COVID-19 pandemisi küresel bir krize neden olmuştur. Birçok sektör bu durumdan etkilenmiş olmakla birlikte, sağlık sektörü de daha önce benzeri olmayan bu salgına hazırlıksız yakalanmıştır. Yeni tanımlanan bu virüse ilişkin bilinmeyenlerin çok olması, mücadele sürecinde birçok belirsizlik ortaya çıkarmıştır. Şu anda COVID-19’a yönelik bazı tedbirler alınmış olsa da geleceğe ilişkin belirsizlik ve endişe devam etmektedir.

Sağlık sektöründe hastaneler yanı sıra, aile hekimliği de bu süreçten etkilenmiştir. Ülkemizde aile hekimliği uzmanlık eğitimi Tıpta Uzmanlık Sınavı tercihlerinde iyi bir konuma erişmiş olsa da, uzmanların atanmalarında yaşanan sorunlar devam etmektedir. Yapısal kapasite sınırlılıkları nedeniyle gereksinim duyulan sayıda uzman hekimin yetiştirilmesi konusunda arzu edilen kapasiteye henüz ulaşılabilmiş değildir. Bu bağlamda aile hekimi başına 2500 hasta hedefine henüz ulaşılamamıştır.

Dünya nüfusunun artmasıyla gıda tüketimi de artarken, gıda üretimi aynı oranda artmıyor. Hatta Gıda ve Tarım Örgütü'ne (FAO) göre, sınırlı kaynaklardan üretilebilen gıdaların yaklaşık %5'i böcek istilası veya hasat sonrası bozulma nedeniyle kullanılamaz hale geliyor. Ayrıca, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) açıklamasına göre, dünyadaki ölümlerin %35'inin gıda kaynaklı salgınlar ve parazitlerden kaynaklandığı bildirildi. Tüm bu nedenlerle gıda güvenliğini sağlamak, yani sağlıklı ve besin değerini korumak için yüzyıllardır çeşitli ürün ve teknolojiler geliştirilmiştir.

Gıdanın yüksek enerji ışınlarına maruz bırakılarak bir muhafaza sürekliliği olan "gıda ışınlaması", ürün güvenliği, mikroorganizmalardan korunma, raf ömrü gibi iyileştirmeler için 20. yüzyılın ikinci yarısında ön plana çıkmıştır. Gıdaların ışınlanması ile birlikte ışınlanmış gıdaların güvenliği tüm dünyada araştırılmaya başlanmıştır.

Bonobo (Pan paniscus), şempanzelerle birlikte Pan cinsini oluşturan iki türden biridir. Günümüzde şempanzelerden farklı bir tür olarak kategorize edilseler de, ilk keşfedildiklerinde fiziksel benzerliklerinden ötürü şempanzelerin (Pan troglodytes) bir alttürü olduklarına inanılmıştır.

Bonoboların vücutları ve suratları siyah kıllarla kaplıdır ancak yüzlerinde, kulaklarında, parmaklarında, ellerinin içleri ve ayaklarının altlarında kıl bulunmaz. İnce bir üst gövdeye, dar omuzlara, ince boyuna, uzun kollara, bacaklara ve büyük, uzun parmaklı ellere sahiptirler. Kolları bacaklarından daha uzun, esnek ve güçlüdür. Koyu renkli yüzleri, büyük pembe dudakları, geniş burun delikleri ve ortadan ayrılmış saçları, en önemli ayırt edici fiziksel özellikleridir. Erkekleri 34 ila 60 kg, dişileri ise ortalama 30 kg civarında olurlar.

Radyoyu açtığınızda sevdiğiniz şarkılarla birlikte hemen atladığınız şarkıları da duyabilirsiniz. Ancak beğenmediğiniz bu şarkıların da çoğunlukla hayranları vardır. Mesela eski tarz müziklerden hoşlanmıyor olabilirsiniz, ama ebeveynleriniz ya da büyükleriniz onlarla büyüdükleri için bu şarkılara bayılabilirler.^[1] Eski müzikler tanıdık melodiler olduklarından onlara huzurlu hissettirir. Yaşınız ilerlediğinde muhtemelen siz de bugün sevdiğiniz şarkıları dinlemeye geri döneceksiniz.

Bazı besteciler ise nesiller arası çekiciliği olan müzikler üretirler.^[2] Sanatçıların zaman zaman yeniden seslendirdiği True Color şarkısına bir göz atın. Bu şarkı ilk olarak 1986'da Cyndi Lauper tarafından yayınlandı. On yıl sonra, Disney World'ün Epcot'ı bu şarkıyı bir ön gösterimin parçası olarak kullandı. Bundan bir on yıl sonra, kulaklarımız aynı şarkıyı Trolls filminde tekrardan duymaya başladı. Şimdi ise internette arama yaptığınızda bu şarkının birçok cover'ını bulabilirsiniz.

Birçok mistik inancın aksine akupunkturun pratik doğası, taklit araştırmaları sayesinde yanlış bir uygulama olduğunun kolaylıkla ispatlanabilir olmasına izin verir. Bir taklit araştırmasında, gerçek "akupunkturcuların" yaptıklarını iddia ettikleri saf akupunktur ile akupunkturcuymuş gibi davranan araştırmacılar rastgele bir şekilde hastalarla eşleşirler ve vücutlarına akupunktur iğnelerini batırır gibi davranırlar. Akupunktur üzerine yapılan çalışmaların sayısı, diğer herhangi bir "alternatif tıp" alanında olduğundan kat kat fazladır ve bu araştırmaların binlercesinden elde edilen veriler, akupunkturun en kötü ihtimalle hiçbir işe yaramayan, en iyi ihtimalle ise plasebodan (sahte ilaçtan) daha fazla etkisi olmayan bir uygulama olduğunu net bir şekilde gösteriyor. Şaşırtıcı bir şekilde, akupunkturun sağlığa olan faydaları o kadar azdır ki, yapılan birçok araştırmada hiç tedavi edilmeyen hastalara nazaran bile etkisi, tespit edilemeyecek kadar azdır!

2013 yılında David Colquhoun, Anesthesia & Analgesia isimli dergide akupunktura karşı baş döndürücü ve yerle bir edici bir literatür taraması makalesi yayınlamıştır. Makalesinde şöyle diyor:

Size bir soru: Zamanı geriye sarıp, tekrar başlatsaydık ve evrim, aynı atalardan yeniden başlatılmış olsaydı... Aradan aynı miktarda zaman geçtikten sonra ortaya çıkan sonuç, şu anki bildiğimiz Dünya yaşamına benzer miydi?

Bu soru ilk defa açık bir şekilde, 1989 yılında büyük evrimsel biyolog Stephen Jay Gould tarafından soruldu. O gün bugündür de teorik bir tartışma konusu olarak farklı görüşlere ev sahipliği yapmakta. 

Neden diye sorup duruyorum kendimi bildiğimden beri, aslında bebeklik dönemindeki soru sorma evresini çoktan geçtim ama durduramıyorum kendimi şu ana kadar da beni tatmin edecek pek cevap duymadım. Mesela neden varız sorusunun mantıklı cevabı yok. Neden evren var? Neden güneş sistemi var? Neden sadece dünyada yaşam var? Hatta ve hatta ben neden varım? Amacım ne ki? Neden ben sağlıklı doğarken bir diğeri hiçbir zaman iyileşemeyeceği bir hastalık ile doğuyor mesela?

Cevabını bilmediğim pek çok soru var aklımda, bana hayatı sevdiren şey de bu sanırım. Sabah erken kalkmak istememin sebebi erkenden soru sorup cevaplarını araştırmak mesela, uyandığım anda başlıyor bu kadar araba nereye gidiyor? Kimler nasıl işlere sahipler? Acaba kollarımız 2 değil de 4 olsaydı daha kolay olmaz mıydı derken bir soru daha Neden 2 ? 3,4,5… değil 2. Evrilebilecek o kadar çok hayvan varken neden maymun?