Bir lambanın düğmesine bastığınızda, odanızdaki ışık anında yanar. Bir lambanın düğmesine bastığınızda, Edison lambası (enkandesan lamba) gibi bir lambayı oluşturan bir filament, yani incecik bir iplik üzerinden geçen güçlü bir elektrik akımı, filamenti oluşturan maddenin atomlarını ısıtır ve ısınan filament etrafa fotonlar saçar. Bunun temellerini, ışık hızının nereden geldiğiyle ilgili yazılarımızda ve videomuzda anlatmıştık. Ama buradaki kritik soru şu: Filamenti ısıtan elektrik enerjisi nereden geliyor? Dahası, o yazımızda ışık hızının anında ışık hızına ulaştığını söylemiştik. Peki elektriğin hızı da ışık hızında mı? Eğer öyleyse, elektrik de anında ışık hızına mı ulaşıyor? Değilse, elektriğin hızı ne kadar, ne düzeyde?Sahi, elektrik dediğimiz şey ne? Bunca elektron nereden geliyor?

Eğer elektriğe dair kafanızda soru işaretleri varsa ve özellikle de okullarda öğretilenler nedeniyle elektriğin su gibi akan veya suyun akarken iş yapması gibi akarken iş yapan bir olgu olduğuna inandırıldıysanız, bu yazımızda insan medeniyetini mümkün kılan elektriği daha doğru tanıma imkanınız olacaktır.

Elektromanyetizma, elektriksel yükleri ve onlarla ilişkili alan ve kuvvetleri inceleyen bilim dalıdır. Elektrik ve manyetizma, elektromanyetizmanın iki yönüdür.

Elektrik ve manyetizma, uzun bir süre boyunca ayrı kuvvetler olarak düşünülmüştü. Ancak 19. yüzyılda birbirleriyle ilişkili olgular olarak görülmeye başladı ve nihayetinde bunların gerçekten de aynı kuvvetin farklı parçaları olduğu keşfedildi.

Yıldız Teknik Üniversitesi Fransızca Mütercim-Tercümanlık bölümünde araştırma görevlisi olan Zeynep Süter Görgüler, Kasım 2015'in ikinci haftası Boğaziçi Üniversitesi Çeviribilim bölümünün düzenlediği "Yeniden Çeviri Hareketleri" başlıklı konferansa doktora tez danışmanıyla birlikte katıldı. Konuları, Türkiye'de internet ağı üzerinde yapılanmakta olan bilim çevirileri/çevirmenleri... Evrim Ağacı olarak ekibimiz, sitemiz ve yaptıklarımız da onları çok heyecanlandırmış, bizimle de bir röportaj yaparak araştırmalarına dahil etmek istediler. Görgüler, çalışmalarının özünü şöyle anlatıyor:

Biz de kurucumuz ve idari sorumlumuz Çağrı Mert Bakırcı (ÇMB), genel editörlerimizden Şule Ölez (ŞÖ) ve Ayşegül Şenyiğit (AŞ), çeviri editörümüz Mert Karagözoğlu (MK) ve içerik hazırlayıcı yazar ve çevirmenlerimizden olan İlknur Çoban (İÇ) ile kendilerine bir röportaj verdik. Aşağıda, bu röportajın sorularını ve farklı ekip üyelerince verilen cevapları göreceksiniz.

Bazı olaylar gerçekleştikten sonra kelebek etkisi misali derinden düzende kırılmalar yaratır. Nitekim bu etkinin başlangıcı da ya bozulmuş düzene sitemden ya da geçilecek olan yeni ve daha gelişmiş düzene insanlığın üstbilinç halinde teşvik olmasıyla doğar. Peki neden Fransız İhtilali bu kadar önemli? ve neden insanlık bu devrime elmas gözüyle bakıyor? Bunun temelde birçok nedeni yatmaktadır, ancak bu etken sebeplere değinmeden önce sizlere kısaca bilgi vermek isterim. Fransız Devrimi 1789'da başlamış (ancak incelediğimiz zaman olaylar daha önceleri patlak vermiştir.) Ve Napolyon'un yükselmesiyle sona ermiş oldukça etkili tarihsel bir süreçtir. Bu süreçte Fransız Halkı yıllardır süregelen monarşi ve feodal düzene sitem ederek başkaldırmıştır. Bu başkaldırılar sonucu büyük miktarda kan dökülmüş olsa da, Fransız Halk iradesinin gücünü fark ederek modern demokrasinin temelini atmıştır.

yeniçağın sonlarına doğru Avrupa'nın en büyük ve en güçlü devletlerinden biri olan Fransa mutlak monarşiyle yönetilmekteydi. Siyasi, sosyal, ekonomi ve hukuk alanındaki bütün güçleri elinde bulunduran kral,yönetimi de kendi üzerine devralmıştı. Devletin genel anlamda bir bütçesi yoktu, ve gelirini iltizam usulüyle toplanan adaletsiz vergiler oluşturuyordu. Bu durum halktan bazı baskı ve şikayetlerin gelmesine sebep oluyordu. Adalet sistemi ise Paris'te Yüksek Mahkeme ve çeşitli illerde on iki mahkemeden oluşuyordu. Aynı zamanda kilise de yönetimin üzerinde büyük etkiye sahipti.

Uçakla seyahat etmek, kaygılarımız ve korkularımız ne derse desin, inanılmaz derecede güvenlidir. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından yapılan açıklamaya göre, uçakla ulaşım havacılık tarihinin en güvenli ulaşım sistemine dönüşmüştür. Bu, istatistiksel olarak her on milyon döngü için (bir döngü, bir kalkışı ve bir inişi içerir) bir tane bile korkunç bir başarısızlık olmadığı anlamına gelir.

Bir uçakla seyahat etmenin bir otomobilde seyahat etmekten çok daha güvenli olması, sezgisel olarak doğru hissettirmeyebilir; ancak Amerika Birleşik Devletleri'nde, her 100 milyon araçta mil başına yaklaşık 1,13 ölüm meydana gelirken her 100 milyon uçak milinde sadece 0,035 ölüm meydana gelmektedir. Başka bir deyişle, Amerika'da bir araba kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 114'te bir iken, bir uçak kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 9.821'de birdir.^[1][2]

Beynimiz düşündüğümüz kadar basit çalışmıyor. Geçtiğimiz birkaç yıl, tuhaf şeylere inanmanın oldukça yaygın olduğunu henüz fark etmeyen insanlar için bir uyandırma çağrısı görevi gördü. Donald Trump'ın başkanlığı sırasında ortaya çıkan aşırı sağ bir komplo teorisi olan QAnon'un yükselişinden, maske takma ve COVID-19 aşılarının güvenliği üzerine politikleşen tartışmalara kadar, düşüncelerimizin önyargılarımıza göre kolayca zikzak çizdiği çok açık bir hale geldi. Peki ya matematik için de aynı durum söz konusu olabilir mi?

Dan Kahan ve meslektaşları, çalışmalarında sıklıkla inançlar ve belli bir gruba üye olma arasındaki etkileşimleri inceliyorlar. Biz insanlar, doğamız gereği kuvvetli bir kabile bilincine sahibiz; dolayısıyla eğer kabilemiz bize en son gerçekleşen seçimlerde diğer kabile tarafından seçim sonuçlarına hile karıştırıldığına inanmamızı söylerse, kanıtlara bile bakmadan bu düşünceyi benimseyebiliriz. Peki, asıl soru şu: Gerçek olmayan bir inanca kapılmak mı daha vahimdir, yoksa kendi topluluğunuzun değer yargılarına ters düşerek dışlanmayı göze almak mı?

Özet: Pachycephalosauridae ailesi, geç Kretase döneminde yaşamış, kalın kafatasları ile tanınan dinozorlardır. Bu aile içindeki Wannanosaurus Homalocephale cinsleri, genellikle düz kafatasları ile bilinir ve bu özellikleri, onların Pachycephalosauridae’nin genç bireyleri olduğu hipotezini doğurmuştur. Bu makale, bu hipotezin desteklenmesi için kullanılan morfolojik ve histolojik kanıtları incelemektedir. Makaleye Giriş: Pachycephalosauridae ailesi, domuz büyüklüğünden boğa büyüklüğüne kadar değişen, iki ayaklı otçul dinozorlardır. En belirgin özellikleri, kalınlaşmış kafataslarıdır. Wannanosaurus Homalocephale cinsleri ise, bu ailenin diğer üyelerine göre daha düz kafataslarına sahiptirler. Bu farklılık, bazı araştırmacıların bu cinslerin aslında Pachycephalosauridae’nin genç bireyleri olduğu yönünde bir hipotez geliştirmelerine yol açmıştır. Kafatası Morfolojisi ve Ontojenik Gelişim: Stegoceras validum üzerinde yapılan bir çalışma, kafatası morfolojisindeki değişikliklerin yaşla birlikte nasıl geliştiğini göstermiştir. Bu çalışma, düz kafataslarının genç bireylere ait olduğunu ve kafatasının zamanla kubbe şeklini aldığını ortaya koymuştur. Wannanosaurus Homalocephale cinslerinin düz kafatasları, bu hipotezi destekleyen önemli bir kanıt olarak görülmektedir.^[1] Histolojik Bulgular: Kafatası katmanlarının histolojik analizi, genç bireylerdeki kafatası dokusunun daha az vaskülarize olduğunu ve zamanla bu vaskülaritenin azaldığını göstermektedir. Bu bulgular, kafatasının yaşla birlikte nasıl sertleştiğini ve şekil değiştirdiğini gösteren önemli verilerdir. ^[2] “Sonuç olarak Mevcut kanıtlar, Wannanosaurus Homalocephale cinslerinin, Pachycephalosauridae ailesinin genç bireyleri olabileceğini güçlü bir şekilde desteklemektedir. Ancak, bu hipotezin tam olarak doğrulanması için daha fazla fosil bulgusuna ve detaylı analizlere ihtiyaç vardır. “ Kaynaklar: [1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3652528/ [2] https://www.researchgate.net/publication/254314613_Squamosal_Ontogeny_and_Variation_in_the_Pachycephalosaurian_Dinosaur_Stegoceras_validum_Lambe_1902_from_the_Dinosaur_Park_Formation_Alberta

Okyanustaki planktonlar, algler ve bakteriler; Dünya'daki oksijenin %50'sini ürettiğinden bizim için oldukça önemlidir. Ancak türlerine ve habitatlarına bağlı olarak renkleri değişebilen bu yeşil cümbüşü ayırt etmemiz mümkün değildi. Bu da yüzen bitkilerin iklimi nasıl etkilediğini ve küresel ısınmadan nasıl etkilendiğini anlamamız konusunda bir engeldi.

964 milyon dolarlık Plankton, Aerosol, Bulut, Okyanus Ekosistemi (PACE) uydusu bunu değiştirmek üzere. Yörüngeye oturduktan sonra, okyanusta iklimi etkileyen faktörleri araştıracak. Okyanus bilimci Collin Roesler şöyle diyor:

Hayvanlar çevrelerinden aldıkları bilgileri bir yere hareket etmek, aktiviteleri için zamanlarını ayarlamak, miktarı değerlendirmek veya geçmişi hatırlamak için nasıl kullanırlar?

Bir kovanın derinliklerinde, bir bal arısı (Apis mellifera) çılgınca dans eder. O dans ettikçe diğer bal arıları arka ayakları ve antenleri ile onun vücuduna dokunarak çevresine toplanır. Daha sonra bu gözlemciler birer birer dansı bırakır, kovan girişine yönelir ve aynı yöne doğru uçarlar. Çünkü dans eden arı bol yiyecek kaynağına olan mesafeyi ve besin kaynağının yönünü onlara bildirmiştir (Görsel 1). Bir saat içerisinde işçi (yiyecek toplayıcı) arılar dönerler ve kendi dansları ile diğer işçi arılara yiyecek kaynağının yerini göstermeye hazırdırlar.