Evrimsel biyolojinin gelişmesi ve interdisipliner olarak hemen her bilim dalında kullanılmaya başlanmasıyla birlikte artık kesin olarak biliyoruz ki insan da sıradan bir hayvan türüdür. Her canlı gibi, insan da diğer tüm canlılarla evrimsel bir geçmişi paylaşmaktadır.

Benzer şekilde kesin olarak bildiğimiz bir diğer nokta, insanın bu akıl almaz sayıdaki canlıların her biriyle akraba olduğu, ancak en yakın akrabasının Pan cinsi, yani şempanzeler ve bonobolar olduğudur. Ondan sonra sırasıyla goriller ve orangutanlar gelir.

Mastürbasyon, bir canlının kendi cinsel organlarını uyararak (stimüle ederek) genellikle orgazm noktasına kadar ulaşmasına verilen isimdir. Normalde eşeyli üreme (seks) için iki birey gerekirken, mastürbasyon bireyin tek başına yapabileceği cinsel bir aktivitedir. Öte yandan bir tür oto-erotizm faaliyeti olan mastürbasyon, bireylerin cinsel ilişki kurmadan, karşılıklı olarak da yapabilecekleri bir olaydır. Yani "kopulasyon" (cinsel birleşme) denen olay olmaksızın yaşanan cinsel faaliyetlerde mastürbasyon önemli bir parça olarak karşımıza çıkmaktadır. 

Mastürbasyon, o kadar da sıra dışı bir olay değildir ve hayvan bilimciler tarafından "üreme amaçlı olmayan cinsel davranış" olarak tanımlanmaktadır. Doğadaki pek çok olay gibi, mastürbasyon da ilk olarak insanda evrimleşmiş bir olay değildir; hayvanların pek çoğunda mastürbasyon görülmektedir. 

COVID-19 salgını devam ettikçe, bu ölümcül hastalığa neden olan virüsü de daha yakından tanımaya başladık. Bilim insanlarının özverili çabaları sayesinde, salgının başlangıcından kısa bir süre sonra ilk mikroskop görüntüleri gelmeye başladı. Sonrasında yeni grupların araştırmalara katılmasıyla birlikte bu görüntüler giderek çeşitlendi.

Bu yazımızda, COVID-19 hastalığına neden olan SARS-CoV-2 isimli virüse ait çekilmiş fotoğrafları ve bilgisayar simülasyonları üzerinden giderek, yüzleştiğimiz düşmanı biraz daha yakından tanımanızı sağlamaya çalışacağız. Öncelikle, Brezilyalı bilim insanlarının çalışmaları sonucunda virüsün hücrelerimize nasıl girdiğini adım adım takip edelim:

Morötesi facia, genellikle ciltle ilgili olarak kullanılan bir terimdir ve aşırı miktarda morötesi (UV) ışınlarına maruz kalmanın cilt üzerinde olumsuz etkilerini ifade eder. Bu facianın cilt sağlığına olan etkileri önemli ve ciddi olabilir. İşte bu konuda biraz daha detaylı bir metin:

Morötesi (UV) facia, güneşin ultraviyole ışınlarına aşırı derecede maruz kalmanın neden olduğu cilt hasarı ve sağlık sorunlarıdır. UV ışınları, insan cildine zarar verebilen üç farklı türde gelir: UVA, UVB ve UVC. UVA ışınları, cilt yaşlanmasına ve kırışıklıklara neden olabilirken, UVB ışınları cilt yanıklarına ve kansere yol açabilir. UVC ışınları ise genellikle atmosferde emilir ve genellikle cilt sağlığı üzerinde doğrudan etkisi bulunmaz.

Müzikten daha bahsetmeye başladığımız anda bile aklımıza onlarca şarkı gelir. Hatta bunlar birbiriyle aynı tarzda bile olmayabilir: pop, rock, metal, caz, klasik, rap, punk, blues ve daha nicesi...

Müzik, yaşantımızın her yerinde vardır. Bir ortamda müzik çalarken farkında olmasak veya istemesek bile ayağımızla ritim tutarız veya parmaklarımızı belli bir düzende bir masaya, bir sandalyeye veya cep telefonumuza vurarak müziğin ritmine ayak uydururuz. Hatta yeri gelir, kendimizden bir şeyler katarak müziğe eklemeler bile yapabiliriz! Ama neden?

Büyük Patlama ile ilgili bildiğimiz en kesin şey bizim şu an kabul ettiğimiz fizik kanunlarının o sırada geçerli olmamasıdır. Evrenin başlangıcı olarak kabul edilen Büyük Patlama'nın hemen saniyesinin milyonda biri öncesinde ilk parçacıklar etrafa saçıldı.[1] Bu parçacıklar saf enerjiye sahiptirler ve dolayısıyla kütleleri de yoktu.1964 yılında, onlara kütle kazandıran mekanizmanın Higgs bozonu olduğu ortaya atıldı. Büyük Patlama ve maddenin oluşumu belki de fizikteki en karmaşık olan konulardan biri çünkü metafizikten uzak bir anlatımı becerebilmek her babayiğidin harcı değil. Fakat endişelenmeyin çünkü bu makalede "oluşuma" kafa yormaktan ziyade "parçacıklar" üzerinde çalışacağız. Bu makalede hatırı sayılır bir geçmişe sahip olan Higgs’in evrene kütlesini verdiğinde nasıl olduğunu konuşacağız.

Büyük Patlamanın ilk aşamalarında Evren, yaratma enerjisine sahip bütün parçacık, anti parçacık ve radyasyon kuantalarından oluşuyordu. Evren genişledikçe, soğudu: aynı zamanda uzayın esneyebilen dokusu içindeki tüm radyasyonun dalga boylarını daha uzun dalga boylarına uzattı ki bu da daha düşük enerji demekti.

Hieronymus Bosch'un üç kanatlı, ünlü tablosunda (The Garden of Earthly Delights; Dünyevi Zevkler Bahçesi) âlem yapan çıplak figürler, cennetvâri masumiyete bir methiye, bir övgü gibidir. Bu tablo, püriten uzmanlarca sıklıkla ileri sürülen "ahlakın çöküşü" ve "günah tasviri" olarak yorumlanabilmesi için bana kalırsa fazla mutlu ve huzurlu görünmektedir. Daha ziyade, insanoğlunun dünyaya düşmeden önceki utanç ve suçluluk duygularından muaf halini temsil etmektedir. Benim gibi primatologlar için, çıplaklık (cinsellik ve doğurganlığa referansla), kuşların ve meyvelerin bolluğu ve gruplar halinde hareket etmek oldukça tanıdıktır ve dini ya da ahlaki yorumlamaları gerektirmez. Bosch, insanlığı en doğal haliyle tasvir etmiş görünmekle birlikte, kendi ahlaki bakış açısını da üç kanatlı tablonun orta kısmında resmettiği eğlenen insanların değil de, en sağdaki kısmında rahiplerin, rahibelerin, açgözlü oburların, kumarbazların, savaşçıların ve ayyaşların cezalandırılması resmederek gösterir.

Beş yüzyıl sonra, hala dinin toplumdaki rolünün ne olduğu ile ilgili tartışmaya devam ediyoruz. Tıpkı Bosch'un yaşadığı dönemde de olduğu gibi, ana temamız "ahlak". Tanrısız bir dünya öngörebilir miyiz? Böyle bir dünya "iyi" olur muydu? Bir dakikalığına günümüzde biyoloji ile köktendincilik arasındaki savaşı bir kenara bırakalım. Günümüzde, evrimden şüphe etmek için kanıtlara karşı oldukça dirençli olmak gerekmektedir; bu yüzden de evrimden şüphe duyanları ikna etmek amacıyla hazırlanan kitaplar ve belgeseller, aslında boşa emek kaybıdır! Bu materyaller dinlemeye hazır olanlara yardımcı olabilir;ancak esas hedef kitleye ulaşmada başarısızdır. Tartışma gerçeğin ne olduğundan ziyade, bu gerçekle nasıl baş edeceğimizle ilgilidir. Ahlakın doğrudan yaratıcı Tanrı'dan geldiğine inananlar için, evrimi kabul etmek ahlaki bir cehenneme açılan kapı gibidir.

Yapay nöral ağlar, finanstan insan kaynaklarına ve sağlık hizmetlerine kadar oldukça geniş bir uygulama skalasında kullanılan geniş dil modelleri de dahil olmak üzere, yapay zekâ alanındaki atılımlara güç veriyor. Ancak bu ağlar aynı zamanda, mühendislerin ve bilim insanlarının iç işleyişini anlamakta zorlandıkları birer kara kutu olmaya da devam ediyor. Fakat işler değişiyor, Kaliforniya San Diego Üniversitesi'nden veri ve bilgisayar bilimcileri önderliğinde bir ekip, yapay nöral ağların aslında nasıl öğrendiğini adeta gözler önüne serdi.

Araştırmacılar, istatiksel analizde kullanılan bir formülün, ChatGPT'nin öncüsü olan GPT-2 gibi yapay nöral ağların verilerdeki ilişkili kalıpları nasıl öğrendiği hakkında basitleştirilmiş bir matematiksel açıklama sağladığını keşfettiler. Bu formül aynı zamanda yapay nöral ağların tahminde bulunmak için söz konusu ilişkili kalıpları nasıl kullandığını da açıklıyor. UC San Diego Bilgisayar Bilimleri ve Mühendisliği bölümünde doktora öğrencisi olan ve çalışmanın eş-başyazarı olan Daniel Beaglehole, durumu şöyle açıklıyor:

Bilim insanları, evrende ise Dünya gibi 50.000.000.000.000.000.000.000.000.000 (50 sekstilyon) başka yaşanabilir gezegen olduğunu tahmin ediyor.

Daily Star’da yer alan habere göre, siber güvenlik uzmanı Chuck Brooks, “Kendi Güneş sistemimizdeki güçlü yeni teleskoplardan ve uzay sondalarından elde edilen kanıtlar, ‘suyun düşünülenden daha yaygın olduğunu ve yaşamın organik yapı taşlarının bol olduğunu’ gösteriyor” dedi.