Lisedeki Bilim Derslerinde Uyuklayanlar ve Modern Bilim

Görselde sözünü ettiğimiz konu, gerçekten sıkıntılı bir konu ve bunun birkaç sebebi var. İlki, elbette ki günümüzdeki eğitim sistemi çerçevesinde verilen temel bilim eğitiminin birçok açıdan yetersiz ve çağdaş olmaması... Daha önemlisi, öğrencilere bilimsel düşünme tekniklerini, bilimsel metodolojiyi, vs. öğretmek yerine "sınavı nasıl geçersiniz" konusunu öğretiyor olması... İkincisi ise bilimin elbette ki yalnızca bilim alanında eğitim görmüş olanların anlayıp anlatabileceği bir konu olmaması. Yeterince mesai harcayıp bilimin belli bir alanında oldukça bol miktarda donanıma kavuşmanız elbette ki mümkün!

Ancak... Ve bu, çok önemli bir "ancak"... Bunların hiçbiri demek değil ki bilimle bugüne kadar yeterli bir miktarda ilgilenmemiş, yeterince popüler ve akademik yazını hazmetmemiş, bilimle ilgili çeşitli konularda herhangi bir deneyime veya birikime sahip olmayan, bilimin çalışma prensiplerini anlamamış, bilgiyi ve öğrenmeyi amaç değil de araç edinen kişiler bilimin envai çeşit dalıyla ilgili atıp tutabilirler, ahkam kesebilirler, hatta hadlerini aşarak bu alanlara ömürlerini adamış insanlara hakaret edebilirler.

Ayrıca bu demek değil ki günümüzde Türkiye'de (ve genel olarak Dünya'da) verilen temel bilim eğitimi, bilimi anlamak ve bu konuda bir şeyler öğrenmek için tamamen işlevsizdir. Tam tersine, aslına bakacak olursanız günümüzdeki modern bilimin temellerini oluşturan birçok konuya, ülkemizdeki eğitim sistemi içerisinde de pek tabii değinilmektedir. Ne var ki eğitim "anlayışının" isabetli olmayışı, bu konuları sıkıcı ve çekilmez kılmaktadır. Bu da öğrenci ilgisini azaltmaktadır. Lakin sonradan bilime ilgi duyan insanların, o noktada sahip oldukları bilgi birikimleriyle yetinebileceklerini düşünmeleri akıl dışıdır! Bir kişi bilime 60 yaşında da ilgi duymaya başlamış olsa, öncelikle en azından liselerimizde öğretilen temel matematik, fizik, kimya, biyoloji gibi sahalardaki bilgilerin hepsini tam olarak anlayabilecek, anlatabilecek, pratik olarak kullanabilecek bir seviyeye gelmelidir. Ancak ve ancak bu noktadan sonra, daha karmaşık bilim dalları bu temel üzerine inşa edilebilir.

Dolayısıyla... Okullarda öğretilen konuların sıkıcı anlatılıyor olmasıyla, bu konuların günümüzdeki modern bilimle alakasız ya da bizim işimize yaramaz olduğunu sanmak arasında dağlar kadar fark bulunmaktadır. Bu ikisi asla birbirine karıştırılmamalıdır. Eğer ki şu anda bir lise fizik kitabını açtığınızda gördüğünüz basit denklemler sizi korkutuyorsa, karadeliklerin doğasıyla ilgili muhtemelen bilgince konuşuyor olmanız hatalı olacaktır. Eğer ki basit taksonomiden anlamıyor, bilim metodolojisini ortalama üstü düzeyde anlatamıyor, canlıların doğasıyla ve çevreleriyle etkileşimleriyle ilgili çeşitli temel kuralları bilmiyorsanız, bir lise biyoloji kitabını açtığınızda karşınıza çıkan konuları "sıkıcı" veya "gereksiz" buluyorsanız, muhtemelen evrimsel biyolojiyle ilgili ahkam kesmeniz kabul edilemezdir. 

Bir birey, bu konuları kavradıkça bilime bakışı genişleyecek, bilimsel bakış açısı genişledikçe modern bilim sahalarındaki yetkinliği ve algısı artacaktır. Ancak ve ancak bu noktadan sonra popüler literatürden akademik literatüre de geçiş yaşanabilecek, belki okulda pek başarılı olmayan ya da belli bir alanda uzmanlığı olmayan biri de bilimin belli bir sahasında belirli bir olgunluğa erişebilecektir. Yoksa "bilime her yaşta ilgi duyabilir, kendinizi geliştirebilirsiniz" demek, "hiçbir şey yapmadan da bilim insanı olabilirsiniz" demek değildir! Sonradan başlayan birinin, elbette ki bu işe genç yaşta girişmiş birine göre çok ama çok daha fazla çalışması gerekmektedir ki, o kişileri ve genel ortalamayı yakalayabilsin.

İşte bu nedenle Evrim Ağacı olarak lise öğrencisi (ve daha alt düzeyde) olan okurlarımıza en içten tavsiyemiz, ne kadar sıkıcı olursa olsun okullarında öğretilen (en azından öğretilmeye çalışılan) bilimsel konuları yalayıp yutmaları, ders kitaplarını bağımsız bir şekilde okuyarak kendilerini geliştirmeye çalışmalarıdır. Çünkü o yaşlarda öğrenecekleriniz, gelecekte ne olacağınızı doğrudan belirleyecektir.