Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Epilepsi (Sara) Nedir? Epilepsi Nöbetleri Soğan, Deri Ayakkabı, vb. Koklatılarak Geçirilebilir Mi?

Epilepsi (Sara) Nedir? Epilepsi Nöbetleri Soğan, Deri Ayakkabı, vb. Koklatılarak Geçirilebilir Mi? YouTube
7 dakika
26,558
Tüm Reklamları Kapat

İddia

Soğan ve deri ayakkabı gibi keskin kokulu besinleri epilepsi nöbeti geçiren birine koklatırsanız, nöbet hemen sona erer, faydası olur.

Gerçek mi?

Sahte
Sahte

Gerçek Ne?

Soğan, sarımsak, vb. keskin kokulu besinlerin ağızdan alınmasının veya bunlara ek olarak ayakkabı gibi keskin kokulu cisimlerin hastaya koklatılmasının epilepsi nöbetleri ile hiçbir alakası bulunmamaktadır. Tam tersine, hastaya yardım edebileceğiniz kıymetli zamanınızdan çalan, yaşamı son derece tehdit edici, geçersiz uygulamalardır.

İddianın Kökeni ve Epilepsi Tedavisi

Epilepsi tedavisinde benzodiazepin grubu kimyasallar ve anti-epileptik ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar genellikle nöral aktiviteyi yavaşlatmayı ve epileptik nöbetleri sakinleştirmeyi hedeflemektedir. Bu sırada, beslenme uzmanları da nöronların düzgün aktivitelerine devam edebilmesi adına selenyum içerikli besinler önermektedirler.

Tüm Reklamları Kapat

Selenyum, soğan ya da sarımsak gibi besinler içerisinde az miktarda bulunmaktadır; ancak bu kimyasalın alınabileceği en iyi yerlerden biri de bu besinlerdir. Mit, bu noktadan doğmaktadır. Ancak sanılanın aksine selenyum, bir nöbet sırasında burna dayanan soğandan vücuda geçmez! Bu yüzden, soğan koklatmanın, bir epilepsi nöbeti geçiren kimseye hiçbir faydası olmadığı gibi, soğan koklatmakla zaman harcamanın da son derece ölümcül etkileri olabileceği insanlar tarafından bilinmelidir.

Bilgiler

Epilepsi (halk arasında bilinen adıyla "sara"), en yaygın olarak sert ve çoğunlukla korkutucu olan nöbetlerle kendini gösteren, birçok kronik (uzun dönem) nörolojik bozukluğun genel adıdır. Epilepsi tek bir hastalık değil, ortak bir noktası olan birçok farklı “epilepsi” grubudur, hepsinin ortak noktası ise başlangıç yeri beyin olan nöbetler geçirme eğilimidir. Epilepsi genellikle kişinin ancak birden fazla nöbet geçirmesinden sonra teşhis edilir.

Tüm Reklamları Kapat

Epilepsi nöbetleri, beyindeki nöronların anormal, aşırı veya hiper-senkronize bir şekilde elektrik sinyalleri oluşturmasından kaynaklanmaktadır. Kısaca beyin, normal kontrolünü kaybederek vücuda anormal düzeyde sinyaller gönderir ve bu da, kasların kontrolsüz kasılmasına, bireyin bilincini kaybetmesine ve vücudunun kontrolünü sağlayamamasına neden olur. Tüm nöbetlerin nedeni epilepsi değildir. Epilepsiye benzeyebilen diğer rahatsızlıklara, bayılma veya şeker hastalığı tedavisi gören bazı kişilerde çok düşük kan şekeri de dahildir.

Kişi, hayatının herhangi bir noktasında, herkes epilepsi hastalığına yakalanabilir. Günümüzde, Dünya çapında 50 milyon civarında epilepsi hastası bulunmaktadır. Bunların %90'ı, "gelişmekte olan ülkeler" olarak bilinen ülke grubunda bulunmaktadır. Bu hastalık gençlik yaşlarına kadar kendini göstermeyebilir ve herhangi bir gün, herhangi bir zamanda, herhangi bir insanın başına ilk nöbetle birlikte gelebilir. Bu yüzden her yaştan ve her sosyal sınıftan her birey bu hastalığa karşı hazırlıklı olmalıdır.

Epilepsi teşhisleri en sık çocuklara ve 65 yaş üstü insanlara konur. Birleşik Krallık'ta yarım milyondan fazla kişi, yani yaklaşık 100 kişiden 1’i epilepsi hastasıdır. Türk Nöroloji Derneği'nin 2015 verilerine göre Türkiye’de yaklaşık 700 bin kişi, yani 100 kişiden 1’i epilepsi hastasıdır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Epilepsinin Nedenleri

Farklı tür epilepsi hastalıklarının altında birçok farklı neden yatıyor olabilir. Bu nedenler karmaşık ve bazen de tespit edilmesi zor olabilir. Aşağıdaki durumlardan birinin veya birden fazlasının varlığı, bir kişinin nöbet geçirmeye başlamasına neden olabilir:

  • Ebeveynlerden bir veya ikisinden aktarılmış genetik bir eğilim (kalıtsal),
  • Kalıtsal olmayıp kişinin genlerinde meydana gelen yeni bir değişimden kaynaklanan genetik bir eğilim,
  • Beynin düzgün gelişmemesi veya beyin zedelenmesinden kaynaklanan başka bir hasar, menenjit gibi enfeksiyonlar, felç ya da tümör gibi beyindeki yapısal (bazen semptomatik de denir) değişimler (Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) gibi bir beyin görüntüleme tekniği bu değişimleri gösterebilir.),
  • Tüberoskleroz veya nörofibromatozis gibi beyni etkileyen tümörlere neden olabilecek genetik hastalıklardan kaynaklanan yapısal değişiklikler.

Günümüzde bazı araştırmacılar epilepsiye yakalanma şansının neredeyse her zaman bir ölçüde genetik olduğuna inanıyor, çünkü nöbet geçirmeye başlayan her kişinin daima belli bir seviyede genetik yatkınlığı vardır. Bu seviye yüksek, düşük veya bu aralıktaki herhangi bir yer arasında değişebilir.

Nöbetler beyin zedelenmesi ya da başka bir yapısal değişiklikten sonra başlamış da olsa, bu hem söz konusu yapısal değişikliğin hem de kişinin genetik eğiliminin birleşiminden kaynaklanıyor olabilir. Birçok kişinin benzer bir beyin zedelenmesi geçirmiş olabileceğini, ama bu beyin zedelenmelerinin ardından hepsinin epilepsi hastası olmadığını düşününce, bu fikir akla yatkın geliyor.

Nöbet Eşikleri

Nöbet geçirmeye sebep olan genetik yatkınlığın bir parçası da nöbet eşiğidir. Bu, nöbetlere karşı olan ve bireye göre değişen direnç seviyemizdir. Belirli koşullar altında hepimiz nöbet geçirebiliriz, fakat çoğu insanın nöbet geçirmeye karşı olan doğal direnci nöbet geçirmesini engellemektedir.

Nöbet eşiğimiz, anne-babadan çocuğa aktarılan genetik yapımızın bir parçasıdır. Dolayısıyla nöbet geçirme olasılığınız, ebeveynlerinizin birinin veya her ikisinin de epilepsi hastası olup olmamasına kısmen bağlı olabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Nöbet eşiğiniz düşükse, beyniniz nöbetlere karşı daha az dirençlidir. Dolayısıyla belli bir sebebi olmaksızın birdenbire nöbetler geçirme olasılığınız, nöbet eşiği yüksek olan birine göre daha fazladır.

Doktorlarınız nöbetlerinizin başlama nedenini size açıklayabilir, ancak bu her zaman mümkün olmayabilir. Neden bazı kişilerin nöbet geçirip diğerlerinin geçirmediğini daha iyi anlamak için araştırmalar hala sürmektedir.

Epilepsinin Tarihi

Eski çağlarda epilepsi hastalarının içerisine kötü ruhların girdiği, lanetlendikleri, yüce bir güç tarafından çarpıldıkları sanılmaktaydı. Bu hastalar çoğunlukla nöbet sırasında diri diri yakılmakta veya anında öldürülmekteydi. Günümüzde ise epilepsinin son derece kontrol edilebilir ve kısmen düzeltilebilir bir beyin hastalığı olduğunu biliyoruz. Ancak halen hastaların %30'u, en iyi ilaçları kullansalar bile epileptik nöbetlere sebep olan nöron gruplarının durumuna, alanına, gücüne, vs. bağlı olarak nöbetlere engel olamamaktadırlar.

Günümüzde, epilepsi bilim insanlarının çok yoğun bir şekilde incelediği ve beynin fonksiyonlarının anlaşılması konusunda bize birçok bilgi veren bir hastalıktır. Eğer epilepsiye tümörler neden oluyorsa (ki birçok başka nedeni de vardır; genetik mutasyonlar gibi), bu tümörler beynin farklı bölgelerine yayılarak epileptik durumları yayabilirler. Bu durumda, baskı yapılan veya hasar verilen beyin bölgelerinin fonksiyonları kademeli olarak durur. Bu da bir yandan hastalıkla mücadele eden bilim insanlarına beynin farklı bölgelerinin işlevleriyle ilgili bilgiler verir.

Tüm Reklamları Kapat

Epilepsi Nöbeti Belirtileri

Epilepsi nöbeti aşağıdaki şekillerde kendini gösterir:

  • Birey kaskatı kesilir.
  • Bilinç kaybolur.
  • Birey yere yığılır.
  • Kasılma ve titreme hareketleri görülür.
  • Ağız etrafında morluklar oluşur (düzensiz nefes alındığı için).
  • İdrar ve dışkı kaçırılabilir.
  • Tüm bu nöbet belirtileri sadece 1-2 dakika içerisinde geçecektir.

Nöbet Geçiren Kişiye Yardım Etmek İçin Yapılması Gerekenler

Epilepsi nöbeti geçiren birini gördüğünüzde, soğan koklatmaya çalışmak kadar anlamsız bir iş yapmak yerine, aşağıdakileri uygulayabilirsiniz:

  • Bireyin etrafını anında boşaltın, kas kasılmaları sırasında etrafa çarparak kendisine zarar vermesine engel olun. Keskin uçlu, sivri köşeli bütün cisimleri etraftan kaldırmaya çalışın veya üzerlerini yumuşak cisimlerle örtün.
  • Kafasının altına bir yastık koyun ve çarpmasına engel olun.
  • Epileptik olduğuna dair üzerinde taşıması gereken kartı bulmaya çalışın. Bu kartta gerekli bilgiler bulunacaktır.
  • Öninde sonunda nöbet sona erdiğinde, onları yan yatırın, yukarıda kalan dizlerini karınlarına doğru çekin ve üstte kalan kollarını başlarının altına koyun (toparlanma pozisyonu). Sakince nefes almalarını sağlayın.
  • Eğer nöbet 1-2 dakikada sona ermezse veya bir risk durumu olduğunu biliyorsanız MUTLAKA ambulans çağırın!
  • Birey kendine gelene kadar asla yanından ayrılmayın!
  • Kendisine telkinler verin, nöbetin sona erdiğini söyleyin.

Nöbet Sırasında Asla Yapılmaması Gerekenler

  • Soğan, sarımsak gibi halk arasında hatalı olarak epileptik nöbeti sona erdirdiği sanılan besinleri arayıp koklatmaya çalışmayın!
  • Kişinin hareketlerini onu sıkarak durdurmaya çalışmayın! Nöbeti geçirmesine engel olmayın!
  • Çok ciddi bir tehlike öngörmediğiniz sürece (bir uçurumun kenarında nöbetin geçirilmesi gibi) bireyi hareket ettirmeye, yer değiştirmeye çalışmayın!
  • Ağzına kesinlikle yiyecek koymayın, su vermeyin!

Epilepsinin Müziği

Brian Foo isimli sanatçının bu ilginç çalışmasında, epilepsi hastası bir çocuğun elektroensefalografi (EEG) denen ve beyin dalgalarını ölçen bir makinadan alınan veriler müziğe dönüştürülmüş. Bu yapılırken, bir epilepsi nöbeti öncesi, sırası ve sonrasındaki beynin aktivitesi dikkate alınmış.  

Sanatçı, amacının epilepsi sırasında bir insanın beyninde neler olup bittiğini ve bunun diğer zamanlara kıyasla beynin çalışmasından ne kadar farklı olabileceğini, bu hastalıktan muzdarip olmayanlara bir miktar gösterebilmek olduğunu söylüyor.

Teşekkür: Bu yazıya katkılarından ötürü Şükrü Kesim'e ve Berkin Uysal'a teşekkür ederiz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
107
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 46
  • Muhteşem! 41
  • İnanılmaz 17
  • Merak Uyandırıcı! 16
  • Bilim Budur! 15
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 8
  • Üzücü! 8
  • Umut Verici! 6
  • Korkutucu! 6
  • Güldürdü 1
  • İğrenç! 1
  • Grrr... *@$# 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 16:21:21 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/789

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı, et al. Epilepsi (Sara) Nedir? Epilepsi Nöbetleri Soğan, Deri Ayakkabı, vb. Koklatılarak Geçirilebilir Mi?. (31 Ağustos 2019). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/789
Bakırcı, Ç. M., Ölez, Ş. (2019, August 31). Epilepsi (Sara) Nedir? Epilepsi Nöbetleri Soğan, Deri Ayakkabı, vb. Koklatılarak Geçirilebilir Mi?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/789
Ç. M. Bakırcı, et al. “Epilepsi (Sara) Nedir? Epilepsi Nöbetleri Soğan, Deri Ayakkabı, vb. Koklatılarak Geçirilebilir Mi?.” Edited by Şule Ölez. Evrim Ağacı, 31 Aug. 2019, https://evrimagaci.org/s/789.
Bakırcı, Çağrı Mert. Ölez, Şule. “Epilepsi (Sara) Nedir? Epilepsi Nöbetleri Soğan, Deri Ayakkabı, vb. Koklatılarak Geçirilebilir Mi?.” Edited by Şule Ölez. Evrim Ağacı, August 31, 2019. https://evrimagaci.org/s/789.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close