Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Embriyonik Diyapoz: Memeli Hayvanlar, Hamileliği Çevre Şartlarına Göre Durdurup, Geciktirebiliyorlar!

Embriyonik Diyapoz: Memeli Hayvanlar, Hamileliği Çevre Şartlarına Göre Durdurup, Geciktirebiliyorlar! Flickr
Blastokist evresine gelen embriyo
3 dakika
3,607
Tüm Reklamları Kapat

Çiftleşme ile yavrunun doğumu arasında geçen sürenin bile dışarıdan gelen sinyallere bağlı olduğunu söylesek ne dersiniz? Nerede duruyor bu sperm de bu yumurta döllenmeden kalıyor diyebilirsiniz; ama şaşırtıcı bir şekilde beklemeye alınan yapı, embriyonun ta kendisi!

Embriyonik diyapoz (İng: "embriyonic diapause") embriyonun blastokist evresinde çok düşük bir metabolizma düzeyi ve bölünme hızıyla, türden türe değişen bir zaman diliminde kalmasıdır. Bu ilginç olay, şu ana kadar 130'dan fazla memeli türünde gözlendi ve bu türlere, yakından tanıdığımız fareler ve ayılar da dahil. Hamileliğin bu şekilde geciktirilmesi mevsimsel olarak değişen yemek kaynaklarına, sıcaklığa, fotoperiyoda ve emzirmeye elverişli dönemlere göre belirlenir. Bir yıla kadar bile uzayabilen bu sürenin sonunda başarılı bir hamileliğin gerçekleşmesi ise hazır bir rahme, embriyoyla rahim arasındaki sinyalleşmeye ve çeşitli hormon seviyelere bağlı.

Tüm Reklamları Kapat

Diyapoz süresince blastokist ya tamamen sessiz (İng: "quiescent") bir evreye girer ya da çok yavaş bir hızda büyümesini sürdürür. Hatta bazı canlılarda blastokist zona pellusida adı verilen koruyucu glikoprotein yapıyı da kaybetmez. Bu olay, bir üreme stratejisi olarak düşünüldüğünde ,bu yöntemi uygulayan türlerin bundan iki şekilde yararlanabileceği görülür: Çiftleşen dişinin belli bir sezonda tek seferde maksimum sayıda yavruyu dünyaya getirmesi ilk avantaj olurken, çevre şartlarının en uygun olduğu zamanı bekleyerek yine olabilecek maksimum sayıda yavruyu dünyaya getirmek ikinci avantaj olarak görülebilir. Bu da demek oluyor ki, embriyonik diyapoz ya seçici bir şekilde anne sütüne bağlı laktasyonel diyapoz olarak gerçekleşir ya da embriyonun her gebelik için gerçekleşeceği şekilde sezonluk diyapoz olarak gerçekleşir.

Laktasyonal diyapozu kullanan memelilere örnek olarak fare verilebilir. Eğer farenin hala emzirdiği bir yavrusu mevcutsa süt üretimini sağlayan prolaktin hormonun seviyesi yükselir ve yüksek prolaktin döllenmiş yumurtanın rahme yerleşmesi için gerekli olan östrojen hormonunun yükselmesinin engeller. Böylece rahme yerleşemeyen blastokist embriyonik diyapoz evresine girmiş olur ve bu evre bir gün ile birkaç hafta arasında sürebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Sezonluk diyapoz ise ayıgiller gibi etçil hayvanlarda yaygın olarak görülür ve bu konuda üzerinde en çok çalışılan hayvan Amerikan vizonudur. Yukarıda belirttiğimiz gibi sezonluk diyapoza yol açan faktörler türden türe değişir. Amerikan vizonu için bu faktör organizmanın günlük aldığı aydınlanma miktarı olarak tanımlanabilecek fotoperiyoddur. Amerikan vizonları Şubatt'an Mart sonuna kadar çiftleşir fakat blastokistler yüksek melatonin seviyesinin yol açtığı düşük prolaktin seviyesinden dolayı embriyonik diyapoz evresine girer. Bu evreden çıkış ise günlerin uzamaya başladığının işareti olan 21 Mart bahar ekinoksu ile gerçekleşir.

Amerikan Vizonu
Amerikan Vizonu
Pixabay

Moleküler Mekanizması

2020 yılının Ocak ayında Developmental Cell dergisinde yayınlanan bir makalede bu sürecin moleküler mekanizmasına ışık tutacak bazı sonuçlar elde edildi. Besin algılama, hücre büyümesi ve gelişmesi gibi konularda kilit rol oynayan serine/treonin kinazı mTOR proteinin inhibisyonunun diyapoz benzeri bir pluripotent durumu tetiklediği bulundu. Ayrıca bu durumun, gerçekte olduğu gibi geri döndürülebilir bir evre olduğu da kanıtlandı. Açlığa bağlı olarak LKB1-AMPK yoluyla inhibe edilen mTOR glikoliz artımına da yol açtığı gösterildi. Aynı zamanda protein sentezi, lipid sentezi ve purin bazının sentezi gibi önemli görevleri olan glutamin amino asidinin de embriyonik diyapoz durumunda kalmak için gerekli bir faktör olduğu belirlendi.

Bu Özelliği Anlamak Ne İşimize Yarar?

Embriyonik diyapoz sırasında bazı blastokistlerin tamamen sessiz bir evreye girebildiğinden bahsetmiştik. Buna benzer bir mekanizma bazı kanser hücrelerinde ve yaşlanmış kök hücrelerde de görülebildiği için bu mekanizmanın çözülmesi bu sessiz evrenin yarattığı sorunların çözümüne katkı sağlayabilir. Ayrıca tüp bebek araştırmaları için de klinik yararlar sağlayabilir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
28
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 21
  • Merak Uyandırıcı! 8
  • Muhteşem! 7
  • Tebrikler! 7
  • Bilim Budur! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Umut Verici! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 15:29:06 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8951

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
G. Özata, et al. Embriyonik Diyapoz: Memeli Hayvanlar, Hamileliği Çevre Şartlarına Göre Durdurup, Geciktirebiliyorlar!. (4 Temmuz 2020). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8951
Özata, G., Erdem, B. (2020, July 04). Embriyonik Diyapoz: Memeli Hayvanlar, Hamileliği Çevre Şartlarına Göre Durdurup, Geciktirebiliyorlar!. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8951
G. Özata, et al. “Embriyonik Diyapoz: Memeli Hayvanlar, Hamileliği Çevre Şartlarına Göre Durdurup, Geciktirebiliyorlar!.” Edited by Babür Erdem. Evrim Ağacı, 04 Jul. 2020, https://evrimagaci.org/s/8951.
Özata, Gamze. Erdem, Babür. “Embriyonik Diyapoz: Memeli Hayvanlar, Hamileliği Çevre Şartlarına Göre Durdurup, Geciktirebiliyorlar!.” Edited by Babür Erdem. Evrim Ağacı, July 04, 2020. https://evrimagaci.org/s/8951.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close