Bugüne kadar keşfedilen bütün türlerin ve bütün fosillerin ara geçiş türü olduğu tespit edilmiştir!

"Bir dakika! Nasıl yani? Nasıl tüm fosiller ara geçiş türü olur? Hatta sadece fosil bile demiyorsunuz, türler diyorsunuz!"

Çeşitlilik, bir canlı popülasyonunun içinde gen ve özellikler konusunda görülen farklı kombinasyonların tümüne verilen isimdir. Evrimsel biyolojinin halk arasında kolay anlaşılamama sebeplerinden birisi, doğada bulunan çeşitliliğin bilinmemesi veya göz ardı edilmesidir.

Canlılığı boy, renk, uzunluk, çeşitli organların varlığı, büyüklüğü, vb. çok sayıda fiziksel parametrenin farklı kombinasyonları şeklinde tanımlayacak olursak, çeşitlilik, "uçsuz bucaksız bir parametreler listesinde, atalardan veya çağdaşlardan farklı özellikler göstermek" şeklinde de tanımlanabilir.

Orangutan (Pongo), Endonezya ve Malezya yağmur ormanlarına özgü bir kuyruksuz maymun cinsidir. Günümüzde sadece Borneo ve Sumatra'da bulunsalar da, Pleistosen Dönem'de, yani günümüzden 2.5 milyon yıl öncesine kadar olan dönemde, Güneydoğu Asya ve Güney Çin boyunca geniş bir alanda yaşamışlardır.

Orangutanlar cinsel olarak dimorfiktir, yani dişileri ve erkekleri arasında ciddi anlamda boyut ve şekil farkı vardır. En belirgin fark yüz morfolojilerinde görülür. Erkeklerin yanak yastıkları daha geniş ve yana doğru uzanırken, dişilerin yüz hatları daha sivridir. Erkek orangutanların bir diğer benzersiz özelliği ise daha da iri görünmelerine sebep olan uzun, kalın tüyleri ve vokalizasyon için kullandıkları boğaz keseleridir. Erkekler olgunlaştıkça boğaz keseleri de çok daha büyük hale gelir.

Elinizdeki sıradan bir taşla deney yapalım. Arkadaşlarınızla aranızda kim daha uzağa atabilir diye bir yarış düzenlediğinizi düşünün. Belki de en kuvvetli olanın kazanacağını düşünüyorsunuz. Fakat burada güç kadar zeka da devrede. Çünkü taşı atarken kullanacağınız yöntem, belki de onu uçuracak en büyük güç olacak. Peki sıradan bir taş atmanın roket bilimi ile ne ilgisi var? İşin içine girince, taş atmanın bir roketin uzaya fırlatılmasıyla ne kadar çok ortak noktası olduğunu görebiliriz.

Her şeyin bir bilimi vardır ve evet, taş atmanın da bir bilimi var. İşte burada devreye fizik kanunları giriyor. Bir taşın havada nasıl ve ne kadar süreyle kalacağını ve nihayetinde ne kadar uzağa gideceğini belirleyen pek çok değişken var. İlk olarak, Taşın elden çıktığı zamanki ilk hızı taşın havada ne kadar süre kalacağını belirlediği gibi ne kadar uzağa gideceğini de belirler. Ancak önemli diğer faktör taşın hangi açı ile atıldığıdır. Zemine dik hayali bir çizgi ile zemin arasını eşit iki alana bölen 45 derecelik açı ile taş hem havada en uzun süre kalacaktır hem de en uzağa gidecektir.

Gece yarısı vızıltısıyla bizi uykumuzdan eden veya soktuktan sonra bizi kaşıntılar içinde bırakan sivrisineklerle o bilindik deneyimleri yaşamayanımız yoktur. Yaz aylarında bizi rahat bırakmayan bu canlılara biraz daha yakından bakmaya ne dersiniz? O halde aklımızdaki sorularla başlayalım:

Günlük hayatımızda sıklıkla "Sivrisinekler her tarafımı ısırmış/yemiş" gibi ifadeleri sıklıkla kullanırız. Ancak, halk arasında "sivrisinek ısırması" diye geçen bu yaygın kullanım gerçeği tam yansıtmamaktadır. Bilimsel ve elbette doğru olan tabir "sivrisinek sokması"dır. Neden böyle olduğunu yazımızın ilerleyen kısımlarında sivrisineklerin ağız yapısından bahsederken ele alacağız.

Eliminasyon iletişimi (İng: "elimination communication"), bir bebeğe bakım veren kişinin (ebeveyn, bakıcı, vs.) doğru zamnalama, sinyalleme, işaretleme ve içgüdüleri kullanarak dışkılama ve işeme ("eliminasyon") ihtiyacını gidermesini hedefleyen bir yöntemdir. Bebek bezlerine ihtiyaç duymayan (veya bu ihtiyacı azaltmayı hedefleyen) bu yöntemde bakıcılar, bebeklerin bedensel ihtiyaçlarını daha yakından takip ederek, bebek bezi içine değil de tuvalet gibi uygun görülen bir yere çiş ve kakalarını yapmalarını sağlarlar. Bu konuda uzmanlaşılana kadar bebek bezinden de yardım alınabilir; ancak amaç, bu bağımlılığı en aza indirmektir. Eliminasyon iletişiminin ikinci bir amacıysa, bakıcı ile bebek arasındaki iletişimi güçlendirmek, böylece bakıcının bebekle ortak bir döngüye girerek daha yakın bir bağ kurmasını sağlamaktır.

"Eliminasyon iletişimi" terimi, bebek bezine erişimi olmadığı için bu yönteme başvuran daha az sanayileşmiş ülkelerde ve avcı-toplayıcı kültürlerde kullanılan yöntemden gelmektedir. Bu yöntem, doğumdan hemen sonra uygulamaya konulabilir ve 0-4 ay arası, yöntemi uygulamaya başlamak için en iyi zaman aralığıdır. Fakat teknik olarak herhangi bir yaşta bu yöntem kullanılmaya başlanabilir. Ayrıca tam zamanlı, yarı zamanlı veya arada sırada da uygulanabilir.

Uluslararası Matematik Olimpiyatı (IMO) üniversite öncesi öğrenciler için muhtemelen en prestijli yarışmadır. Her yıl dünyanın dört bir yanından gelen öğrenciler bronz, gümüş ve altın madalyalar için yarışıyor. Yakında yapay zeka programları da onlarla yarışabilir.

Ocak ayında Google DeepMind'dan Google DeepMind ve New York Üniversitesi'nden Trieu H. Trinh, Nature dergisinde AlphaGeometry adlı yeni bir yapay zeka programını tanıttı. Araştırmacılar, programın geçmiş Uluslararası Matematik Olimpiyatı'ndaki 30 geometri probleminden 25'ini çözebildiğini, bunun da insan altın madalya sahiplerininkine benzer bir başarı oranı olduğunu bildirdi. Yapay zeka ayrıca 2004 IMO'sunda uzmanların dikkatinden kaçan bir soruya daha genel bir çözüm buldu.

Sevgili öğrenenler, karşınızda Károly Zsolnai-Fehér ile Two Minute Papers.

Bugün gördüklerinize inanamayacaksınız çünkü bugün o sıradan akışkanları simüle etmeyeceğiz. Hayır! Bugün ferro sıvıları (ferrofluids) simüle edeceğiz.

Ortaçağ'ın Avrupa ve Batı için bir duraklama dönemi olduğunu biliyoruz. Skolastik düşüncenin olumsuz etkileri, uluslararası çapta salgın hastalıklar vb. olumsuz olgularla birlikte Avrupa biliminin geriye gittiği sırada Türkiye coğrafyasına çok yakın bir yerde Arap yarımadasında işler Avrupa'nın tam tersi yönünde ilerledi. İslam medeniyetinin altın çağını yaşadığı bu zamanları Türkiye'ye ve dünyaya tanıtan isimlerden biri de Cumhurbaşkanlığı kararıyla adı 2019 yılına verilen Fuat Sezgin'dir. Aynı zamanda Fuat Sezgin'in ismi Uludağ Üniversitesi Fuat Sezgin Merkez Kütüphanesi'nde bugün hala yaşatılıyor.^[1]

24 Ekim 1924 tarihinde Bitlis'te dünyaya gelen Fuat Sezgin'in ataları uzun yıllar Osmanlı İmparatorluğu'nda Şirvan beyleri(imtiyazlı Doğu Anadolu eyaletinin beyleri) olarak görev yapmışlardır.^[2]