Bir önceki yazımızda, insanların kendi kendilerine zarar verme davranışlarını incelemiş, bunu önlemek için neler yapabileceğimize bakmıştık. Bu yazıda ise intihar kavramına odaklanacağız. Çünkü insanın ruhsallığı yaşam dürtüsüne yaklaştıkça kurucu, uzaklaştıkça ise yıkıcı bir hal alabilir. Hangisine daha yakın olacağımızı ise erken çocukluk döneminde kurduğumuz ilişkiler, mizacımız, genetik yatkınlarımız ve travmatik deneyimlere verdiğimiz ruhsal tepkilerin tümü belirler. Akılda tutulmalıdır ki, yaşam ve ölüm dürtüsü sadece bir ucunda durabileceğimiz, katı ve değişmez ruh halleri değildir. Hayatımız bu iki dürtü arasında salınarak geçer. Ancak, intihar (özkıyım) kişinin benliğine yönelmiş olan ölüm dürtüsünün serbest kalarak, maskelerinden arınarak bütün şiddetiyle karşımızda durduğu zorlu bir ruh halidir.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün yapmış olduğu açıklamalara göre, her yıl intihar nedeniyle 800 bin insan hayatını kaybediyor. Dünyada her 40 saniyede bir kişi hayatına son veriyor ve her 20 intihar teşebbüsünden biri ölümle sonuçlanıyor.

Pozitif bilimlerde araştırmanın güzel tarafı, bir gizemi çözmekten çok, o gizemin kendisi olmaktadır. Gizli olan bir şey açığa çıktığında artık, çekiciliğini yitirir. Öte yandan mitokondri, hem ökaryotik hücreler için enerji üretme mekanizması olarak, hem de ökaryotik hücreye evrimleşmedeki rolü ile hala cevaplanmayı bekleyen gizemlere sahiptir.

Birçok soru cevaplanmayı beklemektedir: İlkel hücreler nasıl oldu da spontan proton aşamalı değişimini kullanabilir hale geldi? Mitogenomda (Mitokondriyal genomda) bulunan genler neye göre ve nasıl konak hücrenin nükleer genomuna entegre oldu?

Bir koala ile asla yemek yarışına girmeyi kabul etmeyin. Çünkü yedikleri tek şey, birçok primat hayvan gibi insan için de son derece zehirli olan okaliptüs yapraklarıdır. Koalaların midesi, içindeki bazı bakterilerin yardımı ile bu zehre direnebilmektedir. Yani evrimsel süreçte koalalar ile bu bakteriler mutualist bir ilişki içerisinde evrimleşmişlerdir. Bu konuda daha fazla bilgiyi aşağıdaki videomuzdan alabilirsiniz:

Yavru koalalar ("joeyler" olarak bilinirler), ebeveynleri gibi bu "süpergüçlere" sahip olarak doğmazlar. Ayrıca kulaksız, gözsüz ve kılsız olarak doğarlar. Ama anne koala hemen yavrularının yardımına koşar ve yavrularını kendi dışkısı ile besleyerek onlara kademeli olarak bağışıklık kazandırır.

Canlı organizmalarda bazı hücreler, diğer hücreleri zalimce silip süpürür.^[1] Bu "hücresel yamyamlık" yaygın, doğal bir süreçtir: Vücudunuzdaki beyaz kan hücreleri tam şu anda milyonlarca yaşlı kırmızı kan hücresini tüketiyor. ABD Ulusal Bilimler Akademisi Bildiriler Kitabı'nda yayınlanan yeni araştırma, bu tür "yamyamlık" davranışlarını teşvik etmek için bir grup genin kullanılmasının yeni bir kanser immünoterapisi geliştirebileceğini öne sürüyor.^[2]

Bu fikir, yeni makalenin kıdemli yazarı biyolog Denise J. Montell ve meslektaşlarının, hücrelerin sindirmeye çalıştıkları şeyleri sarmasına yardımcı olan Rac ailesindeki hiperaktif gen formlarının meyve sineği embriyolarında doku ölümüne neden olduğunu fark etmesiyle doğdu. Montell değiştirilen genlerin, hücrelerin "komşularını" tüketmesine neden olduğunu söylüyor. Bu genlerin RAC adında insanlara özgü versiyonları mevcut; Montell ise bunların, Santa Barbara'daki Kaliforniya Üniversitesi'nde çalışan yeni meslektaşı Meghan Morrissey'e kanser CAR-M immünoterapisi konusundaki çalışmalarında yardımcı olup olamayacaklarını merak etti.

İskemik İnme, beynin bir bölgesinde ani bir kan dolaşımı kaybı ile karakterizedir ve buna karşılık gelen nörolojik fonksiyonun kaybına neden olur. İskemik inme tipik olarak beyne kan sağlayan bir arterin tıkanmasından kaynaklanır. Sonuç olarak, beyin hücreleri kandan mahrum kalır. Çoğu beyin hücresi ortalama 4.5 saat kansız kalırsa ölür.

İnme, dünya çapında en yaygın ikinci ölüm nedenidir. ABD'de her yıl yaklaşık 795.000 kişi felç geçirmekte ve yaklaşık 130.000 kişi bu sebepten ölmektedir. Tüm inmelerin üçte ikisinden fazlası 65 yaşından büyük kişilerde görülür. İnme kadınlarda erkeklerden daha yaygındır.

Bitkili akvaryum aydınlatması (ışıklandırması) göründüğünden çok daha karmaşık, fakat herkesin de bir o kadar ve ekonomik çözümler üretebildiği bir konudur. Bu nedenle olsa gerek, yaptığı aydınlatmadan verim alan herkes, bunu en iyi performansıyla elde ettiği yanılgısına düşebilmektedir. Fakat ülkemizin IAPLC gibi dünya çapındaki yarışmalarda performansına baktığımızda, birçok konuda sınıfta kaldığımızı görüyoruz. Bu nedenle, sahip olduğumuz bazı yanılgılardan kurtulmak, daha fazlasını öğrenip, daha iyi sonuçlar elde edebilmemiz için büyük bir önem taşımaktadır. Aydınlatma konusu da bunların en başında gekmektedir.

Bu yazıda, bu konuyla ilgili bir yazıya sığdırılabilecek, çoğu daha önce pek bir yerde değinilmemiş tüm detayları burada ele almaya çalıştık. Aynı zamanda yaygın olarak yanlış bilinen bazı noktalara da değinip, bunların neden yanlış olduğunu açıkladık. Bu rehberin sonunda, akvaryum ışıklandırması hakkında kapsamlı ve hobi için ziyadesiyle yeterli bilgilere sahip olacaksınız. Bu yazı, size konsept hakkında önemli bilgiler verecek olsa da, gerçek anlamda başarılı bir aydınlatma üreticisinin ihtiyacı olan mühendislik detaylarını elbette içermediğini, bunun için çok daha fazlasının gerekli olduğunun altını çizmek gerek.