Hücreden hücreye iletişim sinaps adı verilen özelleşmiş bölgelerde gerçekleşir. Sinapslar iletim (transmisyon) için kullandıkları mekanizmaya göre iki ana sınıfa ayrılır: kimyasal ve elektriksel.

Kimyasal iletim genellikle nörotransmitter (sinir iletici) içeren keseciklerin kalsiyuma bağımlı bir süreç ile hücre membranı ile birleşmesini ve takiben presinaptik hücreden postsinaptik hücre üzerindeki belirli reseptörlere etki etmek üzere serbest bırakılan transmitter maddenin hücre dışına atılmasını (eksositozunu) içerir.

Çocuk sahibi olmak hayatımız boyunca karşılaşabileceğimiz en büyük sorumluluklardan birisi. Çocuk büyütmek, hayatta tutmak ve belki de en önemlisi, o çocuğu hayata hazırlamak… Elbette mükemmel olmamız mümkün değil ama elimizden gelenin en iyisini yaptığımızdan da emin olmalıyız.

Bu süreçte kimi konuları çocuğumuzla konuşmak çok kolay ve eğlenceliyken, kimi konuları konuşmak ise bizler için daha zor ve kaygı verici olabilir. Daha önceden çocuklara cinselliği nasıl anlatmanız gerektiğinden söz etmiştik; bu yazıda, bu zor ve kaygılı konulardan birisi olan ölümden söz edeceğiz.

Sindirim, gıdaların mekanik ve enzimatik olarak parçalanarak, kan dolaşımınca emilebilecek maddelere dönüştürülmesi sürecidir. Gıda, emilmeden önce sindirilmesi gereken üç makro besin içerir: yağlar, karbonhidratlar ve proteinler. Sindirim süreci boyunca, bu makro besinler bağırsak epitelini geçebilecek ve vücutta kullanılmak üzere kan dolaşımına girebilecek moleküllere ayrılır.

Tüm canlı organizmalar hayatta kalmak için besin maddelerine ihtiyaç duyar. Bitkiler besin maddelerini köklerinden ve hücresel işlev için gerekli enerji moleküllerini fotosentez süreciyle elde edebilirken, hayvanlar besin maddelerini diğer organizmaları tüketerek elde ederler. Hücresel düzeyde, hayvan fonksiyonu için gerekli biyolojik moleküller amino asitler, lipid molekülleri, nükleotidler ve basit şekerlerdir. Ancak tüketilen gıdalar protein, yağ ve kompleks karbonhidratlardan oluşur. Hayvanların, bu makromolekülleri hücresel işlevlerini sürdürmek için gerekli olan basit moleküllere dönüştürmesi gerekir. İşte bu nedenle sindirim sisteminin işlevi, yediğiniz gıdaları parçalamak, besinlerini serbest bırakmak ve bu besinleri vücuda emmektir. İnce bağırsak, sindirimin çoğunun gerçekleştiği ve salınan besinlerin çoğunun kana veya lenflere emildiği sistemin ana aktörü olmasına rağmen, sindirim sistemi organlarının her biri bu sürece hayati bir katkıda bulunur.

Hem psikoloji hem de sosyoloji insanları incelemeyi ve insan davranışını anlamayı içerirken, bu iki alan arasında belirgin farklılıklar vardır.

Psikoloji, insan davranışını ve sosyal ve duygusal tepkileri anlamak için bireyin zihnini incelerken, sosyoloji bireylerin ötesine bakar ve güncel sorunları anlamak için toplumları bir bütün olarak inceler.

Teknoloji çağında yaşıyoruz. Etrafımızda yaşamımızı inanılmaz ölçüde kolaylaştıran kullandığımız neredeyse her araç, teknolojik birer alet. Teknolojinin faydalı ya da zararlı olduğu çok kere tartışılmış bir konu. Ancak teknolojinin fayda ve zararlarına genel bir şekilde baktığımız zaman görürüz ki, aslında gerçekten teknoloji olmadan insanoğlunun Dünya üzerinde bu denli hakimiyet kurması imkansız olurdu. Bunun nedeni insanların henüz pek bir şey yapamadan yaşam sürelerinin sonlarına gelmiş olacak olmalarındandır.

Zamanı bir süre geriye sardığımız zaman görürüz ki, henüz teknolojiyi kullanamamış olan ilkel insanların ömürleri 20-30 yıl arasıdır. Ancak insanlar etraflarındaki aletleri kendilerini koruyacak şekilde tasarlamaya ve doğada yaşamanın en büyük anahtarı olan beyinlerindeki bilgiyi mekanik hale getirdiklerinde yaşam sürelerini inanılmaz ölçüde uzatmayı başardılar. Öyle ki, bugünün dünyasında ömür ortalamasının yaklaşık 70 yıl olduğunu, hatta 120 yıl gibi uzun süreler yaşayan insanları görebiliyoruz. Teknoloji sayesinde yaşam süresini 20 yıldan 70-80 yıla kadar yükseltmek; ne büyük bir başarı! Öyle değil mi?

2010'lu yıllar, bilimin her zamanki gibi bir önceki yılların üzerine harika eklemeler yaptığı, evrene yönelik ufkumuzu genişlettiği ve var oluşu anlamaya yönelik alet çantamıza yepyeni araçlar eklediği, enfes bir 10 yıl oldu!

Şimdi, 2020'li yılların şerefine, geride bıraktığımız 10 yılın bize göre en büyük 10 bilimsel keşfini sizlerle paylaşmak istiyoruz. Böylece, "bilimin asırlar öncesine göre çok daha yavaş ilerlediğine" ve "bir şeyler keşfetmenin artık mümkün olmadığına" yönelik hatalı bir izlenime kapılıyorsanız, bundan kurtulabilir ve modern bilime katılarak katkı sağlamak konusunda heyecan duyabilirsiniz.

Evrim, türlerin sadece dış görünüşlerini belirleyen bir biyolojik süreç değildir. Bu doğa yasası, türlerin tercihlerini, eğilimlerini ve karar mekanizmalarını da belirleyen bir süreçtir. Elbette bir canlının her özelliği %100 genlere bağlı olarak belirlenmez. Özellikle sosyal yapısı olan canlılarda içerisine doğulan kültür, bu kültürün yapısı, ebeveynlerin yavrulara olan (olumlu veya olumsuz) katkıları, bireylerin kendi başlarından geçenler (yaşam hikayeleri) ve daha nice öngörülemez, evrim tarafından şekillendirilemez, kaotik bir biçimde etki eden unsurlar bir canlı soy hattının gidişatına etki eder. Ancak bireyler bazında değil de toplumun geneli bazında çalışılacak olursa ve bir tür için var olan ancak değişime de açık olan "normlar" incelenecek olursa, bazı tercihlerimizin o kadar da öznel olmadığı, türün belli seçeneklere diğerlerine göre daha yatkın olduğu görülür. Bu ortak tercihler elbette bir türün tüm bireylerini tanımlamaya yetmez; ancak yine de bize türün evrimsel geçmişi hakkında çok kıymetli bilgiler sunarlar. 

Unutulmaması gereken en kritik nokta, evrimsel psikolojinin ayıklamaya çalıştığı bu ortak tercih eğilimlerinin bizim biyolojik evrimimizle ilgili olduğudur. Ancak türümüz, artık sadece biyolojisiyle tanımlanamayacak bir türdür. Çünkü biyolojik evrim, kültürel evrimin hiçbir türde görülmediği kadar karmaşık ve güçlü bir şekilde insan organizmasını şekillendirmesini tetiklemiş ve mümkün kılmıştır. Dolayısıyla kültürümüz de tercihleri doğrudan etkilemekte, şekillendirmekte, hatta yeri geldiğinde biyolojik evrimimizle zıt düşecek noktalara taşıyabilmektedir. Bunlar da psikologlar, zoologlar, antropologlar ve etologlar tarafından incelenmektedir. Önemli olan bu iki sahanın verilerini birleştirerek varlığımızı ve nasıl evrimleştiğimizi, günümüzde nasıl kararlar aldığımızı ve bu kararlarımızda biyolojimiz ile kültürümüzün ne kadar rol oynadığını anlayabilmektir. Bu açıdan, iki tür evrimimizin de anlaşılmasının muazzam önemli olduğu kanaatindeyiz.

Dünya'da meteor bulmaya en elverişli yer Antarktika'dır. Dünya'ya düşen meteorların yaklaşık 2/3'ü başka bir deyişle düştüğü tespit edilen 67.000 meteorun 42.000'i Antarktika'da tespit edilmiştir. Ayrıca Antarktika'ya düşen meteorların yaklaşık %13'ü buzulların üzerinde iken,% 87'si buzulların içindedir.

Peki Antarktika neden meteor bulmaya en elverişli yer?