Geride bıraktığımız birkaç senede birçok üst düzey bilim insanı mikrofonları ellerine alarak filozofinin değerini küçümsemeye çalışmışlardır. Stephen Hawking, Lawrence Krauss, Neil deGrasse Tyson bunlardan sadece birkaçıdır. Dengeyi biraz sağlamak adına, filozof ve fizikçi Wayne Myrvold bazı fizikçilerden, filozofların onlara nasıl faydalı olduğunu anlatmalarını istemiştir. Onlardan birisi de Sean Carroll'dır. Bu yazı, Dr. Carroll'ın felsefenin modern zamanlarda işlevini yitirdiğini düşünen bilim insanlarına cevabıdır.

Kabaca baktığımızda, fizikçilerin felsefeye karşı 3 farklı tembel eleştiri getirdiğini görürüz. Bunlardan birisi tamamen budalacadır, birisi can sıkıcı derece rahatsız edicidir, diğeri ise fazlasıyla üzücüdür.

Felsefe, hakkında en fazla yanlış anlaşılmanın olduğu alanlardan biridir. Özellikle günümüzde felsefenin prestiji gerek akademisyenlerin genel kitleye erişmekle uğraşmaması, gerekse felsefe dışından eleştirmenlerin söyledikleri nedeniyle zedelenmektedir. Bu yazıda felsefeye dair bazı yanlış anlaşılmaları açıklığa kavuşturmanın yanı sıra alana yeni girecek kişiler için de felsefeyi tanıtmayı umuyoruz. İlk olarak felsefenin ne olduğundan ve bilimle arasındaki farklardan bahsedeceğiz. Sonra felsefenin gerekli olmadığı yönündeki meydan okumalara karşı felsefenin gerekliliğini savunan üç argüman öne süreceğiz. Felsefenin yöntemsel araçlarından ve çeşitli alt dallarının neler olduğundan bahsettikten sonra da yazımızı alana girecek kişiler için okuma önerileri vererek noktalayacağız.

Felsefe nedir? Bu soruya pek çoğumuzu tatmin etmeyecek basit bir cevap verebiliriz: Felsefe felsefecilerin/filozofların (iki kelimeyi eş anlamlı olarak kullanacağız) yaptığı şeydir. Ama bu cevap bize felsefenin ne olduğu hakkında değil, kim tarafından yapıldığı hakkında bilgi verir. Dahası felsefecinin ne yaptığı sorusunu da yanıtsız bırakır. O zaman daha iyi bir cevap verebilmemiz için önce felsefecinin ne yaptığı sorusu hakkında düşünmeliyiz. 

Dünyamız, insan faaliyetleri sonucu hızla değişen karmaşık bir ekosistemdir. Bu değişimler, kirlilik, iklim değişikliği ve habitat tahribatı gibi birçok çevresel soruna yol açmaktadır. Bu sorunlar, biyolojik çeşitliliği azaltmakta, ekosistem işlevlerini bozmakta ve insan sağlığını tehdit etmektedir.

Şimdi burada hücresinin ortasında genetik materyal bulunduran kapalı bir kompartıman kimde bulunur diye sorsak, herkesin aklına ökaryot bir hücre gelir. Fakat ikinci bir olasılık olabilir mi?

Science dergisinde yayınlanan bir makaleye göre Pseudomonas chlororaphis bakterisini enfekte eden faj 201φ2-1'ın hayat döngüsünün bir kısmı bakterinin ortasında çekirdek benzeri bir kompartımanı oluşturmayı içeriyor.

Beyin cerrahisi 21 Haziran 2014 tarihinde öğleden sonra başlayıp bir sonraki gün Karayip Şafaköncesi’ne (Ç.N. Bir festival günü) kadar uzamıştı. Öğleden sonra anestezinin etkisi geçince beyin cerrahı içeri girdi, metal çerçeveli gözlüğünü çıkardı, incelemesi için bandajlar içindeki hastasının önünde tuttu. “Bunun adı ne?” diye sordu.

Phil Kennedy kısa bir süre gözlüğe baktı. Sonra bakışları önce tavana, sonra televizyona döndü. Bir süre “G… gü…gü…güö”, diye kekeledi. “…Güöö…güöö…göö”.

Tamamen kör olduğunuzu; ama yine de görebildiğinizi düşünün. İmkânsız gibi mi geliyor? Aslında bu mümkün. Birkaç yıl önce, bir adam -ona Barry diyelim- arka arkaya iki inme geçiriyor. Bu inmelerin sonucunda da Barry tamamen kör kalıyor ve ancak bir değnek yardımıyla yürüyebilecek duruma geliyor.

Kör görüş, hiçbir şey göremediklerini düşünen ve buna inanan (yani bilişsel olarak kör) bireylerin beyinlerindeki belirli görsel bölgelerin düzgün çalışıyor olmasından ötürü, görüş ile ilişkilendirilen belirli farkındalıklara sahip olabilmeleri durumudur.^[1] Yani bu kişiler, tıpkı kör bireyler gibi hiçbir şey göremezler; ancak beyinleri görsel verinin dikkate değer bir kısmını işlediği için, onlara baktıkları şeylerle ilgili sorular sorulduğunda, belli soruları doğru bir şekilde cevaplandırabilirler.

Sindirim, gıdaların mekanik ve enzimatik olarak parçalanarak, kan dolaşımınca emilebilecek maddelere dönüştürülmesi sürecidir. Gıda, emilmeden önce sindirilmesi gereken üç makro besin içerir: yağlar, karbonhidratlar ve proteinler. Sindirim süreci boyunca, bu makro besinler bağırsak epitelini geçebilecek ve vücutta kullanılmak üzere kan dolaşımına girebilecek moleküllere ayrılır.

Tüm canlı organizmalar hayatta kalmak için besin maddelerine ihtiyaç duyar. Bitkiler besin maddelerini köklerinden ve hücresel işlev için gerekli enerji moleküllerini fotosentez süreciyle elde edebilirken, hayvanlar besin maddelerini diğer organizmaları tüketerek elde ederler. Hücresel düzeyde, hayvan fonksiyonu için gerekli biyolojik moleküller amino asitler, lipid molekülleri, nükleotidler ve basit şekerlerdir. Ancak tüketilen gıdalar protein, yağ ve kompleks karbonhidratlardan oluşur. Hayvanların, bu makromolekülleri hücresel işlevlerini sürdürmek için gerekli olan basit moleküllere dönüştürmesi gerekir. İşte bu nedenle sindirim sisteminin işlevi, yediğiniz gıdaları parçalamak, besinlerini serbest bırakmak ve bu besinleri vücuda emmektir. İnce bağırsak, sindirimin çoğunun gerçekleştiği ve salınan besinlerin çoğunun kana veya lenflere emildiği sistemin ana aktörü olmasına rağmen, sindirim sistemi organlarının her biri bu sürece hayati bir katkıda bulunur.

Morötesi facia, genellikle ciltle ilgili olarak kullanılan bir terimdir ve aşırı miktarda morötesi (UV) ışınlarına maruz kalmanın cilt üzerinde olumsuz etkilerini ifade eder. Bu facianın cilt sağlığına olan etkileri önemli ve ciddi olabilir. İşte bu konuda biraz daha detaylı bir metin:

Morötesi (UV) facia, güneşin ultraviyole ışınlarına aşırı derecede maruz kalmanın neden olduğu cilt hasarı ve sağlık sorunlarıdır. UV ışınları, insan cildine zarar verebilen üç farklı türde gelir: UVA, UVB ve UVC. UVA ışınları, cilt yaşlanmasına ve kırışıklıklara neden olabilirken, UVB ışınları cilt yanıklarına ve kansere yol açabilir. UVC ışınları ise genellikle atmosferde emilir ve genellikle cilt sağlığı üzerinde doğrudan etkisi bulunmaz.