Biyolojik cinsiyet ile ilgili anatomik farklılıklar pelviste, halk arasındaki adıyla leğen kemiğinde kolayca ayırt edilebilmektedir. Erkek ve dişi Homo sapiens pelvisleri arasındaki yapısal farklılıklar, dişi pelvisi ile karşılaştırıldığında daha belirgin ve iyi işaretlenmiş kas ekleri ile birlikte daha büyük eklem yüzeyleri olan erkek pelvisinin daha kalın iskeleti ile ilgilidir.

Daha belirgin farklılıklar ise, elbette dişi pelvisinin doğuma uygun şekilde evrimleşmesinden kaynaklanmaktadır. Peki gerçekten öyle mi?

Antik Yunan’daki çok önemli bilimsel düşünce temelleri uzun bir süre unutulmaya yüz tutmuştur. Bu miras daha sonra Müslümanlar tarafından tekrar keşfedilmiştir ve Müslümanlar bu mirası belki de tamamen unutulmaktan kurtarmışlardır. Antik Yunan medeniyeti ile karşılaşan Müslüman medeniyeti özellikle 8. ve 13.yy.’larda çok önemli bilimsel çalışmalar yapmıştır. Tarihte, 8. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar (kimi kaynaklara göre 15. yüzyıla kadar) olan dönem, İslam coğrafyasının Altın Çağı olarak bilinir. Bu zaman diliminde İslam alimleri üzerinde, Antik Yunan çalışmalarının tesirini fazlasıyla görmek mümkündür. Sorgulayıcı ve araştırmacı bakış açısı ile birlikte devralınan miras, Müslüman medeniyetinin yükselmesine olanak sağlamıştır.

Bu dönemde Müslüman bilimciler, canlılığın ortaya çıkışı ve gelişimi ile ilgili kendilerinde mevcut olan görüşlerden farklı olan açıklamalarla da tanışmıştır. Doğaya karşı bu yeni pencereden bakmışlar ve bu fikri kendi bakış açılarıyla hem geliştirmiş hem de daha sonra Avrupa medeniyetine bırakmışlardır. Bunu yaparken Antik Yunan’daki çalışmaları kendi dillerine çevirmiş ve bu çalışmalar üzerine kendi yorumlarını yapmışlardır.

Yapay zekâ için bir skor daha! Mart 2024'te yapılan bir çalışmada, 151 insan katılımcı, yaratıcı düşüncenin bir göstergesi olarak kabul edilen "ıraksak düşünce"yi ölçmek için tasarlanmış üç testte ChatGPT-4 ile karşı karşıya getirildi. Iraksak düşünme, "Ailemle siyaset hakkında konuşmaktan kaçınmanın en iyi yolu nedir?" gibi, kesin bir çözümü olmayan bir soruya benzersiz bir çözüm üretme yeteneği ile karakterize edilir. Çalışmada GPT-4, insan katılımcılardan daha orijinal ve ayrıntılı cevaplar verdi!

Scientific Reports'ta yayınlanan "Yapay zeka üretici dil modellerinin mevcut durumu, ıraksak düşünme görevlerinde insanlardan daha yaratıcıdır!" başlıklı çalışma, Arkansan Üniversitesi Psikoloji Bilimi doktora öğrencileri Kent F. Hubert ve Kim N. Awa'nın yanı sıra, aynı üniversitede Psikoloji Bilimi yardımcı doçenti ve Yaratıcı Biliş ve Dikkat Mekanizmaları Laboratuvarı direktörü Darya L. Zabelina tarafından kaleme alındı.

Depresyon kişinin mutsuz ve çaresiz hissettiği, kendini değersiz bulduğu, hatta bazı zamanlarda intiharı çözüm olarak gördüğü bir psikolojik bir bozukluktur. Toplumda yaygın görülen bu hastalığın tedavisi için psikoterapiye ve antidepresan ilaçlara başvurulmaktadır. Ancak antidepresanların psikolojik rahatsızlıklardaki etkinliği günümüzde hala tartışma konusudur. 

Son birkaç on yıldır müthiş atılımlar yaşanmış olsa da, bilim insanları insan beyninin tam olarak çalıştığını şimdilik halen tam olarak çözebilmiş değil. Örneğin nöron adı verilen hücrelerimizin düşünce gibi üst düzey fonksiyonları fizyolojik olarak nasıl oluşturduğu tam olarak bilinmiyor. Ancak son yıllarda ortaya çıkan ve ciddi anlamda gelişme kaydeden fMRI (fonksiyonel Manyetik Rezonansla Görüntüleme) gibi beyin görüntüleme teknolojileri bu durumu değiştirdi. Sinirbilimciler bu teknolojiyi kullanarak psikolojik ve psikiyatrik bozukluğu olan hastaların ve sağlıklı bireylerin beyin etkinlikleri arasındaki farkları ortaya koyabiliyorlar.

Üretken yapay zeka (İng: "generative AI") teknolojileri, şiir ve bilgisayar programları yazabiliyor ya da Hollywood filmlerinden fırlamış gibi görünen oyuncak ayı resimleri ve çizgi film karakterlerinin videolarını yaratabiliyor.

Şimdi ise yeni yapay zeka teknolojisi, DNA'nızı düzenleyebilecek mikroskobik biyolojik mekanizmalar için planlar üreterek bilim insanlarının hastalıklarla bugünkünden çok daha hassas ve hızlı bir şekilde mücadele edebilecekleri bir geleceğe işaret ediyor.

Jüpiter Güneş Sistemi'nde 5. sırada yer alır ve en büyük gezegendir. Jüpiteri'n kütlesi, Güneş Sistemi'ndeki diğer tüm gezegenlerin kütlesinin toplamından 2 kat büyüktür. Jüpiter'in dışarıdan bakıldığında görülen çizgileri ve kıvrımları; soğuk, rüzgarlı, amonyak ve su buharlarıyla kaplı, hidrojen ve helyumdan oluşan atmosferinde bulunur. Hepimizin fotoğraflarda gördüğü Jüpiter'deki "Büyük Kırmızı Nokta" olarak adlandırılan fırtına, Dünya'dan daha büyüktür.

Jüpiter'in etrafı 79 adet kendi uydusuyla çevrilidir. Bilim insanlarının ilgisini en çok Galileo Uyduları ile çekmektedir. Bu uydular ismini 1610 yılında Galileo Galilei tarafından keşfedildiği için almıştır. Galileo uyduları isimleri; IO, Europa, Ganymede ve Callisto'dir. Ayrıca Jüpiterin de halkaları vardır. Ancak Satürn'ün halkaları gibi buzdan değil tozdan oluşmakta ve daha soluktur. Bu yüzden görünmesi de bir o kadar zordur.

Holmiyum, "Ho" sembolü ile gösterilen ve atom numarası 67 olan kimyasal bir elementtir. Lantanid grubunun bir parçası olan holmiyum, bir tür nadir toprak elementidir. Holmiyum, periyodik tablonun 6. satırında bulunur.

Holmiyum, 1879'da İsveçli kimyager Per Teodor Cleve (1840-1905) tarafından keşfedildi. Elemente doğum yeri olan İsveç'in Stockholm kentinin adı verildi. Holmiyum, monazit ve gadolinit gibi minerallerde diğer nadir toprak elementleriyle birlikte oluşur.

Bu yılın başında başladığım ayın depremi serisinde Ocak 2024 Tacikistan depremi ve Şubat'ta yıl dönümü olması nedeniyle Kahramanmaraş depremlerini anlattım. Serinin Mart ayı depremi olarak 14 Mart 2024’de Karadağ’da meydana gelen 5.4 büyüklüğündeki depremi seçtim.

Karadağ depremi Bosna-Hersek sınırına yakın bir noktada meydana geldi ve İtalya'dan Macaristan’a geniş bir bölgede hissedildi. Yukarıdaki haritada depremi hisseden kişilerin Avrupa ve Akdeniz Sismoloji Merkezine (EMSC) bildirdikleri depremi hissetme şiddetlerinde gördüğünüz gibi deprem merkez üssüne yakın bölgelerde şiddetli bir şekilde hissedilmiş. Belli noktalarda koyu kırmızı ile gösterilen çok şiddetli yani yıkım yaratan kişisel veriler girilmiş olsa da deprem böyle bir yıkım yaratmadı. Bu maalesef internet trollerinin yalan ifadelerinin istenmeyen bir sonucudur.

Karasal biyomlar gibi sucul biyomlar da abiyotik faktörlerden etkilenmektedir; ancak sucul biyomlar, havadan farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahip bir madde, yani su etrafında şekillendiği için etkilendiği abiyotik faktörler (ışık, sıcaklık, akış rejimi ve çözünmüş katı maddeler), karasal biyomlarların etkilendiği abiyotik faktörlerden farklıdır.

Bunun yanında bir gölet veya başkaca bir su kütlesi tamamen berrak olsa bile su, kendi doğal niteliğinden ötürü yine de güneş ışınlarını emer. Yani, su kütlelerinde yeterince derinlere inildiğinde güneş ışığı, etkisini kaybetmektedir. Buna karşın karasal biyomlarda rol oynayan sis, toz ve böcek sürüleri gibi abiyotik ve biyotik faktörler, güneş ışığını ancak bir noktaya kadar engelleyebilmektedir ve bu biyomların kalıcı özellikleri değildir.

Tatlı patates, (Ipomoea batatas), Amerika'nın tropikal bölgelerine özgü bir kök bitkisidir. Tropikal ve ılıman iklimlerde yaygın olarak yetiştirilir. En çok yetiştirilen yerler

Taze kökleri pişmiş sebze olarak ya da püre şeklinde turta dolgusu olarak kullanılır. Japonya'da kuru gıda, nişasta ve alkol kullanımı amacıyla üretilmektedir. Tarihi kaynaklarda ilk defa 1492 yılında Kolomb'un Amerika'ya ayak basmasıyla keşfedilse de MÖ 750'den beri Peru'da yetiştirildiği bilinmektedir.