Evrimsel biyolojiyle derinlemesine ilgilenmeye başlayan birçok kişi, bir süre sonra bayağı sorulardan kurtularak evrimin özünü anlamaya yarayacak, birçok mekanizmanın işleyişinin kavranmasını sağlayacak, türler ve çevre arasındaki karşılıklı ekolojik ilişkileri algılamaya yarayacak sorular sormaya başlayacaktır. Bu soruların etraflıca irdelenmesi ve cevaplanması, modern bilimin en güçlü teorilerinden biri olan Evrim Teorisi'nin anlaşılmasını kolaylaştıracaktır. Örneğin, bir evrim konferansında anlatılanlar üzerine akla şöyle bir soru takılabilir:

Bu, elbette ki buna benzer olabilecek devasa bir soru grubunun bir örneği olarak seçilmiştir. Özünde sorulan soru şudur:

Gribe neden olan influenza virüsü durmaksızın mutasyona uğradığı için, belli düzeyde koruma sağlayabilmek adına her yıl aşı olmamız gerekir. Öte yandan kızamık için çocuklukta sadece 2 doz aşı olmamız yeterlidir; bu aşı bizi ömür boyu korumaktadır. Neden?

Cell Reports dergisinde yayımlanan bir araştırma, bu sorunun cevabını bulduğunu ileri sürüyor: Kızamık virüsünün yüzey proteinleri, eğer mutasyona uğrayacak olurlarsa, bulaştıkları hücrelere verimli bir şekilde giremiyorlar. Bu da, kızamık virüsünün evrimsel değişiminin çok masraflı olduğu anlamına geliyor.

Kimyasallar, çok farklı analitik yöntemle, hem niceliksel hem de niteliksel olarak analiz edilebilirler; ancak bu analizlerin büyük bir kısmı, spektroskopi adı verilen bir sahanın altında incelenir. Spektroskopi, elektromanyetik radyasyon ve madde arasındaki etkileşimi; elektronların uyarılmasına, moleküler titreşimler veya nükleer spin yönelimlerindeki değişimlere neden olan etkileşimler kapsamında inceler. Bir diğer ifadeyle spektroskopi, ışık veya radyasyonun maddeler tarafından emilmesi ve yayılması şeklindeki ışık-madde etkileşimlerinin ölçülmesi ve incelenerek yorumlanmasıdır.

Daha yakın zamanlarda, spektroskopinin tanımı elektronlar, protonlar ve iyonlar gibi parçacıklar arasındaki etkileşimlerin yanı sıra taneciklerin çarpışma enerjilerinin bir işlevi olarak diğer parçacıklarla etkileşimlerini de içerecek şekilde genişletildi. Spektroskopik analiz; kuantum mekaniği, özel ve genel görelilik teorileri ve kuantum elektrodinamiği dahil olmak üzere fizikteki en temel teorilerin geliştirilmesinde çok önemli bir araç olmuştur. Yüksek enerjili çarpışmalara uygulanan spektroskopi, yalnızca elektromanyetik kuvvetin değil, aynı zamanda güçlü ve zayıf nükleer kuvvetlerin de bilimsel anlayışının geliştirilmesinde anahtar görevi görmüştür.

Sonu sırf “loji” ile bitiyor diye astroloji, frenoloji ve ufoloji gibi konuları bilimsel sanan nice insan bulunmaktadır, hatta astronomi ile astrolojinin aynı şey olduğunu düşünenler de olmaktadır. Gökbilimci Carl E. Sagan bu durumu şöyle özetlemektedir:

Astroloji’yi bir bilim olarak değerlendirmeyen astrologlar da bulunmaktadır. Ancak astroloji, nasıl yorumlanırsa yorumlansın, astronomi sahasına da giriş yaptığından dolayı, elbette fizikteki kuvvetler konusuna da değinmemiz gerekiyor. Detayları anlamakta zorlanan okurlarımız her bir kuvvetin altında yer alan “Neden bu kuvvet sorumlu olamaz?” paragraflarını okumakla yetinebilirler.

Arkadaşlar bundan sonra #Türkçeboks başlığı altında mümkün olduğunca amatör bir gözden boksu değerlendirmeye çalışacağız. Türkiyemizde boks zayıf bırakılmış bir haldedir. İnsanlar dövüş sporlarını sevmelerine rağmen ülkemizdeki boks sporuna dair entelektüel derinlik pek azdır. Bunun en net ve trajikomik ispatlarını ise boks yumruk çeşitlerinin adlandırılmasında görürüz. Evrensel literatürde '' jab'' olarak adlandırılan boksörlerin öndeki yumruğunun ülkemizde-Türkçede bilinen bir ismi yoktur. Boksörün sağ eli '' güçlü'' eli ise jabi sol direği olmuş olur; sol eli '' güçlü'' ise sağ direği onun cebi olmuş olur. Yani Türkçe'de bir maçı anlatmaya çalıştığında bir spor spikeri '' jab'' terimi benimsenmediği ya da Türkçeleştirilmediği için jabi maçlarda tarif edememektedir. Daha en temel yumruk kavramlaştıramamışken Türkiye'de boks teori ve pratikte nasıl gelişebilir? Verimli bir spor kültürü yerine çok yetenekli gençler doğuştan boksa yatkın ve zeki olanlar başarılı olmaktadır ama genel bir ortalama yakalanamamaktadır... O yüzden ben şahsım adına bir boks sever olarak amatör yorumlarımı sizlerle zaman zaman paylaşmak istiyorum...

Dün gece internet ünlüsü ve son zamanların profesyonel boksörü Jake Paul ile ünlü profesyonel MMA (mix martial art) cısı Nate Diaz profesyonel bir boks maçına çıktı. Jake ve diğer Paul internet ünlüsünden yine reyting amaçlı ama yine de bir kariyer inşa ettikleri için saygıyı hak eden şekilde profesyonel boks maçlarına çıkmaya başlamışlardı. Tabi ki malumunuz üzere dezavantajlı bir şekilde profesyonel boks dünyasına adımlarını attıkları için çıktıkları maçlarda sıkletler önemsiz olmaktaydı; kendileri rakiplerinden her zaman için ağırlardı. Önemli olan para ve reytingdi. Aynı mantık ile Floyd Mayweather vs Logan Paul maçında da görüldü. Türkçe haberlerde Floyd'un maçı '' kazanamadığı'' şeklinde başlıklar gözlemlenmişti. Derinlikli bir yorum bu maçın bir '' reyting'' maçı olduğunu yazabilirdi halbuki. Arada birkaç sıklet varken asıl Logan Paul'un Floyd'u yıkamaması başarısızlıktı. Aynı mantıkla Conor McGregor da yıllar yıllar önce Floyd'un karşısına çıkmış ve sıkletler aynı olduğu için Floyd McGregor ile kedinin fareyle oynadığı gibi oynamıştı...

“ Dinozorlar, milyonlarca yıl önce Dünya’nın en etkileyici canlıları arasında yer aldı. Bu devasa yaratıkların zeka ve algı seviyeleri, modern bilim insanlarını hala şaşırtmaya devam ediyor. Bu yazıda, Velociraptor, Tyrannosaurus Rex (T-Rex) ve Stegosaurus gibi üç farklı dinozor türünün zeka ve algılarına dair bilgileri inceleyeceğiz.”

Velociraptor: Küçük Ama Zeki Avcı

Belirli genetik risk faktörlerine sahip bir birey, sağlıklı yaşayabileceği yıllardan kaçını kaybeder? Helsinki Üniversitesinden yeni bir araştırma, bu düşündürücü soruya bir cevap bulmaya çalışıyor.

Öncelikle bilim insanları, hem yaygın hem de nadir olan hastalıklarla bağlantılı genetik varyantlar seçti. Sonrasında bunları, hem birey hem de nüfus bazında ortalama kaybedilen sağlıklı yıl sayısına olan etkilerine göre ayırdılar.

Uçakla seyahat etmek, kaygılarımız ve korkularımız ne derse desin, inanılmaz derecede güvenlidir. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından yapılan açıklamaya göre, uçakla ulaşım havacılık tarihinin en güvenli ulaşım sistemine dönüşmüştür. Bu, istatistiksel olarak her on milyon döngü için (bir döngü, bir kalkışı ve bir inişi içerir) bir tane bile korkunç bir başarısızlık olmadığı anlamına gelir.

Bir uçakla seyahat etmenin bir otomobilde seyahat etmekten çok daha güvenli olması, sezgisel olarak doğru hissettirmeyebilir; ancak Amerika Birleşik Devletleri'nde, her 100 milyon araçta mil başına yaklaşık 1,13 ölüm meydana gelirken her 100 milyon uçak milinde sadece 0,035 ölüm meydana gelmektedir. Başka bir deyişle, Amerika'da bir araba kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 114'te bir iken, bir uçak kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 9.821'de birdir.^[1][2]

Yaşadığımız dünya üzerinde gün içerisinde pek çok yolculuk yapılıyor. Ulaşım aracı fark etmeksizin binlerce insan birlikte kapalı ortamlarda bulunmak mecburiyetinde kalıyorlar. Bu ulaşım araçlarının en önemlisi hiç şüphesiz uçaktır. Çünkü çok farklı coğrafyalardan insanların çok kısa süreler içinde buluşmalarına imkan veriyor ve çok yoğun bir işleyişe sahiptir.

Tabii ki insanlar sadece birbirleri ile ulaşım aracında karşılaşmıyorlar. Gittikleri her yerde, yedikleri her yemekte birbirleri ile temasta bulunuyorlar. Bunlar dünyamızın değişmez gerçekleri...

Kadınların regl dönemlerini; kasık ağrısı, iştah değişimi, beslenme alışkanlıklarında değişiklik, halsizlik, stres, sinirlilik hali, duygu durum değişimleri gibi genel geçer ve benzer semptomlarla aynı kefede değerlendirsek de aslında yaş ve bedensel özelliklerin, regl döneminde psikolojik ve fizyolojik olarak birtakım değişimler yarattığı bilinmektedir.^[1]

Örneğin 20’li yaşlarda regl, daha çok kasıklarda yarattığı ağrı nedeniyle gündelik yaşam pratiklerini gerçekleştirmenin önünde olumsuz bir durum olarak değerlendirilirken, 30’lu yaşlarda annelik ve emzirme nedeniyle gerçekleşen regl düzensizliği ve premenopoz başlangıcı üzerinden değerlendirilmektedir. 40’lı yaşlarda ise kadınların çoğunlukla erken menopoz belirtilerine bağlı olarak psikolojik ve metabolik değişimler üzerinden regl döngüsünü değerlendirdikleri söylenebilmektedir.

Adaptasyon, Doğal Seçilim yoluyla evrimleşen özelliklerin tamamına verilen isimdir. Dolayısıyla adaptif bir özellik, canlının bulunduğu ortamda hayatta kalma başarısını (uyum başarısını) artırır. Bu özellikler, popülasyon içinde çeşitlilik mekanizmalarıyla rastgele ve sürekli yaratılırlar, ancak yalnızca uygun çevre şartları oluştuğunda seçilirler. Bu özelliklerin evrimleşmesi sonucu, canlının ortamına "adapte olduğunu" söyleriz.

Daha önceden de izah ettiğimiz gibi, adaptasyon olgusu, evrimi harici bir bağlamda anlamsızdır; yani adaptasyonların evrimsel değişim olmadığını iddia etmek, tanım gereği oksimorondur: Adaptasyon, Doğal Seçilim yoluyla evrimleşen özelliklere verilen isimdir. Bir şey adaptasyon olup da evrimleşmemiş olamaz. Ancak evrimleşmiş her özellik adaptasyon değildir: Örneğin Cinsel Seçilim yoluyla evrimleşen özellikler her zaman "adaptasyon" kapsamında görülmez (bu, tartışmalı bir yaklaşım olsa da). Daha yaygın kabul edilen şekilde, Genetik Sürüklenme nedeniyle evrimleşen özellikler adaptasyon değildir.