Türdiriltimi (İng:"De-extinction") kavramı, belki de bilim dünyasının görmüş olduğu en olağandışı ve ilginç kavramlardan biridir. Nesli tükenmiş canlıları, bir nevi yeniden hayata döndürme fikri, ilk duyulduğunda hem ilginç hem de neredeyse imkânsız gibi gelebilir. Ancak genel kanının aksine, bu fikrin gerçekleştirilebilirlik potansiyeli vardır ve hatta bazı başarılar elde edilmiştir. 2023 yılı itibariyle, türdiriltimi oldukça popüler bir araştırma alanı haline gelmiştir ve aldığı yatırımlar sayesinde de hızla gelişmektedir. Türdiriltimi, gelecekte ekosistem mühendisliğinden yapay rahim teknolojilerine kadar hayatımızın her alanını etkileyecek bir bilimsel araştırma sahası olma yolunda önemli adımlar atmaktadır.

Türdiriltimi, 21. Yüzyılda popüler hale gelen bir kavram olmasına rağmen, kökenleri çok daha eski zamanlara dayanmaktadır. Bu konseptin izleri, 1900'lerin başlarına ve hatta Nazi Almanya'sı dönemine kadar gitmektedir. Kulağa ütopik bir olgu gibi geldiği için birçok insan, türdiriltiminin gerçekleştirilebilir olup olmadığı sorusunu sormaktadır. Nitekim tarih boyunca çeşitli türdiriltim projeleri gerçekleştirilmiş; bazıları başarılı olmuş, bazıları ise başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

Halk arasında genellikle kalp krizi olarak bilinen miyokard enfarktüsü, kısaca MI (İng: "Myocardial Infarction"), patolojik olarak iskeminin neden olduğu miyokard hücrelerinin geri dönüşü olmayan ölümü olarak tanımlanır ve kalbin koroner arterine giden kan akışı azaldığında ya da durduğunda ortaya çıkar ve kalp kasına zarar verir.^[1]

En sık görülen semptom; omuz, kol, sırt, boyun veya çeneye yayılabilen göğüs ağrısı veya rahatsızlığıdır. Sıklıkla göğsün ortasında veya sol tarafında oluşur ve birkaç dakikadan fazla sürer. Rahatsızlık bazen mide ekşimesi gibi hissedilebilir.^[1] Diğer belirtiler arasında nefes darlığı, mide bulantısı, baygınlık hissi, soğuk ter veya yorgunluk sayılabilir.^[2] İnsanların yaklaşık %30'unda atipik semptomlar vardır. Kadınlar ise genelde göğüs ağrısı yerine, boyun ağrısı, kol ağrısı veya yorgunluk hissederler.^[3]

Bilim nedir? Hiç düşündünüz mü, "bilimsel yöntem" derken kastettiğimiz şey aslında ne? Bu yazıda oturup size bunun resmî tanımı üzerinden giderek, "Efendim işte bir gözlem yaparız, oradan yola çıkarak bir hipotez geliştiririz, onu test ederiz, yanlışlayabilirsek hipotezi terk eder veya değiştiririz." gibi şeyler anlatmayacağız. Bunlar, bilimin kağıt üzerinde nasıl işlediğidir. Bilimin kalbinde ne var? Cevap çok basit: Kandırılmamak. Öyle eş dost tarafından kandırılmamak da değil; doğa tarafından kandırılmamak. Kendimiz tarafından kandırılmamak. Richard Feynman bunu çok güzel bir şekilde ifade etmişti:

Yani "bilimsel metot" dediğimiz şey, Neil deGrasse Tyson'ın ifadesiyle şöyle özetlenebilir:

Kendisi, Geç Oligosen ile Erken Pleyistosen arasında (25 - 2.5 milyon yıl önce) yaşamış bilindiği kadarıyla en büyük uçan kuş ünvanına sahip türdür. Belki daha büyükleri yaşamış olabilir; ancak herhangi bir kanıt elde edilemediği için bilinen en büyük kayıt budur.

Başlıktaki "uçan" kuş kısmı da oldukça önemlidir. Çünkü sadece "kuş" dediğimizde soyu tükenen terrör kuşları ve devekuşu gibi uçamayan kuşlar da konuya dahil olur. Söz konusu Pelagornis sandersi türü 1983 yılında Güney Karolina'daki Charleston Havaalanı yapımı esnasında keşfedilmişti. Vakti zamanında o bölge denizlerle kaplı olduğu için, uçarken öldüğü ve denize düştüğü düşünülüyor. Belki de bir yırtıcı tarafından öldürüldü?

Bu yazıda, öğrenmenin imkansız olduğunu ‘sonsuzluk’ kavramıyla ispat edeceğim.

Tarihe baktığımız vakit birçok filozofun daha önce ‘öğrenmek’ üzerine felsefe yaptığını görürüz. Bu felsefe; öğrenmenin nasıl olması gerektiği, nelerin öğrenilip nelerin öğrenilmemesi veya öğrenimin nasıl olması gerektiği üzerine kurulu bir felsefe sistemi değildir. Bu felsefe sistemi doğrudan, ‘öğrenmenin’ mümkün olup olmadığı üzerine kurulu bir felsefe sistemidir. İlk bakışta, bu sorunun saçma olduğunu çünkü doğduğunuzdan beri sürekli bir şeyler öğrendiğinizi ve bu öğrendiğiniz şeylerin de sizi bugünkü siz yaptığını düşünebilirsiniz. Hatta şu anda bu yazıyı okurken bile sürekli bir şeyler öğrendiğinizi veya öğreneceğinizi düşünmeniz kuvvetle muhtemeldir. Öğrenmek, hayatımızın temeli iken bir şeyler öğrenmenin imkansız olduğu fikrine soğuk hatta alaycı yaklaşmanız gayet doğaldır. Ancak nitekim ben bu yazıda, bir şeyleri ‘bildiğimiz anlamda’ öğrenmenin imkansız olduğu görüşünü savunacağım.

Başlık idrar yapma (işeme, çiş yapma) gibi bir konu için biraz fazla heybetli gelebilir. Ancak Brigham Young Üniversitesi'nden araştırmacılar için erkeklerin tuvalette idrar yapması ciddi bir akışkanlar mekaniği sorunu ve önemli bir bilimsel araştırma konusu. Zira her erkeğin bildiği gibi, pisuvarlara yapılan idrar, akışkanın basıncından ötürü dikkate alınması gereken bir miktarda geri sıçramakta ve bacakları, kıyafetleri, vs. ıslatmaktadır. Bu da birçok bakterinin buralara bulaşmasına yol açmaktadır. Bu durumdan rahatsız olan sadece erkekler değil, aynı zamanda evi paylaşan ebeveynler, oda arkadaşları ve sevgililer/eşler gibi kişilerdir de...

Dolayısıyla Brigham Young Üniversitesi Sıçrama Laboratuvarı'ndan Randy Hurd ve Tadd Truscott, yaptıkları bir araştırmayla erkeklere sıçramayı en aza indirmelerini sağlayacak bazı yöntemler sundular. Penisten çıkış yapan idrar akışına temel akışkanlar mekaniği yasalarını uygulayan ve çeşitli testler yürüten ikili, araştırmalarının sonucunu aşağıdan izleyebileceğiniz videolar ile sundular. Araştırmaları aynı zamanda, "İdrar Dinamikleri: Taktiksel Bir Özet" başlığıyla Amerikan Fizik Cemiyeti Yıllık Toplantısı'nın Akışkanlar Dinamiği Bölümü'nde sunuldu.

Çok güzel bir söz vardır: "Yalancılık meslek dalı ilan edilmeli artık, o kadar çok ustası var ki...",

Ne kadar haklı bir söz öyle değil mi? çünkü günümüzde nereye baksak, bir sahtekarlık görüyoruz. Artık iyi yalan konuşan insanlara "zeki" denmektedir. İyi yalan konuşan insan gerçekten de böyle midir? politikacılar zeki midir? veya o absürt eserleri ile insanları kandıran kişisel gelişim yazarları zeki insanlar mı?