Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Kaçış Hızı Nedir? Bir Gezegenin Kütleçekim Kuvvetinden Kurtulma Hızı Nasıl Hesaplanır?

Yukarı Fırlattığınız Bir Cisim, Ne Zaman Yere Düşmez?

Kaçış Hızı Nedir? Bir Gezegenin Kütleçekim Kuvvetinden Kurtulma Hızı Nasıl Hesaplanır? Joke Jive
2 dakika
8,087
Evrim Ağacı Akademi: Genel Görelilik Teorisi & Kütleçekim Fiziği Yazı Dizisi

Bu yazı, Genel Görelilik Teorisi & Kütleçekim Fiziği yazı dizisinin 6. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Kütleçekimiyle İlgili (Muhtemelen) Bilmediğiniz 20 Gerçek!" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Kaçış hızı, bir gök cisminin bir gezegenin kütlesi nedeniyle uzay-zaman düzleminde yarattığı bükülmeyi (ki buna "kütleçekimi" adını veririz) yenmek için, bağımsız ve iticiye sahip olmayan herhangi bir cismin sahip olması gereken hızdır. Kaçış hızına ulaşan bir cisim, eğer kütleçekimin kaynağı olan cisimden tam tersi yönde hareket edecek olursa, bu gezegenin çekiminden kurtulacaktır. Böyle bir cisim, (gerçekçi olmayan bir şekilde) başka hiçbir kütleçekim kaynağı olacak cismin etkisi olmadığı varsayılacak olursa, sonsuza kadar yavaşlayarak ama hiçbir zaman durmayarak sonsuza kadar aynı yönde gidecektir.

Ancak eğer ki cisim, kütleçekimi kaynağından tam zıt yönde ilerlemiyorsa (yani eğik atış benzeri bir davranış sergiliyorsa), bu cisim söz konusu gök cisminin etrafında kapalı olmayan bir parabolik yörüngede dönmeye başlayacaktır. Eğer bu yörünge, hızda meydana gelecek bir ayarlama ile eliptik bir yörüngeye dönüştürülecek olursa, buna "yörüngeye girmek" denir. İşte bir gök cisminin yörüngeye girmesi bu anlama gelir.[2]

Tüm Reklamları Kapat

Bu oldukça eğlenceli karikatürde, fizikte "kaçış hızı" olarak bilinen kavram esprili bir dille anlatılmaktadır.
Bu oldukça eğlenceli karikatürde, fizikte "kaçış hızı" olarak bilinen kavram esprili bir dille anlatılmaktadır.

Yörüngeye giren cisimler, aslında uzay-zamanda doğrusal bir hareket izlemeye çalışıyor olsa da, gök cisminin büyük kütlesi nedeniyle uzay-zaman öylesine bükülmüştür ki, cisim de doğrusal hareket yapamayarak gök cismi etrafında dönmeye başlar. Bir diğer deyişle, üzerinden kaçılmaya çalışılan gök cisminin ufkunun alçalma hızı, yörüngeye oturan cismin izlediği yörüngeden daha hızlı uzaklaşır. Bu da, yörüngedeki cismin durmaksızın gök cismi etrafında hareket etmesine neden olur.

Bir yıldız veya gezegen gibi küresel olarak simetrik olan cisimler üzerindeki kaçış hızı (vev_e), aşağıdaki formülle hesaplanır:

Tüm Reklamları Kapat

ve=2GMr\LARGE{v_e=\sqrt{\frac{2GM}{r}}}

Bu formülde GG kütleçekim sabiti ( G≈6.67×10−11m3kg−1s−2G\approx{6.67\times{10^{-11}m^3kg^{-1}s^{-2}}}), MM kaçılmaya çalışılan cismin kütlesi, rr ise kaçılmaya çalışılan cismin kütle merkezinden olan uzaklıktır. Görülebileceği üzere denklemde, kaçmaya çalışan cismin kütlesi yer almaz ve kaçılmaya çalışılan cismin kütlesi arttıkça, kaçış hızı artar; kütle merkezinden uzaklık arttıkça kaçış hızı azalır. Bu nedenle atmosferin dışından bir roket fırlatmaya çalışıyor olsaydık (yani uzayda bir roket fırlatma üssümüz olsaydı), roket fırlatma maliyetleri çok daha düşük olabilirdi; tabii o istasyonun kurulması için epey bir yatırım yapılması gerekecekti.

Güneş Sistemi'ndeki her bir gezegen için kaçış hızında giden bir roketin ne hızda gitmesi gerektiğini gösteren bir video.
Business Insider

Bu formülü kullanarak, kaçış hızını Güneş için saatte 2.223.000 kilometre olarak, Dünya içinse saatte 40.320 kilometre (saniyede 11.1 kilometre) olarak hesaplayabiliriz.[1] Yukarıdaki karikatürde gösterilen Ay üzerinde ise kaçış hızı saatte sadece 8.500 kilometredir. Bir karadeliğin olay ufkunda ise... Işık hızıdır; hatta ışık hızından bile yüksek olabilir. Ancak ışık da dahil olmak üzere hiçbir şey ışıktan hızlı gidemeyeceği için, ışık da dahil olmak üzere kütleli hiçbir cisim bir karadeliğin kütleçekiminden kaçamaz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Genel Görelilik Teorisi & Kütleçekim Fiziği Yazı Dizisi

Bu yazı, Genel Görelilik Teorisi & Kütleçekim Fiziği yazı dizisinin 6. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Kütleçekimiyle İlgili (Muhtemelen) Bilmediğiniz 20 Gerçek!" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
40
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 19
  • Bilim Budur! 10
  • Merak Uyandırıcı! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Muhteşem! 3
  • İnanılmaz 2
  • Güldürdü 1
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • ^ S. T. Lai. (2011). Fundamentals Of Spacecraft Charging. ISBN: 9781400839094. Yayınevi: Princeton University Press.
  • ^ R. A. Serway, et al. (2015). Physics For Scientists And Engineers With Modern Physics, Technology Update. ISBN: 9781305804487. Yayınevi: Cengage Learning.
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 21:59:27 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4413

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Kaçış Hızı Nedir? Bir Gezegenin Kütleçekim Kuvvetinden Kurtulma Hızı Nasıl Hesaplanır?. (11 Haziran 2016). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4413
Bakırcı, Ç. M. (2016, June 11). Kaçış Hızı Nedir? Bir Gezegenin Kütleçekim Kuvvetinden Kurtulma Hızı Nasıl Hesaplanır?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/4413
Ç. M. Bakırcı. “Kaçış Hızı Nedir? Bir Gezegenin Kütleçekim Kuvvetinden Kurtulma Hızı Nasıl Hesaplanır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 11 Jun. 2016, https://evrimagaci.org/s/4413.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Kaçış Hızı Nedir? Bir Gezegenin Kütleçekim Kuvvetinden Kurtulma Hızı Nasıl Hesaplanır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, June 11, 2016. https://evrimagaci.org/s/4413.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close