Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Obezite Nedir? Neden Bir Salgın Hastalık Olarak Yayılmaktadır?

Obezite Nedir? Neden Bir Salgın Hastalık Olarak Yayılmaktadır? The Sun
Sevimli ama sağlık konusunda büyük risk altında olan bir çocuk.
5 dakika
6,237
Tüm Reklamları Kapat

Obezite adı verilen sağlık sorununa ilk defa günümüzden 100 yıl kadar önce rastlanmaya başlandı. Bu dönem, "tesadüfe" bakın ki arabaların ve modern makinaların icat edildiği dönemdir. Teknolojinin gelişmesi, genel olarak insanlara iyi bir şey gibi gelse de, doğa açısından ciddi bir felaket oldu.

Burada "doğa"dan kastımız çevresel sorunlardan ayrı olarak, insan doğasıdır. Sonuçta insan ne kadar evrimleşirse evrimleşsin bir hayvan türüdür ve belli bir doğaya sahiptir: Örneğin beslenmek için avlanmak zorundadır ve tükettiği enerji, avından elde edeceği enerjiyle yaklaşık aynı düzeydedir. Yani insanlar, diğer tüm canlılar gibi belli bir dengeyi sağlayabilecek biçimde evrimleşmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte insanlar doğaya tamamen hükmedebileceğini sandı ve kendi besinlerini üretmeye başladı. Ne var ki bu, spesifik olarak baktığımızda felaket ile sonuçlandı. Örneğin Britanya'da 1700 yılında şeker tüketimi kişi başı 2.5 kg iken, günümüzde Amerika'da şeker tüketimi kişi başı 50 kg'ı aşmıştır. Üstelik bu şekerin %50'si fruktoz içeriklidir (bir tür şeker; ancak vücudumuzun alışık olduğu glukozdan farklı, çok daha ucuz olan bir tür şekerdir) ve hücrelerimiz fruktozu parçalamak için değil, glukozu parçalamak için özelleşmiştir. Fruktozu parçalamak çok daha zordur ve bu, aşırı yağlanmaya neden olur. Çiftçiler (ve daha çok "patronları") teknolojinin verdiği silahlar sayesinde dev miktarlarda mısır ve buğday yetiştirip köşeyi dönebilmektedir; fakat ürettikleri etin besleyici olmasından ziyade yağlı olması amaçlanır. Etin yağlı olması istenir, çünkü yağlı etin tadı güzeldir, çok satar ve zengin eder; üstelik yağsız üretimden çok daha ucuzdur. Benzer şekilde üretilen süt, peynir ve tereyağları da tamamen zararlı, doymuş ve katı yağlar içermektedir.

Sevimli ama sağlık konusunda büyük risk altında olan bir çocuk; Günümüz...
Sevimli ama sağlık konusunda büyük risk altında olan bir çocuk; Günümüz...
Muhafez TV

Yerleşik hayatın gelişmesi ve şehirleşmeyle birlikte, iş bölümünde yaşanan özelleşmeler yeni meslek tanımlarını doğurmuş, teknoloji sayesinde seri üretim ilerlemiştir. Eskiden et isterseniz, bir ineği devirip kesmeniz gerekirdi. Günümüzde köşe başında arabanıza atlayıp gidebileceğiniz dev süpermarketler bulunmaktadır. Hatta bu kadar uğraşmanıza bile gerek yok, Graham Bell (telefonun mucidi) ve Tim Berners-Lee (internetin mucidi) sayesinde evinize kadar servis mümkündür!

Tüm Reklamları Kapat

Obezite ve Riskleri

Günümüzde obezite, "uluslararası bir salgın hastalık" olarak değerlendirilmektedir ve insanları hızlı öldürmediği için ülkeler kırmızı alarm vermeseler de pek çok klinik ve dernek, ciddi bir şekilde çözüm üzerinde çalışmaktadır. Bu riskten en muzdarip olan ülkelerden birisi Amerika Birleşik Devletleri'dir, çünkü en yüksek teknoloji, en az fiziksel çaba ile orada kullanılmaktadır. İnsanlar neredeyse hiç hareket etmemektedirler ve çoğunlukla bilgisayar başı işlerde çalışmaktadırlar. Bu da obezitenin ana sorumlusudur. Ancak Amerika, aynı zamanda obeziteye karşı bilinç geliştirmiş ilk popülasyondur ve şu anda insanlar hızlı bir şekişde bilinçlendirilmeye çalışılmaktadır. Eğer yolunuz düşerse, ülkede ya çok şişman ya da çok zayıf insanlar olduğunu göreceksiniz. Çünkü bir kısım insan obeziteyle savaş halinde sürekli spor yaparken, diğer -ve ne yazık ki çoğunlukta olan- kısım obezdir.

Obezite...
Obezite...
ABC

Obezitenin doruk noktasına ulaştığı 1999 yılından 2011'e kadar elde edilen şu araştırma sonuçlarına bir göz atalım:

  • Birleşik Devletler'deki yetişkinlerin %31'i obezdir.
  • 6-11 yaş arası çocukların %13'ü, 12-19 yaş arası çocukların %14'ü aşırı kiloludur. Bu rakamlar 1979'dan bu yana 3 katına çıkmıştır.
  • Aşırı kiloluluk her etnik grupta görülmektedir.
  • Obeziteden dolayı sadece Birleşik Devletler'de yılda 300.000 kişi ölmektedir.
  • 2000 yılında obeziteye ABD'nin tek başına harcadığı para 117 milyar dolardır.
  • 2008 yılında yetişkinler arasındaki obezite %34'e çıkmıştır.
  • Obezitenin insanı öldürme ihtimali ve miktarı, kuş gribinden 3 kat daha fazladır.

Günümüzde, yoğun çabalar sayesinde Amerika kendi sınırları içerisindeki obezite artışını durdurabilmiştir. 2011 senesi itibariyle obeziteye harcanan para 168 milyar dolara ulaşmıştır; ancak bu sayede 2003 yılından beridir obezite oranları gerilmese de, artış durdurulmuştur. Amerikan Hastalık Kontrol ve Önlem Merkezi'nin (CDC) internet sitesinde yayınlanan şu hareketli grafik, gidişatı güzel bir biçimde özetlemektedir:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Obeziteye Yatkınlık Genetik mi?

Peki obezitenin tüm bu çevresel sebepleri haricinde, genetik sebepleri olabilir mi? Günümüzde bu konuda çalışmalara ağırlık verilmiştir; ancak halen net sonuçlar bulunmamaktadır. Bazı genlerin, hücrelerin enerjiyi saklama ve vücuda dağıtma biçimleri üzerinde etkisi olduğu keşfedilmiştir ve bu genlerin belli bir yönde etkilenmesinin, yağ yakımını zorlaştırdığı düşünülmektedir. Bu genlere günümüzde "enerji-tutumlu genler", bu fenomeni açıklamak üzere ortaya atılan hipoteze ise Enerji-Tutumlu Genotip Hipotezi (Thrifty-Genotype Hypothesis) adı verilmektedir. Fakat henüz pek bir ilerleme kaydedilemediğinden bu konuda açıklama yapmak yersiz olacaktır; sadece genlerin belli bir miktarda etki ettiğini, fakat asıl sorumlunun çevre olduğunu bilmek gerekmektedir.

Obezitedeki artışı gösteren bir grafik...
Obezitedeki artışı gösteren bir grafik...
Pinterest

Dolayısıyla tüm evrimimiz sayesinde mümkün kılınan tüm bu çevresel gelişmeler, inceden inceye sonumuzu da hazırlamaktadır. Şu anda yaşamakta olan nesil, son birkaç milyon yıldır ilk defa ebeveynlerinden daha kısa ömür beklentisi içerisinde olunan nesildir; yani çocuklarımızın ömürlerinin, bizimkilerden kısa olması çok muhtemeldir. Bu sebeple kendimizi ve ürünlerimizi övmeyi bırakarak özümüzü hatırlamalı, bir hayvan türü olduğumuzu unutmamalı ve dolayısıyla içerisinden geldiğimiz doğayı korumanın yollarını bularak, mümkün olduğunca doğal hayata uygun yaşam sürmeliyiz. Bu elbette ormanda ağaçtan ağaca atlamayı gerektirmez; ancak "bize bir şey olmaz" mantığının ölümcül olduğunu görmemiz gerekmektedir.

Bilim tutkunları bu hissi bilecektir. Bilim öylesine güçlü bir araçtır ki, insana sahip olduğu hemen hemen her şeyi bahşetmiştir; kendisi yerine doğa tarafından bahşedilenleri de anlamasını sağlamıştır. Bu durum, kimi zaman bilime olan beklentilerin de biraz fazla artmasına neden olur. Fotoğraftaki örnekte olduğu gibi... Bilimin yapamayacağından değil tabii; sadece henüz vakit olmasından... 13.8 milyar yıllık fiziksel ve kimyasal evrimin, 4 milyar yıllık biyolojik evrimin ürünü olan, son 300.000 yıldır var olan türümüz, sadece 500 yıldır profesyonel olarak icra edilen, sadece son birkaç asırdır yükselişe geçmiş olan bilimden kimi zaman ne istediğini ve ne zaman istediğini bilmesi gerekiyor sanıyoruz. Umuyoruz ki bilim yine "beyaz atlı prens" gibi insanlığın yardımına yetişecek. Ancak o sürenin, obezitenin sizi veya bizi öldürmesinden önce olacağından ne yazık ki emin değiliz. Dolayısıyla, sanıyoruz bir noktaya kadar kiloluluk bir "yaşam tarzı" olsa da, bir noktadan sonra iplerin ele alınması gerekiyor.
Bilim tutkunları bu hissi bilecektir. Bilim öylesine güçlü bir araçtır ki, insana sahip olduğu hemen hemen her şeyi bahşetmiştir; kendisi yerine doğa tarafından bahşedilenleri de anlamasını sağlamıştır. Bu durum, kimi zaman bilime olan beklentilerin de biraz fazla artmasına neden olur. Fotoğraftaki örnekte olduğu gibi... Bilimin yapamayacağından değil tabii; sadece henüz vakit olmasından... 13.8 milyar yıllık fiziksel ve kimyasal evrimin, 4 milyar yıllık biyolojik evrimin ürünü olan, son 300.000 yıldır var olan türümüz, sadece 500 yıldır profesyonel olarak icra edilen, sadece son birkaç asırdır yükselişe geçmiş olan bilimden kimi zaman ne istediğini ve ne zaman istediğini bilmesi gerekiyor sanıyoruz. Umuyoruz ki bilim yine "beyaz atlı prens" gibi insanlığın yardımına yetişecek. Ancak o sürenin, obezitenin sizi veya bizi öldürmesinden önce olacağından ne yazık ki emin değiliz. Dolayısıyla, sanıyoruz bir noktaya kadar kiloluluk bir "yaşam tarzı" olsa da, bir noktadan sonra iplerin ele alınması gerekiyor.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
6
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 12
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Korkutucu! 3
  • Bilim Budur! 2
  • Muhteşem! 1
  • İnanılmaz 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 01:06:13 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/565

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Obezite Nedir? Neden Bir Salgın Hastalık Olarak Yayılmaktadır?. (17 Temmuz 2011). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/565
Bakırcı, Ç. M. (2011, July 17). Obezite Nedir? Neden Bir Salgın Hastalık Olarak Yayılmaktadır?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/565
Ç. M. Bakırcı. “Obezite Nedir? Neden Bir Salgın Hastalık Olarak Yayılmaktadır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 17 Jul. 2011, https://evrimagaci.org/s/565.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Obezite Nedir? Neden Bir Salgın Hastalık Olarak Yayılmaktadır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, July 17, 2011. https://evrimagaci.org/s/565.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close