Ülkemizin neredeyse her bölgesinde görülebilen ve zaman zaman medyada oldukça yer bulabilen bir tür olan Gergedan böceği (Oryctes nasicornis)'ni 7 Ağustos 2017 tarihinde Sakarya'nın Karasu ilçesinde gözlemledik.

Gergedan böceği (Oryctes nasicornis), yaklaşık olarak 20-60 milimetre uzunlukta olan ve Avrupa'da bulunan en büyük böceklerden biridir. Kanat örtüsü (elytra) sırlı görünümde kırmızımsı kahverengi iken baş ve pronotum (böceklerde birinci toraks segmentinin sırt bölgesi) biraz daha koyu renklidir. Gövdenin alt tarafı ve bacaklar uzun kızıl kıllarla kaplıdır. Seksüel dimorfizm (bir türün erkek ve dişi eşeyleri arasında gövde boyutu ve şekli, renk veya desen bakımından farklılıklar görülmesi) görülen bir türdür. Dişilerde boynuz bulunmazken, erkeğin baş bölümünde uzun kavisli bir boynuz bulunur.

Zaman zaman diğer insanlarla iletişim kurarken düşüncelerimizi net bir şekilde ifade eden kelimeler ya da cümleler bulmakta zorluk yaşayabiliriz. Hatta bazen kendimizi daha iyi ifade edebilmek için ana dilimiz dışında kullandığımız diğer dillerden alıntılar yaparız. Merak etmeyin bunun sebebi kötü dil becerilerinizden kaynaklanan bir durum değil, aksine bu dil ile iletişimde neredeyse kaçınılmaz bir olaydır. Şimdi gelin dilin tarihsel evrimine, neden ve ne zaman ortaya çıktığına ve az önce bahsettiğimiz sorunu nasıl çözebileceğimize bakalım.

Bilim insanları dil ile olan iletişimin ilk ne zaman ortaya çıktığı hakkında kesin bir kanıt bulamasalar da elde olan verilere baktığımız zaman bu durumun yaklaşık 50.000 ile 150.000 yıl önce, tam da insanın yani modern Homo sapiens türünün evrildiği zamanlara denk geldiğini söyleyebiliriz.^[1] Peki neden ortaya çıkmıştır böyle bir iletişim türü? Charles Darwin'in The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex kitabında ifade ettiğine göre ilk dil ile iletişim insanların doğadan gelen ses yansımalarını, hayvanların çıkarttığı sesleri ve kendi içgüdüsel çığlıklarının dışa vurumu ile ortaya çıkmıştır.^[2] Buradan yola çıkarak diyebiliriz ki insanlar iletişim kurmak amacıyla taklitler ya da kendi içgüdüsel çığlıklarını kullanmışlardır. Fakat bu ilkel iletişim türü nasıl şu an bildiğimiz ve kullandığımız iletişim diline evrildi? Bu konu hakkında birçok araştırma hala günümüzde psikologlar, linguistler ve biyologlar tarafından devam ediyor. Bazı bilim insanları; insanın belli nesnelere, canlılara ve durumlara isim vermesinin beyinde gerçekleşen bir mutasyondan kaynaklı olduğunu söylerken bunu net bir şekilde kanıtlamak bir hayli zor olmaktadır. Her ne kadar ilkel insanların fosillerini inceleyip beyinlerinin büyüklüğünden yapılarına kadar birçok şeyi öğrenebilsek de beyinlerinin içinde hangi düşünceler ya da mutasyonların gerçekleştiğini bilmek şu anın teknolojisiyle mümkün değildir.^[3] Yani dilin ilkel mimikler ve jestler ile başlayan yolculuğunun şu anki haline nasıl geldiği hala büyük bir soru işareti olmaya devam etmektedir.

Viagra ve diğer cinsel bozukluk ilaçlarının tıp dünyasında kullanılmaya başlanması cinsellik açısından gerçekten bir devrim yaratmıştı. Belirli sorunlardan dolayı veya yaşa bağlı ereksiyon problemi yaşayan kişiler, artık bu soruna boyun eğmeden gerekli ilaç ve tedavilerle mutlu bir cinsel hayat yaşayabiliyorlardı.

Ancak ereksiyon problemi yaşayanlara verilen bu ilaçlar bazı kişilere bütüncül bir çözüm sunamıyor. Diğer yandan kalp-damar hastalıkları ve tansiyon gibi sorunları olan insanlara reçete edilemiyorlar.^[1] Bu nedenle Viagra gibi erektil disfonksiyonu iyileştiren ilaçlardan yararlanamayan insanlar için karpuz yemek doğal ve iyi bir çözüm olabilir!

Evrimsel biyolojide değişim 2 temel seviyede incelenir: mikroevrim ve makroevrim. Bunların ne anlama geldiği, isimlerinden kolaylıkla anlaşılabilir: mikroevrim, dışarıdan kolay kolay görülemeyen; ancak detaylı incelemelerle varlığı anlaşılabilen evrimsel değişimlere verilen isimdir. Tıpkı bakteriler gibi canlıları normalde göremememiz; ancak mikroskop kullanarak bunları görebilmemiz gibi... Mikroevrim, genellikle bir türün kendi içerisinde meydana gelen değişimlere verilen isimdir. Çoğu zaman bu değişimler genler ve proteinler bazında olur (ki bu nedenle "mikro" denir); ancak mikroevrim, bu kimyasal değişimlerin fiziksel görünüm (fenotip) üzerindeki etkilerini de kapsayabilir. 

Mikroevrim gücünü genellikle evrimin resmi tanımından alır. Hatırlayacak olursanız evrim, bir canlı popülasyonu içerisindeki her bir özelliğin görülme sıklığının (frekans) nesiller içerisinde değişmesi demektir. Örneğin insan popülasyonlarında sarı saç renginin oluşmasını sağlayan genler 1940'ta %24, 1970'te %21 oranında bulunuyorsa, bu evrimsel bir değişimdir. Ancak örneğin bir bebeğin 1 yaşındayken saçlarının hayali bir renk skalasında %90 sarışın, 25 yaşındayken %10 sarışın olması evrim değildir. Bu, bireyin ömrü içerisinde yaşanan bir değişimdir ve bu nedenle evrimsel biyolojinin değil, gelişim biyolojisinin ilgi alanıdır. Öte yandan sarışınlığa neden olan genlerin görülme sıklığının popülasyon içerisinde nesilden nesle değişimi evrimdir. İşte mikroevrim de; aslında tam olarak budur. Dışarıdan baktığımızda sarışın veya kahverengi saçlara sahip olmasıyla ilgisi olmaksızın insanın "insan" olduğunu biliriz. Fakat "insan" dediğimiz bu canlı, gözlerimizin önünde evrimleşiyor olsa da, bu evrimsel değişim dikkatli bakılmazsa görülemez. Tıpkı bakteriler gibi... Bu nedenle buna mikroevrim denir.

Modern biyoloji ders kitapları, yalnızca bakterilerin atmosferden azotu alıp yaşam için kullanılabilir bir forma dönüştürebileceğini iddia eder. Baklagiller gibi azotu sabitleyen bitkiler, bunu kök nodüllerinde simbiyotik bakteriler barındırarak yaparlar. Ancak yeni bir keşif, bu kuralı altüst ediyor.

2024 yılında yayınlanan iki makalede, uluslararası bir bilim ekibi ökaryotik bir hücre içinde bilinen ilk azot sabitleyici organeli tanımlıyor. Bu organel, prokaryotik bir hücrenin ökaryotik bir hücre tarafından yutulduğu ve simbiyozun ötesinde bir organele dönüştüğü süreç olan birincil endosimbiyozun tarihteki dördüncü örneğidir. UC Santa Cruz'da doktora sonrası araştırmacı ve son iki makaleden birinin ilk yazarı olan Tyler Coale şöyle anlatıyor:

Astrofizik camiasında hiçbir noktada, hiç kimse, James Webb Uzay Teleskobu'ndan gelen verilerden herhangi birinin Büyük Patlama Teorisi'ni yanlışladığını iddia etmedi ve böyle bir görüş veya hipotez de bulunmuyor. James Webb Uzay Teleskobu'nun Büyük Patlama'dan milyonlarca yıl sonra oluşan galaksilere yönelik gözlemleri, erken galaksi oluşumu ve evrimine yönelik hipotezleri test etme imkanı verdi ve bu sayede galaksi oluşumunu daha iyi anlamamızı sağladı. Büyük Patlama Teorisi, Evren'in başlangıcını açıklayabilen tek bilimsel teori konumundadır ve henüz alternatifi olan hiçbir teori geliştirilebilmiş değildir.

İddia, ilk kez "Sanat ve Fikirler Enstitüsü" adlı bir sahtebilim organizasyonu tarafından, Ağustos 2022'de yayınlandı. Makalenin yazarı, alanda hiçbir donanımı olmayan ve sahtebilimsel yöntemlerle Büyük Patlama'yı çürütmeye çalışan Eric Lerner isimli bir yazardı. Lerner, Kansas Üniversitesi astrofizikçilerinden olan ve erken galaksi evrimi üzerine çalışan Allison Kirkpatrick'in Nature dergisine verdiği röportajda söylediklerini cımbızlayarak, kendi anlatımını pekiştirecek bir versiyon yarattı ve bunun yayılmasını sağladı.

Bilgisayar üreticilerince üretilen işlem gücü muazzam bilgisayarlara rağmen henüz, hız ve işlem kapasitesi bakımından günümüzün bilgisayarları, susuzluğumuzu gidermeye yetmemektedir. Ürettiğimiz bilim ve teknolojiler karmaşıklaştıkça, günümüzde var olan "geleneksel" bilgisayarların ve işlemcilerin (hatta "süperbilgisayarların" bile) işlem gücü, bu kadar devasa verileri işlemeye yeterli olamamaktadır. Örneğin Evren'in kapsamlı simülasyonları ya da evrimsel süreçte belli bir popülasyonun son 250.000 yıldaki değişiminin analizi gibi işlemleri tamamlayabilmek için evlerinizde kullandığınız bilgisayarların yüzlerce ve hatta binlerce yıl boyunca aralıksız çalışması gerekirdi! Süperbilgisayarlarla bile bu tür analizler kimi zaman birkaç ay kadar sürebilmektedir. Dolayısıyla incelemek istediğimiz veri miktarı arttıkça, devasa süperbilgisayarlarımız bile hesap makinesi gibi kalmaktadır. Peki, bir gün ihtiyacımız ve istediğimiz güçte işlem gücüne sahip bilgisayarlara sahip olabilecek miyiz?

Günümüz teknolojisine hız ve güç katan, her geçtiğimiz sene birazcık daha küçülen transistörler ve mikroişlemcilerdir. Küçülmek neden daha fazla hız ve güç demek diye sorabilirsiniz. Sebebi çok basit: Eskiden belli bir alana 100 işlemci sığdırabilirken, artık birebir aynı alana 100.000 işlemci sığdırabiliyoruz. Transistör kapı açıklıklarını daha da küçük boyutlarda ürettikçe, söz konusu işlemcilerin aynı alana sığabilecek olan sayısı daha da fazla olacaktır. 

Memphis Meats isimli Amerikan firması, hayvanları katletmeksizin et üretimini mümkün kılan teknolojiyle et endüstrisini kökünden değiştirmeyi hedefliyor. GlobalData firmasında bir tüketici analisti olan Chris Lo, laboratuvarda üretilmiş etlerin 2021'den önce marketlerde yerini alamayacağını belirtiyor. Daha şimdiden uluslararası yatırımcılar ve risk sermayedarları, bu yeni yükselen endüstriye yatırım yapma planlarına başladı. Silikon Vadisi'nde bulunan Memphis Meats, Bill Gates, Richard Branson, General Electric'in eski CEO'su Jack Welsch tarafından destekleniyor ve DFJ Risk Sermayedarları Grubu tarafından yönetiliyor.

Bu "temiz et" firması, daha şimdiden biftek, tavuk ve ördek etlerini, tek bir hayvanı bile öldürmeden, laboratuvar şartlarında üretebildiklerini belirtiyor. Tek yaptıkları, bu hayvanlardan aldıkları hücreleri çoğaltmak ve ete dönüştürmek. Ama nasıl?

Bunları herkes biliyor bu yüzden fazla uzatmaya gerek yok. Kısaca sin ve cos birim çember üzerindeki x ve y uzunluklarının belli oranları. Her zaman $0$ ve $1$ arasındalar yada eşitler. Artık okullarda ezberletilen $si{n}^2(x)+co{s}^2(x)$ gibi birkaç tane formul.