmekte. Gelişen teknoloji yüzünden 2. Tercih insanlık için sıkıntılı ve ağrılı bir süreç olacaktır. Şu an azalan su kaynaklarını arttırmak en mantıklı senaryo olabilir. En gelişmiş teknoloji ile 100.000 kişinin elektriği ile ortalama o kadar kişiye su arıtımı sağlanabilmekte. Enerji kıtlığında yaşadığımız ve zaten enerji üretmek için fosil yakıtları aşırı aktif olarak kullandığımız bir ortamda bu durum ekolojik dengeye büyük bir zarar, küresel ısınmaya ise büyük bir artış katacaktır. Bu maliyetin düşürülmesi gerekmektedir. Bu senaryo önümüzdeki 20-30 yıl için gerekli olamayabilir ama sonraki nesillerin sulu bir hayat yaşanması isteniyorsa bu konuda çalışmaların arttırılması gerekmektedir ve bu konuda çalışmalar ve AR-GE çalışmalar yapması gereken ülkeler arasında maalesef başı çekmekteyiz. Evet Türkiye su kıtlığı çekmeye başladı. NASA’nın yer altı su miktarını paylaştığı haritada Türkiye’nin yer altı su kaynağının oldukça azaldığının ve bu durumun ileride yıkıcı etkilere sebep olacağı bariz belli olmaktadır. Şu an sandalyelerinde oturup sonraki seçimi ve doların yükselmesini engellemek için günü kurtarma çalışmaları yapan siyasilerin bilime ve eğitime verdiği önem ülkeden kaçan doktorlardan, KPSS sınavından hatta direk olarak eğitim sisteminden belli olmaktadır. Eğitimin çöküşü diğer alanlarda da yıkıcı etkilere sebep olacaktır. Bina dikip zaten az olan kaynakları mega yapılar arzularını dindirip gövde gösterileri yapmaya çalışan devletin bu paranın çok küçük bir kısmını eğitime yatırması belki de şu anda yaşadığımız birçok durumu engelleyebilirdi. Zamanımız azalıyor. Suyumuz her geçen gün azalıyor ve İstanbul gibi büyük şehirlerin su kaynakları şimdiden kurumaya başladı. Eğer bu senaryolar engellenemezse değişmekte olan dünya düzeninde Türkiye ya tarih sayfalarında yok olacak ya da susuzluk, kötü ekonomi, kötü eğitim ve fakir bir halkın yaşadığı güçsüz bir ülke konumuna düşecek. Su içinde yüzen bir gezegende su kıtlığı çekmek üzereyiz ve bu durum gittikçe daha büyük bir tehlike oluşturuyor. Özellikle Türkiye için. Bu deneme yazısına su kıtlığı ile girmiş olsak ta ülkemizin gidişatı hiç iyiye gitmemekte. Eğitimin şu anki durumu zaten şimdiden birkaç nesili bozdu bile. Zaman yavaş yavaş akıyor ve bu durum böyle ilerledikçe sadece Türkiye için değil bütün insanlık ve canlılar için büyük bir tehlike kapıya dayanmış olacak.

“Türk halkı değişmedikçe siyasiler, yönetimler, sistemler değişmiş ne yazar!”